Poprzedni
Następny

7. Wprowadzenie do pracy z instrumentami perkusyjnymi – rytmoterapia


  1. Fizjologia rytmicznej stymulacji
    – Uderzenia na instrumentach perkusyjnych (bębny, djembe, bongosy, cajony) aktywizują układ somatosensoryczny i motoryczny, wyzwalając endorfiny i obniżając poziom kortyzolu. Synchronizacja bicia rytmu z oddechem przywraca równowagę autonomiczną, wspierając stan koherencji sercowo-oddechowej.

  2. Neurodynamika synchronizacji społecznej
    – Gra w grupie prowadzi do zjawiska enstrainmentu: wzajemnego dostrajania się neuronów w sieciach lustrzanych. Wspólny rytm buduje zaufanie i poczucie „bycia we wspólnym przepływie”, co jest kluczowe w odbudowie relacji społecznych po doświadczeniu izolacji uzależnienia.

  3. Psychologia manifestacji w ciele
    – Percussive impulses symbolizują uderzenia życiowej energii w ciele, dając pacjentom fizyczny i metaforyczny kanał do rozładowania napięć i frustracji. Rola kinestetyczna wzmacnia poczucie „tu i teraz” i umożliwia ugruntowanie w ciele bez odwołań do substancji.

1. Ćwiczenia wprowadzające – fundament rytmiczny

1.1. „Puls życiowy”

  • Instrumenty: bęben ramowy, djembe lub cajon.

  • Przebieg:

    1. Ustaw tempo 60 BPM (metronom lub głos prowadzącego).

    2. Pacjent/terapeuta gra pojedyncze uderzenia w pierwszym takcie i pauzuje trzy takty, powtarzając cykl przez 4 min.

    3. Skupienie na odczuciu rezonansu i ciele podczas uderzenia.

  • Cel: Oswojenie podstawowego pulsu i budowanie uważności na wibracje w ciele.

1.2. „Rozgrzewka rąk”

  • Instrumenty: dłonie, shaker.

  • Przebieg:

    1. 2 min wolnego pulsowania dłoniami o własne uda (60 BPM).

    2. 2 min na zmianę – prawe uderzenie silniejsze, lewe lżejsze.

    3. 2 min improwizacji shakerem w odpowiedzi na puls dłoni.

  • Cel: Uelastycznienie układu perkusyjno-motorycznego i przygotowanie dłoni do pracy.

2. Ćwiczenia średniozaawansowane – rytmiczne wzorce

2.1. „Uderzenia energii” (4/4 + syncopa)

  • Instrumenty: djembe lub bęben.

  • Przebieg:

    1. 4 takty w prostym 4/4: uderzenie na 1 i 3.

    2. Kolejne 4 takty: dodanie syncopy – uderzenie na „i” po 2.

    3. Powtarzać cykl przez 5 min, zmieniając dynamikę co 2 minuty (piano → forte).

  • Cel: Kontrola akcentów i praca nad dynamiką oraz synkopami.

2.2. „Zmieniające się maski”

  • Instrumenty: dowolny zestaw perkusyjny.

  • Przebieg:

    1. Zagrana jest fraza bazowa (8 taktów) z rytmem 3+3+2 akcentów.

    2. Po jednym obiegu grupa przechodzi do wariantu: 4+4 akcentów.

    3. Następnie do wariantu 2+2+2+2, a potem powrót do 3+3+2.

    4. Całość powtórzyć dwa razy.

  • Cel: Rozwijanie elastyczności rytmicznej i zdolności adaptacyjnych.

3. Ćwiczenia zaawansowane – polirytmia i improwizacja

3.1. „Polirytmiczne dialogi”

  • Instrumenty: para perkusyjna (dwóch pacjentów lub pacjent-terapeuta).

  • Przebieg:

    1. Osoba A gra 3-u­derzeniowy cykl w czasie 4/4 (3:4).

    2. Osoba B gra prosty 4-uderzeniowy cykl.

    3. Improwizowany dialog przez 4 min, wymieniając się rolami co 1 min.

  • Cel: Uczenie współbrzmienia w polirytmach i wzmacnianie cierpliwości.

3.2. „Cadenza serca”

  • Instrumenty: bęben ramowy.

  • Przebieg:

    1. Pacjent mierzy własne tętno (HR) spoczynkowe np. 70 BPM.

    2. Gra na bębnie frazę w tempie równym HR przez 2 min, skupiając się na rezonansie.

    3. Następnie improwizuje frazę, stopniowo zwiększając tempo o +10 % trzy razy.

    4. Powrót do HR w wolnym tempie i obserwacja oddechu.

  • Cel: Świadomość powiązania rytmu ciała z rytmem instrumentu, regulacja emocji.

4. Ćwiczenia grupowe – synchronizacja i kohezja

4.1. „Krąg energii”

  • Instrumenty: różne – djembe, conga, cajon.

  • Przebieg:

    1. Grupa siedzi w kręgu, każdy ma instrument.

    2. Osoba A zaczyna prosty rytm (4/4) i wskazuje osobę B, która przejmuje motyw i rozwija go.

    3. Po pełnym kole każdy improwizuje na podstawie słyszanej sekwencji.

  • Cel: Budowanie zaufania, słuchanie i dostosowanie się do innych.

4.2. „Wspólna kompozycja perkusyjna”

  • Instrumenty: zestaw perkusyjny dookoła; lider grupy.

  • Przebieg:

    1. Lider wyznacza strukturę: A (8 taktów), B (8 taktów), A (8 taktów), Coda (4 takty).

    2. Grupa tworzy wspólną kompozycję: A – prosty puls; B – syncopa; A – powrót do pulsu z ornamentami; Coda – krótki rytmiczny finał.

    3. Próba wielokrotnie, dodając elementy improwizacji w każdej części.

  • Cel: Kurs kompozycji i aranżacji w perkusji, współpraca zespołowa.

5. Integracja refleksyjna i ewaluacja

5.1. „Dziennik rytmiczny”

  • Pacjent codziennie notuje: jakie ćwiczenie wykonał, tempo, trudności, odczucia emocjonalne i fizyczne.

5.2. „Nagranie progresu perkusyjnego”

  • Raz na tydzień rejestruje 3-minutowe ćwiczenie grupowe lub solowe, a następnie analizuje zmiany precyzji rytmicznej, ekspresji i oddechu.

5.3. „Sesja zwrotna”

  • Po miesiącu cyklu treningowego zbiorowy playback – grupa słucha nagrań z początku i końca i omawia ewolucję synchroniczności, ekspresji i zaangażowania.

Rytmoterapia z użyciem instrumentów perkusyjnych, realizowana poprzez sekwencję od wprowadzenia podstawowych pulsów, przez polirytmie i improwizację aż po grupowe kompozycje, stanowi kompleksowy trening regeneracji ciała i umysłu u osób w terapii uzależnień.


Poprzedni
Następny