Ramy organizacyjne i cele

Model nadzorowanego szkolenia ma na celu zapewnienie bezpiecznego, kontrolowanego i ocenialnego przejścia kursanta od obserwatora do samodzielnego praktyka wykonywania mokrej hijamy pod nadzorem medycznym. Struktura powinna być modularna, przejrzysta i skalowalna — tak, by łatwo było dopasować intensywność nadzoru do poziomu kursanta oraz wymagań prawnych/instytucjonalnych.

Role i odpowiedzialności (hierarchia nadzoru)

• Osoba nadzorująca medycznie (supervisor medyczny) — lekarz lub inny uprawniony przedstawiciel medyczny. Odpowiada formalnie za aspekt medyczny praktyki nadzorowanej: kwalifikację pacjentów, zatwierdzanie planu nadzoru, interwencję w sytuacjach medycznych i końcową walidację bezpieczeństwa praktyki.

• Mentor praktyczny (instruktor hijama z doświadczeniem klinicznym) — osoba prowadząca codzienny nadzór praktyczny: demonstruje techniki, koreguje błędy, prowadzi feedback i wystawia oceny kompetencyjne.

• Kursant (trainee) — osoba ucząca się, która wykonuje obserwacje, asystuje, a następnie samodzielnie przeprowadza zabiegi w określonych warunkach i w określonym stopniu nadzoru.

• Koordynator praktyk / administrator kliniczny — dba o harmonogramy, dokumentację, zgody pacjentów i logistykę miejsca praktyk.

• Rada jakości / komitet nadzoru szkoleniowego — monitoruje wyniki programu, zatwierdza zmiany w modelu i rozpatruje odwołania.

Każda z tych ról powinna mieć opis obowiązków, zakresu uprawnień i zastępstw w przypadku nieobecności.

Etapy przebiegu szkolenia nadzorowanego

1. Walidacja wejściowa — potwierdzenie kompetencji teoretycznych i podstawowych umiejętności manualnych (egzamin/kontrola dokumentów).

2. Faza obserwacji (shadowing) — kursant obserwuje pełne sesje wykonywane przez mentora; zadaniem jest zapoznanie się z przebiegiem zabiegu, komunikacją z pacjentem i logistyki.

3. Faza asystowania — kursant pomaga mentorowi (przygotowanie materiałów, kontrola pola zabiegowego, asysta przy zakładaniu baniek), zaczyna wykonywać drobne czynności pod bezpośrednim nadzorem.

4. Faza wykonywania pod bezpośrednim nadzorem (hands-on) — kursant wykonuje cały zabieg, ale mentor pozostaje w gabinecie, gotowy do natychmiastowej interwencji.

5. Faza wykonywania pod pośrednim nadzorem — kursant wykonuje zabiegi samodzielnie, mentor dostępny na wezwanie i okresowo weryfikujący przypadki.

6. Walidacja kompetencji i certyfikacja wewnętrzna — ocena końcowa obejmująca obserwację, egzamin praktyczny i przegląd logbooka; rekomendacja do samodzielnej praktyki lub kontynuacja nadzoru.

7. Okres mentorskiego follow-up (pozwolony dostęp do konsultacji) — po zakończeniu nadzoru kursant ma określony czas, w którym raportuje przypadki i może uzyskać dodatkowe korekty.

Kryteria wejścia i progresji

• Jasne, mierzalne kryteria przejścia między etapami (np. liczba obserwowanych zabiegów, liczba asyst, liczba samodzielnych zabiegów bez poważnych uwag).

• Stopniowe zwiększanie odpowiedzialności tylko po pozytywnej ocenie w każdym etapie.

• Mechanizm dokumentacji i zatwierdzeń („checklisty zdawcze”) — mentor potwierdza osiągnięcie kompetencji na formularzu przed awansem.

Zasady nadzoru praktycznego

• Stosunek mentor–kursant: podczas fazy inwazyjnej rekomenduje się niski stosunek (np. 1 mentor : 2–4 kursantów), a dla wykonywania pełnych zabiegów pod bezpośrednim nadzorem — 1:1.

• Obecność nadzorującego medycznego: w polu wykonywania mokrej hijamy musi być zapewniony nadzór medyczny w formie dostępności lekarskiej (na miejscu lub w szybko osiągalnej odległości) zgodnie z lokalnymi wymogami prawnymi.

• Zasada „stop-klina”: mentor ma prawo przerwać zabieg wykonany przez kursanta w każdej chwili i przejąć odpowiedzialność bez konieczności długiej procedury akceptacji.

Program szkolenia dla mentora i nadzorującego

• Szkolenie z nauczania praktycznego: techniki feedbacku, oceny umiejętności, dokumentowania ocen.

• Szkolenie z oceny ryzyka i decyzji o przejęciu zabiegu.

