8.6. Model nadzorowanej praktyki: mokra hijama tylko pod nadzorem osoby posiadającej uprawnienia medyczne (oraz szkolenie w zakresie zabiegów inwazyjnych)
3. Warunki dopuszczenia kursanta do praktyki nadzorowanej
Kryteria formalne (administracyjne i bezpieczeństwo prawne)
-
Potwierdzone kwalifikacje i uprawnienia: kursant przed dopuszczeniem musi przedstawić dokumenty potwierdzające ukończenie wymaganych części teoretycznych kursu, kopię dyplomu/certyfikatu podstawowego szkolenia oraz aktualne certyfikaty pierwszej pomocy/ALS jeśli są wymagane przez organizatora.
-
Zgody i ubezpieczenia: organizacja musi posiadać dowód, że kursant jest objęty odpowiednim ubezpieczeniem od zdarzeń medycznych/odpowiedzialności cywilnej w zakresie praktyk. Ponadto musi istnieć procedura zgłoszenia i przechowywania zgód pacjentów wyrażających akceptację na udział kursantów w zabiegach.
-
Badania i szczepienia: wymagane podstawowe badania przesiewowe oraz status szczepień (zgodnie z lokalnymi wytycznymi) — dokumentacja zdrowotna powinna być złożona w administratora praktyk.
-
Weryfikacja sądowa/kontrola zawodowa: w zależności od lokalnych przepisów, kursant powinien dostarczyć zaświadczenie o niekaralności i/lub potwierdzenie stażu w zawodzie, jeżeli to wymagane.
Kryteria merytoryczne i kompetencyjne
-
Zaliczenie modułów teoretycznych: ocena wiedzy teoretycznej na poziomie ustalonym przez kurs (np. wynik testu ≥ minimalny próg).
-
Dowód opanowania procedur praktycznych na manekinach/symulatorach: kursant musi wykonać zestaw ćwiczeń praktycznych w warunkach symulacyjnych i osiągnąć akceptowalny wynik według standaryzowanej checklisty (np. 90% punktów w zadaniach krytycznych).
-
Ocena umiejętności miękkich: komunikacja z pacjentem, uzyskiwanie świadomej zgody, empatia i umiejętność pracy w zespole — oceniane podczas symulacji lub egzaminu praktycznego przez obserwatorów.
-
Demonstracja rozumienia ryzyka i algorytmów postępowania: kursant wskazuje właściwe drogi eskalacji (kiedy wezwać instruktora, kiedy przerwać zabieg, kiedy skierować do specjalisty). Ta wiedza jest częścią oceny praktycznej.
-
Portfolio/samorefleksja: dostarczenie minimalnej liczby opisanych przypadków symulacyjnych wraz z refleksją i analizą błędów oraz planem działań korygujących.
Poziomy dopuszczenia i stopniowanie nadzoru
Wprowadza się jasne stopnie dopuszczenia, każdy z określonym zakresem uprawnień:
-
Obserwator — uczestniczy w zabiegach bez wykonywania czynności; obowiązek prowadzenia notatek i analizy.
-
Asystent pod bezpośrednim nadzorem — wykonuje przygotowanie stanowiska, przygotowuje materiał pod okiem instruktora; nie wykonuje czynności inwazyjnych samodzielnie.
-
Wykonawca pod bezpośrednim nadzorem — wykonuje zabieg (lub jego wybrane etapy) bezpośrednio nadzorowany przez instruktora, który jest obecny przy pacjencie.
-
Wykonawca pod pośrednim nadzorem — może wykonywać procedury samodzielnie po wcześniejszym udokumentowanym okresie bezpośredniego nadzoru i po spełnieniu dodatkowych wymagań; instruktor dostępny w razie potrzeby.
Każde przejście na wyższy poziom wymaga pisemnej akceptacji instruktora i wpisu do dokumentacji praktyk.
Metody weryfikacji gotowości
-
Lista kontrolna kompetencji (checklist): sformalizowana, punktowana lista umiejętności krytycznych, którą wypełnia instruktor podczas obserwacji.
-
OSCE/próbne przypadki kliniczne: scenariusze z oceną według standardów, w tym elementy krytyczne, których nie można zignorować.
-
Skala ocen kompetencyjnych: podział na „nie spełnia / częściowo spełnia / spełnia / przewyższa” z jednoznacznymi kryteriami progowymi.
