Poprzedni
Następny

4. Dobór muzyki według konstytucji ciała i umysłu pacjenta (prakriti)

W ayurwedzie konstytucja (prakriti) każdej osoby determinuje składowe dosz (vata, pitta, kapha) w proporcjach indywidualnych. Prakriti kształtuje sposób, w jaki prana wnika, krąży i manifestuje się w ciele i umyśle. Muzykoterapia, by była optymalnie skuteczna, musi odpowiadać cechom konstytucji: harmonizować dysproporcje dosz, wzmacniać naturalne właściwości oraz łagodzić skłonności do chorób wynikające z nierównowagi. Poniżej omówiono w szczegółach, jak dobierać elementy muzyczne—tempo, rytm, tonację, instrumentarium, barwę dźwięku i formę kompozycji—w zależności od trzech podstawowych rodzajów prakriti: vata, pitta i kapha (oraz ich kombinacji). Następnie przedstawiono liczne praktyczne ćwiczenia i protokoły muzykoterapeutyczne ukierunkowane na wyrównywanie dosz zgodnie z indywidualną konstytucją.

1. Podstawy konstytucji (prakriti) i jej wpływ na percepcję dźwięku

1.1. Dosza Vata (etr, przestrzeń)

  • Cechy ogólne:

    • Lekkość, suchość, zmienność.

    • Umiarkowana budowa ciała, tendencja do wychudzenia, cienka skóra i włosy.

    • Ze strony umysłu: ruchome myśli, kreatywność, skłonność do niepokoju, trudności z koncentracją przy braku ugruntowania.

  • Percepcja muzyczna:

    • Vata reaguje na dźwięki lekkie, nieregularne, wysokie. Głośne, rytmiczne lub niskie tony mogą wywoływać nadmierne pobudzenie.

    • Preferowane dźwięki: miękkie, długie legato, unikanie ostrego ataku, spowolnione tempa.

    • Instrumenty łagodzące Vata: dźwięki misy tybetańskiej o średnio-niskich częstotliwościach (256–320 Hz), głębokie brzmienie tamburynu z lekkim pogłosem, instrumenty strunowe smyczkowe (np. sarangi, violoncello) w wolnym, wyciszonym rytmie.

1.2. Dosza Pitta (ogień, woda)

  • Cechy ogólne:

    • Ostra inteligencja, płomienna natura, skłonność do gorąca fizjologicznego i emocjonalnego.

    • Średnia budowa ciała, tendencja do umięśnienia, mocna przemiana materii.

    • Użycie logiki i analizy myślowej, silna ambicja, skłonność do złości przy braku równowagi.

  • Percepcja muzyczna:

    • Pitta potrzebuje melodii chłodzących, uspokajających, z wyważonym, ale nie ospałym tempem—np. 60–70 BPM.

    • Wysokie tony mogą potęgować pobudzenie, niskie zbyt uspokajać, dlatego najkorzystniejsze są tony średnie (300–500 Hz).

    • Instrumenty łagodzące Pitta: flet bambusowy (tonacja D, G – ok. 294–392 Hz), sarod, sitar w skali chłodnej (tury związane z ragami wieczornymi), łagodne uderzenia w bębny typu mridangam o opuszczonym nalewie (ton ~ 250 Hz).

1.3. Dosza Kapha (ziemia, woda)

  • Cechy ogólne:

    • Stabilność, ciężar, tendencja do stagnacji.

    • Przeciętna lub masywna budowa ciała, skłonność do nadmiaru wilgoci, odporność na zimno.

    • Uspokojony umysł, łatwość w budowaniu relacji, ale również skłonność do letargu, apatii, przywiązania.

  • Percepcja muzyczna:

    • Kapha potrzebuje dźwięków pobudzających, żywych, o rytmie stymulującym. Unikać monotonii i zbyt wolnych temp (poniżej 60 BPM), gdyż mogą pogłębiać ospałość.

    • Optymalne tony: średnio-niskie (200–350 Hz), rytmy 80–100 BPM, staccato lub umiarkowane legato.

    • Instrumenty pobudzające Kapha: perkusje (tabla, dholak) o żywym rytmie, sitar w ragach porannych (rag Bhairav), instrumenty dęte drewniane (shehnai, bansuri) w tonacjach E (330 Hz) lub A (440 Hz), które dodają energii.

2. Ogólne zasady doboru muzyki według prakriti

  1. Tempo i rytm

    • Vata: Tempo wolne do umiarkowanego (50–70 BPM), unikać nagłych akcentów i nieregularności. Rytm powinien mieć przewagę długich nut (minima, półnuty) i miękkich przejść między frazami.

    • Pitta: Tempo umiarkowane (60–80 BPM). Rytm ma być płynny, lecz wyraźny; unikać agresywnych, silnych akcentów. Umiarkowany swinging lub delikatny backbeat (np. na dholaku w 4/4 z akcentami na 2. i 4. uderzenie).

    • Kapha: Tempo umiarkowane do szybkiego (80–100 BPM). Rytm energiczny, staccato, akcentowane pauzy. Można wprowadzać synkopy, by pobudzać i przeciwdziałać stagnacji.

  2. Tonacja i skalowanie

    • Vata: Skalowanie w modalnościach diatonicznych w trybach raga o chłodnym charakterze (np. rag Patdeep w tonacji D, ton ~ 294 Hz), wykorzystanie tonów średnich (250–350 Hz), unikając ekstremów wysokich i niskich.

    • Pitta: Tonacje z dominacją „chłodnych” półtonów, np. rag Yaman (tonacja C, ton ~ 261 Hz; półtony oddalone o 39 Hz) lub rag Bhimpalasi (tonacja E, ton ~ 330 Hz). Unikanie tonacji o często występujących półtonach podwyższających gorąco (np. rag Bhairav w tonacji C#).

