2.5. Kości obręczy barkowej i kończyny górnej
1. Kości obręczy barkowej i kończyny górnej
Obręcz barkowa i kończyna górna to kluczowe elementy układu kostnego człowieka, które umożliwiają złożone ruchy oraz pełnią istotną funkcję stabilizacyjną i wspomagającą. Składają się na nie liczne kości, które współdziałają ze sobą oraz z mięśniami, więzadłami i stawami, zapewniając optymalną funkcjonalność kończyny górnej w codziennych czynnościach i aktywnościach ruchowych.
W tym rozdziale skoncentrujemy się na podstawowych elementach układu kostnego obręczy barkowej i kończyny górnej, szczególnie omawiając ich budowę, funkcje oraz rolę biomechaniczną. Obręcz barkowa, składająca się głównie z kości obojczyka i łopatki, pełni funkcję pomostu między tułowiem a kończyną górną, zapewniając jej ruchomość oraz wsparcie w wykonywaniu różnorodnych ruchów.
Wątek pierwszy: Kości obręczy barkowej: Obojczyk i łopatka
Obręcz barkowa składa się głównie z dwóch kości: obojczyka (clavicula) i łopatki (scapula). Obie te kości odgrywają kluczową rolę w połączeniu kończyny górnej z tułowiem, a także w zapewnieniu ruchomości ramienia i odpowiedniej stabilizacji podczas złożonych ruchów, takich jak podnoszenie, rotacja czy unoszenie ręki.
Obojczyk: Jest to długa, smukła kość, która łączy mostek z łopatką, tworząc połączenie w stawie mostkowo-obojczykowym i barkowo-obojczykowym. Obojczyk pełni funkcję stabilizującą, przenosząc obciążenia z kończyny górnej na szkielet osiowy (tułów). Dzięki swojemu zakrzywionemu kształtowi, obojczyk jest również odporny na obciążenia kompresyjne i rozciągające, a jego uszkodzenia (np. złamania) mogą znacznie upośledzać funkcje kończyny górnej.
Łopatka: Jest to płaska, trójkątna kość, znajdująca się na tylnej powierzchni klatki piersiowej. Łopatka odgrywa kluczową rolę w ruchomości barku, współpracując z mięśniami obręczy barkowej i umożliwiając złożone ruchy kończyny górnej. Istotnym elementem łopatki jest wydrążenie stawowe (cavitas glenoidalis), które tworzy staw z głową kości ramiennej, umożliwiając wykonywanie ruchów w szerokim zakresie, w tym zginanie, prostowanie, odwodzenie, przywodzenie i rotację ramienia.
Kości obręczy barkowej są ze sobą powiązane poprzez liczne więzadła, które stabilizują stawy i wspomagają funkcjonowanie mechanizmu barkowego. Zarówno obojczyk, jak i łopatka są kluczowe dla poprawnego działania kończyny górnej, a ich współdziałanie z układem mięśniowym i nerwowym umożliwia precyzyjne, skoordynowane ruchy ręki.