-
Ocena wieloźródłowa (360°): uwzględnienie opinii instruktora, mentora, pacjenta (jeśli możliwe), i samooceny kursanta.
Bezpieczeństwo psychofizyczne kursanta i ocena gotowości emocjonalnej
-
Ocena odporności stresowej: osoba prowadząca praktyki powinna ocenić, czy kursant potrafi zachować chłodną głowę w stresowych sytuacjach (symulacje kryzysowe).
-
Zdolność do refleksji i przyjmowania feedbacku: warunek niezbędny — kursant musi udokumentować przykłady wprowadzenia sugestii opiekuna.
-
Plan wsparcia: dostęp do superwizji psychologicznej lub mentoringu, jeśli kursant ma trudności adaptacyjne.
Zasady dokumentacji i śledzenia postępów
-
Każde dopuszczenie do praktyki jest potwierdzane wpisem w oficjalnym dokumencie praktyk zawierającym: datę, zakres uprawnień, podpis instruktora, określoną datę rewizji (np. po 10 praktykach).
-
System rejestracji przypadków, w którym kursant wprowadza opisy procedur, oceny instruktora i ewentualne zdarzenia niepożądane.
-
Harmonogram ewaluacji okresowych (np. co 2 tygodnie lub po 10 przypadkach) z wyznaczonymi celami do osiągnięcia przed kolejnym etapem.
Procedury remediacyjne i cofnięcie dopuszczenia
-
Jeżeli kursant nie osiąga standardów, wdraża się plan naprawczy: dodatkowe szkolenia, powtórki symulacji, mentoring i ponowna ocena w określonym terminie.
-
Instruktor ma prawo tymczasowo cofnąć dopuszczenie do praktyk nadzorowanych w sytuacji zagrożenia pacjenta lub rażącego niedbalstwa; decyzję dokumentuje się i przekazuje komitetowi dydaktycznemu.
Warunki logistyczne i organizacyjne
-
Maksymalna liczba kursantów przypadających na jednego instruktora podczas praktyk bezpośrednich powinna być określona (np. 1:3 lub 1:4) — zależnie od stopnia zaawansowania i lokalnych wymogów bezpieczeństwa.
-
Zapewnienie stałego dostępu do wyposażenia i materiałów potrzebnych do bezpiecznego wykonania procedury.
-
Jasne reguły dotyczące obecności personelu pomocniczego i ich roli podczas praktyk.
Krótki przykład
Kandydatka A ukończyła wszystkie wykłady, uzyskała 85% w teście teoretycznym, wykonała komplet symulacji na manekinach z wynikiem 92% w checklistach praktycznych, posiada aktualne zaświadczenie o ukończeniu kursu pierwszej pomocy i profil zdrowotny bez zastrzeżeń. Instruktor analizuje portfolio, przeprowadza rozmowę kompetencyjną i decyduje o dopuszczeniu na poziom „Wykonawca pod bezpośrednim nadzorem” z zapisem: kontrola po 5 wykonanych zabiegach, obowiązek prowadzenia dokumentacji każdego przypadku.
Krótkie ćwiczenie praktyczne (30 min) — „Ocena gotowości kursanta”
Cel: wyćwiczyć ocenę i decyzję o dopuszczeniu.
-
Przygotowanie (5 min): przygotuj pakiet dokumentów fikcyjnego kursanta: wynik testu teoretycznego, raport z 3 symulacji, feedback mentora, zaświadczenie zdrowotne.
-
Ocena (10 min): przy użyciu przygotowanej checklisty (10 kryteriów: wiedza, aseptyka, komunikacja, decyzje eskalacyjne, itp.) oceń czy kursant spełnia minimalne warunki dopuszczenia i na jaki poziom nadzoru. Zapisz krótko uzasadnienie wyboru.
-
Dyskusja (10 min): porównaj decyzję z kolegą/instruktorem: czy zgodziliście się? Jeśli nie — gdzie różnice i jakie dodatkowe wymogi byłyby potrzebne?
-
Zadanie follow-up (5 min): napisz 3 konkretne warunki dodatkowe (np. dodatkowe 2 symulacje, szkolenie z komunikacji) które kursant musi spełnić, by przejść na wyższy poziom.