    • Kapha: Molowe tryby poranne (rag Bhairav w tonacji C# lub rag Todi w tonacji D#, ton ~ 311 Hz) – mroczne, pobudzające, lub rag Bhairavi (tonacja D, ton ~ 294 Hz) w szybszym tempie.

  3. Barwa i instrumentarium

    • Vata: Instrumenty miękkie, o zaokrąglonej barwie—cello, koto, harfa w wolnym arpeggio, sitar w technice legato (ciągłe drgnięcia strun).

    • Pitta: Instrumenty ciepłe, lecz neutralizujące ogień: flet bambusowy, sarod, clarinet (w rejestrze klarownym), tabla w umiarkowanym uderzeniu.

    • Kapha: Instrumenty rytmiczne i jasne: tabla, dholak, pungi, żywe brzmienie sitara w staccato, skrzypce grające szybkie tryle.

  4. Forma i kompozycja

    • Vata: Długie, modulacyjne formy (rag alap, alaap z wolnym tempem). Częste pauzy i cisze między frazami, by wspierać ugruntowanie.

    • Pitta: Kompozycje z wyraźną strukturą: vilambit laya (wolne tempo wprowadzające), bandish w madhya laya (umiarkowane tempo), zakończenie w drut laya (szybkim, ale nie agresywnym).

    • Kapha: Skrócone formy z szybkim madhya laya i drut laya; silniejsze frazy staccato, codziennie krótkie, energetyczne sesje (15–20 minut).

  5. Intonacja i harmonia

    • Vata: Unikać dysonansów, preferować konsonansowe stopnie (czysta kwinta, czysta kwarta). Delikatne użycie disonansów (przejściowe półtony) z dłuższym czasem rozwiązania (3–4 sekundy ciszy lub powolne zakończenie).

    • Pitta: Małe interwały diatoniczne, minimalne użycie disonansów chromatycznych; zastosowanie kilku półtonów chłodzących harmonię (np. moll pentatonic).

    • Kapha: Silniejszy happy chord w staccato, np. triada dur (C–E–G) lub sus2 (C–D–G), by wprowadzić jasne, energetyczne otwarcie klatki piersiowej. Umiarkowane disonanse w formie szybkich, ale krótkich modulacji.

3. Szczegółowe protokoły praktyczne: dobór muzyki w zależności od prakriti

Poniższe ćwiczenia i sesje zostały podzielone na trzy główne grupy: czysta prakriti (Vata, Pitta, Kapha) oraz trzy połączenia dwudoszowe (Vata–Pitta, Pitta–Kapha, Vata–Kapha). Dla każdej konstytucji przedstawiono teorię percepcji dźwięku oraz 5–7 protokołów terapeutycznych (łącznie 18 sesji/ćwiczeń).

3.1. Sesje dla konstytucji Vata

3.1.1. Sesja „Ugruntowanie i spowolnienie” (60 min)

  1. Teoria:

    • Vata wymaga ugruntowania (bhumi-sneha) i uspokojenia rozproszonej energii. Dźwięki o niskim do średniego rejestrze, wolnym tempie i długim sustainie pomagają „zdjąć” nadmiar subtelnej przestrzeni.

    • Ważne jest minimalizowanie nieregularności w rytmie i nagłych zmian tonacji, które mogą wywołać za dużo ruchu i pobudzenia.

  2. Instrumenty i barwa:

    • Misa Ø 30 (ton ~ 128–144 Hz), filc miękki 0,3 kg.

    • Misa Ø 20 (ton ~ 320 Hz), filc miękki.

    • Sarangi (tonacja Dm, tonalność ~ 293 Hz, tryb natural minor).

    • Kryształowa misa Ø 10 (ton ~ 672 Hz), filc supermiękki 0,2 kg.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Misa Ø 30: delikatne uderzenie rant (ton ~ 128 Hz), sustain ~ 15 s; cisza 15 s. Pacjent leży na plecach, nogi lekko rozstawione, dłonie w pozycji shuni mudra (wskazujący i środkowy palec splecione). Wizualizacja, że z misy wypływa gęsta fala, która wnika w kość krzyżową, ugruntowując energię.

    2. 5:00–10:00 – Misa Ø 30: tarcie rim (filc miękki) 12 s, alikwoty ~ 256 Hz; cisza 15 s. Wyobrażenie wolnego ruchu energii wzdłuż kręgosłupa w dół – stopy.

    3. 10:00–15:00 – Sarangi: długie, modulowane frazy w trybie Dm, tempo lento (~ 50 BPM), fraza 20 s, cisza 10 s. Pacjent wysyła myśl do każdej czakry, wizualizuje ciemnoczerwone światło spływające od Muladhara.

    4. 15:00–20:00 – Misa Ø 20: uderzenie rant (ton ~ 320 Hz), sustain ~ 12 s; cisza 12 s. Wibracja wypływa z okolicy pępka, pacjent koncentruje się na ugniecionych odciskach alikwotów w obszarze Manipura.

    5. 20:00–25:00 – Tarcie rim misa Ø 20, filc miękki, 10 s (alikwoty ~ 640 Hz); cisza 12 s. Wizualizacja ognia trawiennego uspokajającego procesy nerwicowe.

    6. 25:00–30:00 – Sarangi: fraza „A–F–D” (tony ~ 440–349–293 Hz), legato, tempo lento, cisza 10 s; pacjent relaksuje brzuch i klatkę piersiową.

    7. 30:00–35:00 – Misa Ø 10 (Kryształowa): tarcie rim 8 s, alikwoty ~ 1344 Hz; cisza 12 s. Wibracje w okolicy serca i gardła, pozwalające powoli podnieść świadomość wyżej, jednocześnie ugruntowując w dolnej części ciała.

