2.3. Osie i płaszczyzny ruchu w układzie kostnym
3. Płaszczyzny ciała i ich zastosowanie w analizie ruchu
"Płaszczyzny ciała i ich zastosowanie w analizie ruchu" jest istotnym elementem zrozumienia biomechaniki ruchu. Płaszczyzny te pomagają w opisywaniu ruchów w układzie ruchu, pozwalając na precyzyjną analizę oraz identyfikację problemów z ruchem w klinicznej praktyce. Wyróżnia się trzy główne płaszczyzny ciała: płaszczyzna strzałkowa, płaszczyzna czołowa i płaszczyzna poprzeczna, każda z nich mająca swoje specyficzne funkcje oraz zastosowania w ocenie i analizie ruchu.
Płaszczyzna strzałkowa (sagittalna)
- Definicja: Płaszczyzna strzałkowa dzieli ciało na część prawą i lewą. Przebiega pionowo od góry do dołu, rozdzielając ciało na dwie symetryczne części.
- Ruchy w tej płaszczyźnie: W płaszczyźnie strzałkowej odbywają się ruchy zgięcia i prostowania, które obejmują m.in. ruchy kończyn dolnych i górnych, takie jak zgięcie kolana, prostowanie stawu biodrowego czy ruchy ramienia w stawie łokciowym.
- Zastosowanie kliniczne: Analiza ruchów w płaszczyźnie strzałkowej jest szczególnie ważna w ocenie zgięcia i prostowania kończyn, jak również w diagnostyce urazów związanych z ograniczeniami ruchowymi w tej płaszczyźnie, np. przy kontuzjach stawów kolanowych czy łokciowych.
2. Płaszczyzna czołowa (frontalna)
- Definicja: Płaszczyzna czołowa biegnie pionowo i dzieli ciało na część przednią (brzuszną) i tylną (grzbietową). Przebiega równolegle do czoła, stąd jej nazwa.
- Ruchy w tej płaszczyźnie: W płaszczyźnie czołowej odbywają się ruchy odwodzenia i przywodzenia, jak również ruchy boczne, np. unoszenie ramienia na bok (odwodzenie w stawie ramiennym) czy unoszenie nogi na bok w stawie biodrowym.
- Zastosowanie kliniczne: Analiza ruchu w płaszczyźnie czołowej jest istotna w diagnostyce problemów z asymetrią w ciele, takich jak skolioza, czy w ocenie ruchu bocznego w kończynach. W biomechanice klinicznej ma zastosowanie również przy ocenie stabilności bocznej i funkcji stabilizacyjnych mięśni bocznych.
3. Płaszczyzna poprzeczna (transwersalna)
- Definicja: Płaszczyzna poprzeczna dzieli ciało na część górną (czaszkową) i dolną (ogonową). Przebiega poziomo w poprzek ciała.
- Ruchy w tej płaszczyźnie: Ruchy wykonywane w płaszczyźnie poprzecznej to wszelkie ruchy rotacyjne, takie jak obrót tułowia czy głowy, jak również rotacje wewnętrzne i zewnętrzne w stawach biodrowych i ramiennych.
- Zastosowanie kliniczne: Płaszczyzna poprzeczna jest szczególnie ważna w analizie ruchów obrotowych i stabilizacji tułowia. Diagnostyka problemów z rotacją, takich jak ograniczenia ruchu w stawie biodrowym czy ramiennym, odbywa się właśnie w odniesieniu do tej płaszczyzny. W biomechanice ruchy w tej płaszczyźnie mają także znaczenie przy ocenie postawy i dynamiki ruchów sportowych, np. w bieganiu czy rzucaniu.
Zrozumienie trzech podstawowych płaszczyzn ciała oraz ich zastosowania w analizie ruchu jest kluczowe zarówno dla terapeutów, jak i dla sportowców. Umożliwia to precyzyjną diagnostykę, ocenę wzorców ruchowych oraz identyfikację patologii, które mogą wpływać na sprawność i funkcjonowanie narządu ruchu.