Poprzedni
Następny

5. Użycie muzyki w terapii złości i agresji u osób uzależnionych


  1. Neurofizjologia złości i agresji
    – Złość wiąże się z nadmierną aktywacją ciała migdałowatego i przyspieszoną pracą kory przedczołowej grzbietowo-bocznej (kontrola impulsywna jest osłabiona). Agresywne impulsy manifestują się jako wzrost poziomu adrenaliny i noradrenaliny. Muzyka może modulować te procesy poprzez obniżenie reaktywności układu współczulnego.

  2. Rola rytmu w rozładowaniu napięcia
    – Rytmy o niskiej częstotliwości (50–70 BPM) w pierwszej fazie obniżają pobudzenie, zaś w drugiej – bardziej energiczne wzorce (90–110 BPM) dają bezpieczne ujście dla napięcia, zapobiegając przemocy słownej i czynnej.

  3. Model katharsis kontrolowanej
    – Bezpieczna ekspresja złości przez instrumenty perkusyjne (tzw. rytm katharsis) pozwala na uwolnienie agresywnych bodźców bez negatywnych konsekwencji.

  4. Przeprogramowanie asocjacji (retriggering)
    – Adaptacja utworów kojarzących się z agresją – spowolnienie tempa, zamiana moll na durową paralelę – osłabia pierwotne negatywne skojarzenia.

I. Ćwiczenia receptywne – regulacja pobudzenia

1. „Uspokajające pulsacje”

  • Metoda: Nagranie ambientowe z pulsacją 55 BPM, delikatnymi falami syntezatora.

  • Ćwiczenie: 10 min sesji słuchania w słuchawkach, skupiając uwagę na pulsie; co minutę notować poziom złości (0–10).

2. „Złagodzenie dysonansu”

  • Metoda: Fragmenty metalowego lub rockowego utworu przyspieszonego → zwolnione → zmienione akordy na durowe.

  • Ćwiczenie:

    1. Słuchanie oryginalnej wersji (30 s) – notowanie reakcji ciała.

    2. Słuchanie adaptowanej (60 s) – notowanie różnic w odczuciach.

II. Ćwiczenia aktywne – katharsis perkusyjne

3. „Katharsis na bębnie”

  • Metoda: Djembe lub bębenek ramowy.

  • Ćwiczenie:

    1. Faza I (2 min): wolny rytm 60 BPM, skupienie na oddechu.

    2. Faza II (3 min): gwałtowne uderzenia („uwalnianie złości”) w tempie narastającym od 80 do 100 BPM.

    3. Faza III (2 min): powrót do 60 BPM i stopniowe wyciszenie.

  • Refleksja: Notować miejsca napięcia w ciele przed i po sesji.

4. „Tarcie rytmiczne”

  • Metoda: Para bongosów lub cylinder perkusyjny.

  • Ćwiczenie:

    1. Rytm 4/4, tempo 90 BPM, naprzemiennie silne i lekkie uderzenia, 5 min.

    2. Po każdej minucie zmiana akcentu: co 4 takty inny instrument/perkusja.

  • Cel: Rozładowanie napięcia i praca nad uważnością interwałową.

III. Ćwiczenia wokalne – werbalizacja złości

5. „Głosowy wybuch”

  • Metoda: Śpiew lub krzyk kontrolowany.

  • Ćwiczenie:

    1. Rozgrzewka oddechowa (2 min).

    2. Powtarzanie fraz: „AAAAH!” crescendo w 5 s, decrescendo w 5 s, 10 powtórzeń.

    3. W końcu wypowiedzieć jedno zdanie opisujące powód złości.

6. „Refren gniewu i spokoju”

  • Metoda: Prosty refren z dwoma wersjami: agresywną (moll) i łagodną (durową).

  • Ćwiczenie:

    1. Grupa śpiewa wersję moll (30 s), wyrażając złość słowami.

    2. Następnie ta sama melodia w durowej paraleli (30 s), wypowiadając słowa uspokojenia („Wszystko jest w porządku”).

  • Cel: Uczenie się transformacji emocji.

IV. Ćwiczenia synestezyjne – pogłębienie świadomej ekspresji

7. „Paleta gniewu”

  • Metoda: Farby i papier.

  • Ćwiczenie:

    1. Słuchać utworu o silnym rytmie (90 BPM) przez 2 min i malować emocjonalną plamę.

    2. Po fazie aktywnej przejść do ambientu (60 BPM) i dodać dodatkowe barwy łagodzące.

8. „Ruch gniewu”

  • Metoda: Muzyka tribalowa, tempo 100 BPM.

  • Ćwiczenie:

    1. Swobodne uderzenia pięścią w powietrze co uderzenie perkusji.

    2. Po 5 min przejście do ruchu rozluźniającego (kołysanie ciała do wolnego ambientu).

V. Ćwiczenia grupowe – wspólne przetwarzanie

9. „Krąg rytmicznych wyznań”

  • Metoda: Grupa w kole, każdy z instrumentem perkusyjnym.

  • Ćwiczenie:

    1. Każdy improwizuje przez 30 s frazę symbolizującą gniew.

    2. Pozostali odpowiadają kojącym motywem (kalimba, dzwonki).

    3. Po każdej rundzie osoba dzieli się jedną myślą na temat swojego gniewu.

10. „Melodyjna konfrontacja”

  • Metoda: Praca w parach.

  • Ćwiczenie:

    1. Partner A gra rytmiczny motyw agresywny, Partner B odtwarza kontramotyw uspokajający.

    2. Po 3 min zamiana ról.

  • Cel: Nauka reagowania na agresję empatią i spokojem.

VI. Zadania domowe i ewaluacja

11. „Playlista kontroli gniewu”

  • 5 utworów o niskim pulsie (50–60 BPM), 5 o wysokim (100–110 BPM) – pacjent stosuje w kryzysie według schematu relaks → katarsis.

12. „Dziennik gniewu i dźwięku”

  • Tabela: data, wyzwalacz gniewu, technika (receptywna/aktywana), czas, poziom złości przed i po (0–10).

Monitorowanie

  1. Kwestionariusz agresji (Buss-Perry) przed i po 8 sesjach.

  2. Pomiar HR i HRV podczas ćwiczeń katharsis.

  3. Wywiady półstrukturalne: subiektywna zmiana w radzeniu sobie z gniewem.

Stosowanie szerokiego spektrum technik – od rytmicznego katharsis, przez kontrowanie agresji spokojnymi motywami, po synestezyjne i grupowe formy ekspresji – umożliwia pacjentom skuteczne przetwarzanie złości i agresji, minimalizując ryzyko nawrotów agresywnych zachowań.


Poprzedni
Następny