    8. 35:00–45:00 – Błoga improwizacja Sarangi: tryb natural minor Dm, tempo adagio (~ 60 BPM), powolne glissanda pomiędzy tonami D–F–A, cisza 10 s między frazami. Pacjent obserwuje, jak każdy dźwięk przywraca emocjonalną stabilizację.

    9. 45:00–55:00 – Misa Ø 30: delikatne uderzenie rant (filc miękki), sustain ~ 20 s; cisza 20 s. Pacjent leży w Savasana, wizualizuje, że wibracja dotarła od kości krzyżowej do czubka głowy i wraca w dół.

    10. 55:00–60:00 – Cisza absolutna, spokojny oddech pacjenta; powolne wyjście z medytacji z akcentem na stabilizację prany w okolicy Muladhara.

3.1.2. Sesja „Redukcja lęku i niepokoju” (45 min)

  1. Teoria:

    • Vata w stanie nierównowagi objawia się lękiem, płytkim oddechem, zawrotem głowy. Dźwięki muszą wyciszać górne rejony ciała, skupiając się na wolnych falach o średnim rejestrze.

  2. Instrumenty i barwa:

    • Flet bambusowy (tonacja C, ton ~ 261 Hz), legato, frazy po 15 s.

    • Misa Ø 20 (ton ~ 320 Hz), filc miękki.

    • Misa Ø 10 (kryształowa, ton ~ 672 Hz), filc supermiękki.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Flet: legato w tonacji C-dur, powolne przejście C4–E4–G4 (261–329–392 Hz), cisza 10 s między frazami (frazy 15 s). Pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w mudrze Jńana, obserwuje oddech.

    2. 5:00–10:00 – Misa Ø 20: tarcie rim 10 s, alikwoty ~ 640 Hz; cisza 12 s. Wizualizacja, że wibracje wypełniają zobojętniającą mgiełką emocje w okolicy splotu słonecznego.

    3. 10:00–15:00 – Misa Ø 10 (kryształowa): uderzenie rant 8 s, sustain ~ 12 s; cisza 12 s. Wibracja w okolicy czakry korony (Sahasrara), pozbywanie się złóż nadmiarowej prany Vata w umyśle.

    4. 15:00–20:00 – Misa Ø 20: uderzenie rant, filc miękki, ton ~ 320 Hz, sustain ~ 12 s; cisza 12 s; pacjent odczuwa ciepło w jamie brzusznej, uspokojenie nerwów.

    5. 20:00–25:00 – Flet: fraza C-dur (C4–G4–E4), tempo lento, 15 s fraza, cisza 10 s. Pacjent wyobraża, że oddech synchronizuje się z dźwiękami fletu, odruchowo obniża się częstotliwość oddechowa.

    6. 25:00–30:00 – Misa Ø 10: tarcie rim (filc supermiękki) 10 s, alikwoty ~ 1344 Hz; cisza 12 s; wibracja w okolicach trzeciego oka.

    7. 30:00–35:00 – Misa Ø 20: tarcie rim 10 s, alikwoty ~ 640 Hz; cisza 12 s; wizualizacja wyciszenia serca.

    8. 35:00–45:00 – Flet: długie glissando w dół (C5–C4, 523–261 Hz), tempo 8 s, cisza 10 s. Pacjent leży w Savasana, oddech spokojny (wdech 5 s / wydech 7 s), obserwuje wewnętrzną ciszę.

3.1.3. Sesja „Aktywizacja dolnej części ciała” (50 min)

  1. Teoria:

    • Chociaż Vata wymaga ugruntowania, zbyt długie sesje mogą prowadzić do stagnacji w dolnych rejonach. Należy więc włączyć elementy aktywizujące, aby prana płynęła równomiernie.

  2. Instrumenty:

    • Dholak (ton ~ 250 Hz), rytm 4/4 w tempie 70 BPM.

    • Misa Ø 30 (rant, filc miękki).

    • Sarangi (tryb natural minor Dm).

    • Flet bambusowy (C-dur) do harmonizacji wyższej czakry.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Dholak: rytm 4/4, uderzenia dłonią, tempo 70 BPM, 32 uderzenia, cisza 5 s; pacjent stoi, stopy razem, wyobraża, że dźwięk otrzymuje go od stóp, wędrując w górę.

    2. 5:00–10:00 – Dholak: rytm 4/4, tempo 70 BPM, 32 uderzenia, cisza 5 s; pacjent wykonuje łagodne kołysanie bioder w rytm bębnów, koncentruje uwagę na Muladhara i Svadhisthana.

    3. 10:00–15:00 – Misa Ø 30: uderzenie rant, ton ~ 144 Hz (filc miękki), sustain ~ 12 s; cisza 12 s; leżenie w Savasana, wizualizacja energii z ziemi wędrującej do pępka.

    4. 15:00–20:00 – Misa Ø 30: tarcie rim (filc miękki) 10 s, alikwoty ~ 288 Hz; cisza 12 s; pacjent wizualizuje aktywację korzenia kręgosłupa.

    5. 20:00–30:00 – Sarangi: fraza Dm (D4–F4–A4), legato, 10 s fraza, cisza 5 s między frazami, 4 powtórzenia; pacjent wciąga praniczną energię w górę, obserwuje wibracje w jamie brzusznej.

    6. 30:00–40:00 – Flet: C-dur (C5–E5–G5), tempo lento (~ 60 BPM), frazy 15 s, cisza 5 s; pacjent w pozycji siedzącej, dłonie w mudrze Chin, wizualizuje przepływ prany od pępka do serca.

    7. 40:00–50:00 – Dholak: rytm 4/4, tempo 80 BPM, 32 uderzenia, cisza 5 s; pacjent wykonuje krótki seria łagodnych skłonów bocznych, zachowując wyprostowany tułów, poczucie aktywacji kończyn dolnych.

