Muzykoterapia – prak ...

Ćwiczenia praktyczne

1. „Podstawowy puls”

• Instrumenty: djembe, conga lub cajon

• Czas: 5–7 min

• Przebieg:

  1. Ustaw puls 70 BPM na metronomie lub odtwarzaj nagranie z uderzeniem co takt.

  2. Uczestnik uderza w instrument w tzw. ton podstawowy (kanał basowy) na każdy puls.

  3. Po 2 min dodać ton wyższy (zapustkę) na każdy drugi takt.

  4. Po kolejnych 2 min rytm bazowy pozostaje, a zapustka wędruje na każdy trzeci takt.

• Cel: Budowanie uważności rytmicznej i elastyczności w modyfikacji prostych wzorów.

2. „Call-and-response perkusyjne”

• Instrumenty: dowolne bębny ręczne

• Czas: 10 min

• Przebieg:

  1. Terapeuta zagrywa 2-taktowy motyw (np. bas–bas–zapustka–bas).

  2. Uczestnik powtarza identycznie.

  3. Terapeuta wprowadza niewielką zmienną (dodaje 1 uderzenie lub zmienia akcent).

  4. Uczestnik adaptuje muzykoterapeutyczny „dialog” przez 10 wymian.

• Cel: Wzmacnianie umiejętności słuchania i szybkiej adaptacji.

3. „Warsztat budowania polirytmii”

• Instrumenty: dwie grupy bębnów lub podziały na dwie ręce (djembe).

• Czas: 15 min

• Przebieg:

  1. Grupa A wygrywa rytm 3/4 przy 75 BPM, Grupa B – 4/4.

  2. Po 5 min następuje zamiana: Grupa A przejmuje 4/4, Grupa B – 3/4.

  3. Na koniec 5 min wszyscy jednocześnie utrzymują oba rytmy – połowa ciała gra 3/4, połowa 4/4.

• Cel: Rozwijanie wielotorowego słuchu i koordynacji ruchowej.

4. „Rytuał uwalniania”

• Instrumenty: tom-tom, djembe, bęben basowy

• Czas: 8–10 min

• Przebieg:

  1. Faza A (2 min): spokojny puls 60 BPM, basowe uderzenia.

  2. Faza B (4 min): stopniowe przyspieszenie do 90 BPM, dynamiczne zapustki i flangerowane akcenty.

  3. Faza C (2 min): powrót do 60 BPM i ciche, głębokie uderzenia – integracja i wyciszenie.

• Cel: Przetworzenie narastającego napięcia i doświadczenie katartycznego rozładowania.

5. „Improwizacja tematyczna”

• Instrumenty: dowolna perkusja + prosty shaker

• Czas: 12–15 min

• Przebieg:

  1. Wylosuj temat (np. „pokój”, „złość”, „nadzieja”).

  2. Przez 5 min improwizuj mapping tematu na ton basowy (wolno, ciężko), shaker dodaje tło.

  3. Przez kolejne 5 min wprowadź zapustki i flangery, aby przekształcić temat.

  4. Ostatnie 2–5 min to wolne eksploracje basu, powolne rozluźnianie.

• Cel: Ekspresja złożonych stanów emocjonalnych i integracja motywów.

6. „Rytm codzienności”

• Instrumenty: improwizowane – pokrywki garnków, krzesła, własne ciało

• Czas: 10 min

• Przebieg:

  1. Zidentyfikuj rytm dnia (np. bicie serca, kroków, oddechu).

  2. Przełóż go na uderzenia w przedmioty – 4 takty, każda taktyka odzwierciedla czynność (wstawanie, mycie).

  3. Powtórz sekwencję 3 razy, analizując zmiany intensywności i tempa.

• Cel: Ugruntowanie rytmu ciała w muzycznej formie i integracja codziennych doświadczeń.

7. „Rytm modulowany”

• Instrumenty: cajon + metronom

• Czas: 8 min

• Przebieg:

  1. Rozpocznij 70 BPM, graj prosty wzór 4/4 przez 2 min.

  2. Co 1 min zmieniaj tempo o ±5 BPM (80, 75, 85).

  3. Monitoruj odczuwane zmęczenie i poziom kontroli rytmu.

• Cel: Trening adaptacyjności do zmieniających się warunków.

8. „Rytmiczny memo”

• Instrumenty: djembe + nagranie

• Czas: 5 min

• Przebieg:

  1. Nagraj 8-taktowy motyw rytmiczny.

  2. Uczestnik odsłuchuje raz i próbuje powtórzyć dokładnie.

  3. Analiza różnic, kolejne próby korygujące.

• Cel: Wzmacnianie pamięci słuchowo-ruchowej i precyzji wykonawczej.

9. „Rytm społeczny”

• Instrumenty: dowolne bębny w kręgu

• Czas: 10 min

• Przebieg:

  1. W kręgu, każdy w kolejności dokłada 1 takty rytmu do wspólnego wzoru.

  2. Po osiągnięciu 8 taktyk, grupa utrzymuje cały wzór 4 rundy.

  3. Dyskusja: jak poczuli się, gdy ich fragment był częścią całości.

• Cel: Wzmacnianie współpracy, odpowiedzialności i poczucia przynależności.

10. „Rytm ciszy”

• Instrumenty: dowolne – każdy wybiera swój

• Czas: 6 min

• Przebieg:

  1. 3 minuty grania w spokojnym tempie 60 BPM.

  2. 2 minuty ciszy – percepcja braku dźwięku jako elementu rytmu.

  3. 1 minuta ponownego grania – jak zmienił się odczuwany puls.

• Cel: Rozwijanie wrażliwości na przestrzeń między dźwiękami i percepcję ciszy jako aktywnego składnika rytmu.

Monitorowanie efektów i ewaluacja

• Dziennik rytmiczny: odczucia ciała, poziom napięcia, ciekawość eksploracji po każdej sesji.

• Kwestionariusz rytmicznego flow: ocena poczucia zaangażowania i syntezy umysł-ciało (skala 1–10).

• Superwizja: omówienie trudności w adaptacji różnych technik, dostosowanie do indywidualnych potrzeb i ewentualnych traum.

Poprzez sekwencję od prostych pulsów, call-and-response, polirytmii, aż po zaawansowane improwizacje tematyczne i społeczne, techniki rytmoterapii z instrumentami perkusyjnymi dostarczają pacjentom narzędzi do ekspresji, samoregulacji i budowania wspólnoty terapeutycznej.