• Regularne sesje kalibracyjne mentorów — by zachować jednolite standardy oceny.
  Mentor bez formalnego szkolenia dydaktycznego nie powinien oceniać kompetencji końcowej.

Dokumentacja, rejestry i logbook

• Logbook kursanta: każda sesja powinna być zapisana: data, pacjent (anonimowo), rodzaj zabiegu, poziom nadzoru, uwagi mentora, podsumowanie komplikacji.

• Lista kontrolna kompetencji: checklisty umiejętności technicznych, komunikacyjnych i postępowania w sytuacjach nietypowych.

• Forma ewaluacji: bezpośrednie obserwacje, ocena OSCE (stanowiska praktyczne), 360° feedback (pacjent, mentor, personel pomocniczy).

• Archiwum przypadków problemowych: zapisy incydentów nadzorowanych i działań korygujących.

System oceny i kryteria zaliczenia

• Wielostopniowa ocena: punktacja umiejętności technicznych, bezpieczeństwa, dokumentacji i komunikacji.

• Minimalne progi: ustal minimalne wartości procentowe/oceny wymagane do przejścia; dołącz procedury remediacji (kolejne praktyki, dodatkowe szkolenia).

• Ocena sumująca: przed zakończeniem nadzoru wymagane jest pozytywne zaliczenie egzaminu praktycznego i kompletnego logbooka.

Bezpieczeństwo pacjenta i zgody

• W praktyce nadzorowanej pacjent powinien być informowany, że zabieg będzie wykonywany przez kursanta pod nadzorem (pisemna zgoda), z możliwością pracy tylko z pacjentami, którzy wyrażą zgodę.

• Mechanizmy wyboru pacjentów do ćwiczeń (najpierw pacjenci o niskim ryzyku, potem bardziej złożone przypadki).

Monitorowanie jakości i raportowanie

• Regularne spotkania ewaluacyjne: comiesięczne przeglądy, analiza progresu kursantów, incydentów i zidentyfikowanych luk.

• KPI nadzoru: np. odsetek przypadków wymagających interwencji mentora, liczba błędów dokumentacyjnych, zadowolenie pacjenta.

• Mechanizm eskalacji: w razie wzrostu incydentów — zawieszenie przyjmowania nowych kursantów do fazy praktycznej i przeprowadzenie przeglądu.

Aspekty prawne i ubezpieczeniowe specyficzne dla modelu

• Jasne określenie odpowiedzialności (kto ponosi odpowiedzialność prawną w danym momencie zabiegu).

• Konieczność posiadania ubezpieczenia obejmującego praktykę nadzorowaną, a także zgody pacjenta na praktykę osoby uczącej się.

Ścieżki wsparcia i remediacji

• Programy naprawcze dla kursantów, którzy nie osiągnęli wymaganego poziomu: dodatkowe sesje pod nadzorem, obserwacje, mentoring jeden na jeden.

• Procedura ponownej oceny po remediacji.

---

Krótki przykład (schemat 8-tygodniowy)

• Tydzień 1–2: walidacja teorii + 20 obserwowanych sesji (shadowing).

• Tydzień 3–4: asystowanie przy 15–20 zabiegach; wykonanie drobnych procedur pod bezpośrednim nadzorem.

• Tydzień 5–6: 25 zabiegów „hands-on” pod bezpośrednim nadzorem (1:1 mentor–kursant). Cotygodniowa ocena postępów.

• Tydzień 7: 10 zabiegów pod pośrednim nadzorem; egzamin praktyczny OSCE + przegląd logbooka.

• Tydzień 8: walidacja przez supervisor medycznego i decyzja o zakończeniu nadzoru lub przedłużeniu.

(Liczby przykładowe — należy dopasować do realiów kliniki i wymogów prawnych.)

---

Krótkie ćwiczenie praktyczne (30–40 min) — „Simulowana sesja nadzoru”

Cel: przećwiczyć mechanikę nadzorowania i szybkie podejmowanie decyzji.

1. Przygotowanie (5 min): wybierz rolę: mentor, kursant, pacjent, obserwator. Przygotuj krótką kartę pacjenta z jednym drobnym czynnikiem ryzyka (np. łagodna nadciśnienie).

2. Symulacja (20 min): kursant wykonuje sesję hijama zgodnie ze standardem — mentor obserwuje i notuje trzy największe błędy/pozytywy. Pacjent zgłasza jedną nieoczekiwaną reakcję (np. zawroty głowy).

3. Debrief (10–15 min): omówienie: czy mentor powinien przerwać? Jakie kroki podjąłby supervisor medyczny? Sporządź krótką notatkę (max 5 punktów) co poprawić w procedurze nadzoru.

4. Wariant trudniejszy: powtórz z innym uczestnikiem jako kursantem, wprowadzając element presji czasu; celem jest praktyka decyzji „przejmij/zachowaj nadzór”.