3.1.4. Sesja „Harmonizacja kręgosłupa” (40 min)

  1. Teoria:

    • Vata często powoduje napięcia i blokady w różnych odcinkach kręgosłupa. Sesja ma na celu subtelne „masowanie” dźwiękiem każdego segmentu: szyjnego, piersiowego, lędźwiowego.

  2. Instrumenty:

    • Gong Ø 60 (ton ~ 80–100 Hz), filc średni.

    • Misa Ø 15 (ton ~ 426 Hz), filc miękki.

    • Flet bambusowy (F-dur, 349 Hz) – do synchronizacji oddechu.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Gong Ø 60: uderzenie rant (filc średni), sustain ~ 15 s; cisza 15 s; pacjent siedzi w padmasana, wyobraża drgającą falę, która wchodzi przez podstawę czaszki do kręgosłupa szyjnego.

    2. 5:00–10:00 – Gong: tarcie rim (filc średni) 10 s, alikwoty ~ 160–240 Hz; cisza 12 s; wizualizacja rozluźnienia mięśni szyi i karku.

    3. 10:00–15:00 – Misa Ø 15: uderzenie rant (ton ~ 426 Hz), sustain ~ 10 s; cisza 10 s; pacjent leży w Savasana, wizualizuje dźwięk przepływający przez odcinek szyjny do piersiowego.

    4. 15:00–20:00 – Misa Ø 15: tarcie rim 10 s, alikwoty ~ 852 Hz; cisza 10 s; pacjent wizualizuje otwieranie serca, odblokowanie ruchomości między łopatkami.

    5. 20:00–25:00 – Gong Ø 60: uderzenie (filc średni), sustain ~ 12 s; cisza 12 s; wizualizacja fali przechodzącej od piersiowego do lędźwiowego odcinka.

    6. 25:00–30:00 – Gong: tarcie rim 10 s, alikwoty ~ 160–240 Hz; cisza 12 s; pacjent obserwuje, jak napięcia w odcinku lędźwiowym się rozpuszczają.

    7. 30:00–35:00 – Flet bambusowy: fraza F-dur (F4–A4–C5), tempo lento (60 BPM), 10 s fraza, cisza 5 s; pacjent powoli unosi tułów w Bhujangasana, synchronizując oddech i dźwięk.

    8. 35:00–40:00 – Gong Ø 60: ostateczne uderzenie rant (filc średni), sustain ~ 20 s; cisza 20 s; pacjent leży w Savasana, wizualizuje jednoczesne drganie całego kręgosłupa.

3.1.5. Sesja „Integracja ostatniego oddechu” (30 min)

  1. Teoria:

    • Vata wymaga okresowego zamknięcia sesji przez powolne skupienie na oddechu i wprowadzanie ciszy. Dźwięki mają być bardzo subtelne, długie i wyciszające.

  2. Instrumenty:

    • Misa Ø 20 (ton ~ 320 Hz), filc miękki.

    • Miseczka alikwotowa Ø 10 (ton ~ 672 Hz), filc supermiękki.

    • Wyłącznie powolne frazy Sarangi (tryb Dm) w bardzo wolnym adagio.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Misa Ø 20: tarcie rim (filc miękki) 12 s, alikwoty ~ 640 Hz; cisza 15 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie na kolanach, koncentruje się na chłodnym przepływie oddechu.

    2. 5:00–10:00 – Miseczka alikwotowa Ø 10: uderzenie 8 s, sustain ~ 12 s; cisza 12 s; wibracja w obszarze serca, pacjent wysyła miłość do całego ciała.

    3. 10:00–20:00 – Sarangi: powolne frazy w trybie Dm, legato, tempo bardzo wolne (~ 40 BPM), fraza 20 s, cisza 10 s między frazami; pacjent leży w Savasana, obserwuje oddech i wibracje w całym ciele.

    4. 20:00–25:00 – Misa Ø 20: uderzenie rant 10 s, sustain ~ 15 s; cisza 15 s; wibracja w obszarze pępka i klatki piersiowej.

    5. 25:00–30:00 – Miseczka alikwotowa Ø 10: tarcie rim 10 s, alikwoty ~ 1344 Hz; cisza 20 s; pacjent kończy, osuwa się w ciszę, odczuwa zjednoczenie z przestrzenią.

3.2. Sesje dla konstytucji Pitta

3.2.1. Sesja „Chłodzenie wewnętrzne” (60 min)

  1. Teoria:

    • Pitta wymaga ochłodzenia w sferze fizycznej (gorące ciało, skóra), emocjonalnej (irytacja, złość) i umysłowej (nadmiar analizy). Muzyka musi działać jak łagodny, jednolity strumień chłodu, równoważąc procesy termoregulacji i ognia trawiennego (Agni).

  2. Instrumenty i barwa:

    • Flet bambusowy (E-dur, ton ~ 330 Hz) – tryb chłodzący, frazy pianissimo.

    • Misa Ø 20 (ton ~ 320 Hz), filc miękki – legato.

    • Tabla (ton ~ 250 Hz) – bardzo delikatne uderzenia (bayan i dayan) w tempie 60 BPM.

    • Kryształowa misa Ø 15 (ton ~ 528 Hz), filc supermiękki.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Flet: fraza E-dur (E4–G#4–B4, tonacja ~ 330–415–493 Hz), legato, 15 s fraza, cisza 10 s. Pacjent siedzi, dłonie w jnaana mudra, wizualizuje chłód w jamie ustnej (Jivha).

    2. 5:00–10:00 – Misa Ø 20: tarcie rim 8 s – alikwoty ~ 640 Hz, cisza 10 s; wizualizacja ochładzającej prany w okolicy splotu słonecznego.

    3. 10:00–15:00 – Tabla: prosty rytm 4/4, tempo 60 BPM, 16 uderzeń dłoni (Dayan i Bayan), cisza 5 s; pacjent obserwuje, jak pulsujące dźwięki odprowadzają nadmiar ognia z brzucha.

    4. 15:00–20:00 – Flet: fraza E-dur glissando (330–660 Hz), adagio, 15 s fraza, cisza 10 s; pacjent leży w Savasana, wizualizacja fali chłodu przechodzącej z gardła do brzucha.

    5. 20:00–30:00 – Kryształowa misa Ø 15: tarcie rim 12 s – alikwoty ~ 1056 Hz; cisza 15 s; wibracje w okolicy gardła (Vishuddha) i trzeciego oka (Ajna). Pacjent powtarza w myślach wewnętrzne “Ham” w tonacji ~ 528 Hz, synchronizując oddech (wdech 6 s / wydech 8 s).

    6. 30:00–40:00 – Misa Ø 20: uderzenie rant 10 s – ton ~ 320 Hz, sustain ~ 12 s; cisza 12 s; wizualizacja, jak chłód z serca (Anahata) wypływa do kończyn, działając jak mikroklimat obniżający temperaturę ciała.

    7. 40:00–50:00 – Flet: fraza F-dur (F4–A4–C5, tonacja ~ 349–440–523 Hz), lento, 15 s fraza, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w chin mudra, wizualizuje przepływ chłodnego prany.

    8. 50:00–60:00 – Tabla: rytm 4/4, tempo 60 BPM, 16 uderzeń dłoni; cisza 10 s; pacjent powoli integruje oddech i odczuwa długotrwałe ochłodzenie w całym ciele.

3.2.2. Sesja „Uspokojenie umysłu” (45 min)

  1. Teoria:

    • Pitta w umyśle objawia się zbyt agresywną myślą, skłonnością do gniewu, analitycznym nadmiarem. Dźwięki mają spowalniać myślenie, wprowadzać w medytacyjny stan.

  2. Instrumenty:

    • Sarod (tonacja C# moll, ton ~ 277 Hz) – tryb klasyczny: rag Kafi; legato.

    • Kryształowa misa Ø 10 (ton ~ 672 Hz), filc supermiękki.

    • Misa Ø 15 (ton ~ 426 Hz), filc miękki.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Sarod: pierwsze 2 frazy rag Kafi, tempo lento (~ 50 BPM), legato, cisza 10 s między frazami; uczucie ściągnięcia serca i głębokiego uspokojenia. Pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w chin mudra, wizualizuje spowolnienie myśli.

    2. 5:00–10:00 – Kryształowa misa Ø 10: tarcie rim 8 s – alikwoty ~ 1344 Hz, cisza 12 s; wibracja w obszarze czakry korony (Sahasrara), odczucie lekkości umysłu.

    3. 10:00–15:00 – Misa Ø 15: uderzenie rant (ton ~ 426 Hz), sustain ~ 10 s; cisza 12 s; pacjent obserwuje oddech, myśli stają się bardziej przestrzenne.

    4. 15:00–20:00 – Sarod: fraza rag Kafi, fraza 20 s, cisza 10 s; pacjent wizualizuje powolny przepływ prany od czubka głowy ku sercu, a następnie ku pępku.

    5. 20:00–25:00 – Kryształowa misa Ø 10: uderzenie rant 8 s; cisza 12 s; wibracja harmonizuje przestrzeń myśli: dźwięków nie trzeba analizować – wystarczy obserwować.

    6. 25:00–30:00 – Misa Ø 15: tarcie rim 10 s, alikwoty ~ 852–960 Hz; cisza 10 s; pacjent wizualizuje, że granice między myślami zanikają, pojawia się stan „bez myśli”.

    7. 30:00–35:00 – Sarod: ostatnia fraza rag Kafi, legato, tempo lento (~ 50 BPM), cisza 10 s; pacjent zamyka oczy, oddech płynny.

    8. 35:00–45:00 – Kryształowa misa Ø 10: tarcie rim 10 s, alikwoty ~ 1344 Hz, cisza 15 s; pacjent kończy w ciszy, skupiając się na stanie pustki mentalej.

3.2.3. Sesja „Wyrównanie metabolizmu” (50 min)

  1. Teoria:

    • Pitta ma silny ogień trawienny (Agni) i tendencję do nadmiernego działania enzymów metabolicznych (nieco za wysoka temperatura ciała). Muzyka ma chłodzić metabolizm, jednocześnie nie spowalniać go do stanu letargu (to zarezerwowane jest dla Kapha).

  2. Instrumenty:

    • Misa Ø 15 (ton ~ 426 Hz), filc miękki – legato.

    • Tabla (ton ~ 250 Hz), delikatne uderzenia w tempie 60 BPM.

    • Flet bambusowy (tonacja D, ton ~ 294 Hz), frazy adagio.

    • Kryształowa misa Ø 10 (ton ~ 528 Hz), filc supermiękki.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Misa Ø 15: uderzenie rant (filc miękki), sustain ~ 12 s; cisza 12 s; pacjent leży, wizualizuje ogień trawienny łagodniejący, tętno spowolnione.

    2. 5:00–10:00 – Tabla: rytm 4/4, tempo 60 BPM, 16 uderzeń dłoni (Dayan i Bayan), cisza 5 s; pacjent siedzi, dłonie na kolanach, wizualizuje chłodną mgiełkę w brzuchu.

    3. 10:00–15:00 – Flet bambusowy: fraza D-dur (D4–F#4–A4, tonacja ~ 294–370–440 Hz), legato, 15 s fraza, cisza 10 s; pacjent odczuwa przepływ chłodnej fali od przepony ku jelitom.

    4. 15:00–20:00 – Kryształowa misa Ø 10: tarcie rim 8 s – alikwoty ~ 1056 Hz; cisza 12 s; wibracja w okolicach splotu słonecznego, redukcja nadmiaru ciepła.

    5. 20:00–25:00 – Misa Ø 15: tarcie rim 10 s – alikwoty ~ 852 Hz; cisza 12 s; wyobrażenie, że wibracje „uspokajają” enzymy w żołądku.

    6. 25:00–30:00 – Tabla: rytm 4/4 (tempo 60 BPM), 16 uderzeń; cisza 5 s; pacjent powoli wstaje, wykonuje łagodne skręty tułowia w prawo i w lewo, synchronizuje je z oddechem.

    7. 30:00–35:00 – Flet: fraza D-dur legato, adagio, 15 s fraza, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, ujrzenie spokojnego, chłodnego pęcherzyka żółciowego (praktyka wizualizacji).

    8. 35:00–45:00 – Kryształowa misa Ø 10: tarcie rim 12 s; cisza 15 s; pacjent leży w Savasana, wizualizuje wypływ chłodu do układu pokarmowego, uważnie obserwuje oddech.

    9. 45:00–50:00 – Misa Ø 15: uderzenie rant 10 s; cisza 15 s; pacjent kończy oddechem głębokim, wizualizuje, że wibracje przeniknęły układ trawienny i wyrównały ciepło ciała.

3.2.4. Sesja „Stabilizacja emocjonalna” (40 min)

  1. Teoria:

    • Pitta w stanie nierównowagi manifestuje się nagłymi wybuchami złości, nadmiernym perfekcjonizmem, brakiem tolerancji. Muzyka ma przynieść „chłodzącą akceptację” – wydłużyć fazy spokoju i wprowadzić łagodną, melodyczną frazę, która odciągnie uwagę od intensywnych myśli.

  2. Instrumenty:

    • Sarod (rag Yaman w tonacji C, legato), tonacja ~ 261 Hz.

    • Flet bambusowy (rag Malkauns w tonacji C# – ton ~ 277 Hz), frazy modulatorowe.

    • Misa Ø 20 (ton ~ 320 Hz), filc miękki.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Sarod: pierwsza fraza rag Yaman (C4–E4–G4–B4, tonacja ~ 261–329–392–494 Hz), legato, 15 s fraza, cisza 10 s. Pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w chin mudra, wizualizuje niebiańską błękitną mgławicę w okolicy serca.

    2. 5:00–10:00 – Flet: fraza rag Malkauns (C#4–E4–G#4, tonacja ~ 277–329–415 Hz), lento, 15 s fraza, cisza 10 s; pacjent w Savasana, wizualizuje chłód i ukojenie w płucach.

    3. 10:00–15:00 – Misa Ø 20: tarcie rim 8 s, alikwoty ~ 640 Hz; cisza 10 s; wibracje schodzą od serca do brzucha, pacjent odczuwa spokój w układzie pokarmowym.

    4. 15:00–20:00 – Sarod: druga fraza rag Yaman (fraza 20 s, cisza 10 s); pacjent obserwuje, jak jego emocje stają się „płynne” jak woda.

    5. 20:00–25:00 – Flet: fraza rag Malkauns modulatorowa (C#4–B3–G#3, tonacja ~ 277–247–208 Hz), lento, 15 s fraza, cisza 10 s; wizualizacja, że złość opuszcza ciało razem z wydechem.

    6. 25:00–30:00 – Misa Ø 20: uderzenie rant 10 s – ton ~ 320 Hz; cisza 10 s; pacjent wykonuje trzy głębokie oddechy (wdech 5 s / wydech 7 s) i wyobraża, że każdym wydechem wypuszcza napięcie.

    7. 30:00–35:00 – Sarod: ostatnia fraza rag Yaman (legato, fraza 20 s, cisza 10 s), pacjent w pozycji siedzącej obserwuje barwę dźwięku.

    8. 35:00–40:00 – Misa Ø 20: tarcie rim 8 s, alikwoty ~ 640 Hz; cisza 15 s; pacjent kończy oddechem głębokim, wizualizuje spokój w całym ciele.

3.2.5. Sesja „Regulacja ciepła ciała” (30 min)

  1. Teoria:

    • Pitta wykazuje tendencję do nadmiernego ciepła fizjologicznego (przepocenie, gorączka). Muzyka musi wprowadzić odczucie chłodu w całym organizmie.

  2. Instrumenty:

    • Flet bambusowy (tonacja G, ton ~ 392 Hz), frazy pianissimo.

    • Kryształowa misa Ø 15 (ton ~ 528 Hz), filc supermiękki.

    • Śpiew terapeutyczny mantry „Om” w tonacji C (ton ~ 261 Hz), nisko, pianissimo.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Flet: fraza G-dur (G4–B4–D5, tonacja ~ 392–494–587 Hz), pianissimo, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w chin mudra, wizualizuje powiew chłodu w płucach.

    2. 5:00–10:00 – Kryształowa misa Ø 15: tarcie rim 8 s, alikwoty ~ 1056 Hz; cisza 12 s; wibracja w okolicy serca i gardła, pacjent wyobraża, że chłód idzie do wnętrza ciała, likwidując gorąco.

    3. 10:00–15:00 – Śpiew mantry „Om” (C4, ton ~ 261 Hz), pianissimo, 5 powtórzeń (każde 10 s), cisza 10 s między powtórzeniami; pacjent leży w Savasana, myślowo powtarza „Om” w zgodzie z modracją mandala w głowie.

    4. 15:00–20:00 – Flet: fraza G-dur legato, adagio, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent obserwuje, jak wibracja łagodnie wypełnia jamę brzuszną.

    5. 20:00–25:00 – Kryształowa misa Ø 15: uderzenie rant (ton ~ 528 Hz), sustain ~ 12 s; cisza 12 s; pacjent koncentruje się na okolicy czakry korony, wizualizuje światło błękitne oblewające ciało.

    6. 25:00–30:00 – Śpiew mantry „Om” 5 min, pianissimo; pacjent kończy oddechem spokojnym, wizualizuje chłód, który po sesji pozostaje w ciele.

3.3. Sesje dla konstytucji Kapha

3.3.1. Sesja „Ożywienie i pobudzenie” (60 min)

  1. Teoria:

    • Kapha cechuje się stagnacją i nadmiarem gęstości (ciężkość), więc potrzebuje dźwięku stymulującego, szybki rytm i wyraźne uderzenia.

  2. Instrumenty i barwa:

    • Tabla (ton ~ 250 Hz), szybki rytm w tempie 90–100 BPM.

    • Sitar (tonacja E-dur, ton ~ 330 Hz), frazy staccato.

    • Dholak (ton ~ 200 Hz), rytm 6/8 w tempie 100 BPM.

    • Misa Ø 15 (ton ~ 480 Hz), filc miękki – staccato.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Tabla: rytm 4/4, tempo 100 BPM, 40 uderzeń dłoni (Dayan i Bayan), cisza 5 s; pacjent stoi, stopy na szerokość bioder, delikatne podskoki w miejscu w rytm bębnów—wizualizacja „rozbujania” stagnacji.

    2. 5:00–10:00 – Sitar: fraza E-dur (E4–G#4–B4), staccato, tempo Moderato (~ 80 BPM), fraza 10 s, cisza 5 s; pacjent wykonuje krótki skłon do przodu i wyprost powoli, synchronizując z dźwiękiem.

    3. 10:00–15:00 – Dholak: rytm 6/8, tempo 100 BPM, 48 uderzeń dłoni, cisza 5 s; pacjent wykonuje krótki seria skrętów bioder, utrzymując wyprostowany tułów, wizualizuje jednoczesne otwieranie klatki piersiowej.

    4. 15:00–20:00 – Misa Ø 15: uderzenie rant (filc miękki), ton ~ 480 Hz, sustain ~ 8 s; cisza 8 s; pacjent robi szybkie, płytkie wdechy i wydechy, synchronizując ruch ramion w górę i w dół.

    5. 20:00–25:00 – Sitar: fraza E-dur, staccato, fraza 10 s, cisza 5 s; pacjent wykonuje pełne skłony boczne w rytm frazy, by pobudzić boczne kanały energetyczne.

    6. 25:00–30:00 – Tabla: rytm 4/4, tempo 90 BPM, 36 uderzeń dłoni, cisza 5 s; pacjent stoi w Tadasana i wykonywane są krążenia bioder, wizualizacja „rozbijania” stagnacji w okolicy miednicy.

    7. 30:00–35:00 – Dholak: rytm 6/8, tempo 100 BPM, 48 uderzeń, cisza 5 s; pacjent wykonuje trzy obroty wokół własnej osi w prawo w miejscu, by wzmocnić poczucie równowagi.

    8. 35:00–45:00 – Sitar: fraza E-dur, legato, tempo Moderato (~ 80 BPM), fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w Chin mudra, wizualizuje, że dźwięk unosi stagnację ku górze, a serce wypełnia się lekkością.

    9. 45:00–55:00 – Misa Ø 15: uderzenie rant (filc miękki), ten ton ~ 480 Hz, sustain ~ 12 s; cisza 12 s; pacjent leży w Savasana, wyobraża, że dźwięk wpływa do dolnych partii ciała i je ożywia.

    10. 55:00–60:00 – Tabla: rytm 4/4, tempo 90 BPM, 36 uderzeń dłoni; cisza 5 s; pacjent kończy serią 5 szybkich wdechów i wydechów (prana medyczna), obserwuje podniesienie temperatury ciała do poziomu optymalnego, lecz bez uczucia ciężkości.

3.3.2. Sesja „Zwiększenie witalności” (50 min)

  1. Teoria:

    • Kapha może cierpieć z powodu zastoju limfy i ogólnego zmęczenia. Muzyka o żywym tempie i wyraźnym rytmie pobudza system limfatyczny, sercowo-naczyniowy i dodaje energii fizycznej.

  2. Instrumenty:

    • Tabla (ton ~ 250 Hz), rytm 6/8 w tempie 90–100 BPM.

    • Sitara (tonacja Bhairavi w D, ton ~ 293 Hz), frazy krótkie, staccato.

    • Flet poprzeczny (rag Bhairav w C, ton ~ 261 Hz), frazy żywe.

    • Misa Ø 15 (ton ~ 480 Hz), filc miękki—staccato.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 100 BPM, 48 uderzeń dłoni, cisza 5 s; pacjent wykonuje energiczne unoszenie kolan w miejscu co każde drugie uderzenie.

    2. 5:00–10:00 – Sitar: rag Bhairavi (D4–F4–A4–C5, tonacja ~ 293–349–440–523 Hz), staccato, tempo Moderato (~ 80 BPM), fraza 10 s, cisza 5 s; pacjent stoi w Tadasana, dłonie w Knie mudra, wizualizuje, że dźwięki poruszają energię w górę.

    3. 10:00–15:00 – Flet poprzeczny: fraza rag Bhairav (C4–Db4–Eb4–F4, tonacja ~ 261–277–311–349 Hz), szybkie tempo 90 BPM, fraza 10 s, cisza 5 s; pacjent wykonuje łagodne kołysania bioder, wizualizacja fali energii przez ciało.

    4. 15:00–20:00 – Misa Ø 15: uderzenie rant (filc miękki), ton ~ 480 Hz, sustain ~ 8 s; cisza 12 s; pacjent w pozycji siedzącej, wizualizuje ciepło w stopach i rękach (wzrost krążenia).

    5. 20:00–25:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 90 BPM, 48 uderzeń dłoni, cisza 5 s; pacjent wykonuje trzy obroty bioder w prawo i w lewo, by pobudzić liczne punkty vitalne (marma).

    6. 25:00–30:00 – Sitara: rag Bhairavi, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w chin mudra, wyobraża, że utrzymuje nową, wysoką witalność.

    7. 30:00–35:00 – Flet: fraza rag Bhairav legato, adagio, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent koncentruje się na synchronizacji oddechu (wdech 4 s/wydech 6 s).

    8. 35:00–45:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 100 BPM, 48 uderzeń dłoni, cisza 5 s; pacjent wykonuje krótki seria przysiadów w miejscu (10 powtórzeń), wizualizuje, że dźwięki przenikają mięśnie i stymulują witalność.

    9. 45:00–50:00 – Misa Ø 15: uderzenie rant 8 s; cisza 15 s; pacjent leży w Savasana, wizualizuje pełną energię, płynącą przez całe ciało.

3.3.3. Sesja „Przeciwdziałanie ospałości” (45 min)

  1. Teoria:

    • Kapha ma tendencję do ospałości, letargu, przygniatania przez własną ciężkość. Muzyka musi stymulować układ nerwowy, podnosić zwolnione tempo myślenia i pobudzać do działania.

  2. Instrumenty:

    • Dholak (ton ~ 200 Hz), rytm 4/4 w tempie 100–110 BPM.

    • Sitar (rag Bhimpalasi w tonacji E, ton ~ 330 Hz), frazy staccato.

    • Flet bambusowy (rag Bhupali w tonacji C, ton ~ 261 Hz), frazy szybkie.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Dholak: rytm 4/4, tempo 110 BPM, 44 uderzenia dłoni, cisza 5 s; pacjent stoi, wykonuje energiczne podskoki w miejscu (5 powtórzeń), synchronizowane z uderzeniami.

    2. 5:00–10:00 – Sitar: rag Bhimpalasi (E4–G#4–B4–D5, tonacja ~ 330–415–494–587 Hz), staccato, tempo Moderato (~ 80 BPM), fraza 10 s, cisza 5 s; pacjent wykonuje krótki seria wykroków w miejscu (10 powtórzeń).

    3. 10:00–15:00 – Flet bambusowy: fraza rag Bhupali (C4–D4–E4–G4–A4, tonacja ~ 261–294–329–392–440 Hz), szybsze tempo 90 BPM, fraza 10 s, cisza 5 s; pacjent wykonuje trzy okrężne ruchy bioder, by pobudzić energię w jamie brzusznej.

    4. 15:00–20:00 – Dholak: rytm 4/4, tempo 100 BPM, 40 uderzeń dłoni; cisza 5 s; pacjent stoi w Tadasana, wykonuje łagodne unoszenia ramion w górę i opuszczanie, synchronizując je z uderzeniami.

    5. 20:00–25:00 – Sitar: rag Bhimpalasi legato i staccato, tempo Moderato, fraza 15 s; cisza 10 s; pacjent wykonuje skłony boczne (po 5 powtórzeń w każdą stronę).

    6. 25:00–30:00 – Flet: fraza rag Bhupali, adagio, fraza 15 s; cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w chin mudra, wizualizuje zdolność działania.

    7. 30:00–40:00 – Dholak: rytm 4/4, tempo 110 BPM, 44 uderzenia dłoni; cisza 5 s; pacjent wykonuje serię siedmiu szybkich marszów w miejscu, wzmacniając krążenie i stymulując umysł.

    8. 40:00–45:00 – Flet: ostatnia fraza rag Bhupali legato, tempo ~ 80 BPM, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent kończy, obserwuje nową energię, która zastąpiła poczucie ospałości.

3.3.4. Sesja „Stabilizacja emocjonalna Kapha” (35 min)

  1. Teoria:

    • Kapha wykazuje skłonność do przywiązania, apatii, przytłoczenia ciężarem emocji. Muzyka ma wprowadzić lekkość, radość i elastyczność emocjonalną.

  2. Instrumenty:

    • Harmonium (tonacja C-dur, ton ~ 261 Hz), frazy staccato.

    • Tabla (ton ~ 250 Hz), żywy rytm 6/8.

    • Sitara (rag Bhupali w E, ton ~ 330 Hz), motywy legato.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Harmonium: fraza C-dur staccato (C4–E4–G4–E4), tempo Moderato (~ 80 BPM), fraza 10 s, cisza 5 s; pacjent stoi w Tadasana, wizualizuje lekkość i radość w sercu.

    2. 5:00–10:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 90 BPM, 54 uderzenia dłoni (Dayan i Bayan), cisza 5 s; pacjent wykonuje łagodne kołysania bioder w rytm, obserwuje rozluźnienie emocjonalne.

    3. 10:00–15:00 – Sitara: rag Bhupali (E4–G#4–B4–C#5, tonacja ~ 330–415–494–554 Hz), legato, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w chin mudra, wizualizuje, że smutek zostaje rozpuszczony.

    4. 15:00–20:00 – Harmonium: fraza C-dur staccato, fraza 10 s, cisza 5 s; pacjent wykonuje trzy skłony w przód i powroty do Tadasana, synchronizując ruch z dźwiękiem.

    5. 20:00–25:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 90 BPM, 54 uderzenia dłoni; cisza 5 s; pacjent wykonuje trzy krótkie serie pompków (na kolanach), by dodać energii ciała.

    6. 25:00–30:00 – Sitara: rag Bhupali legato, fraza 20 s, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w Chin mudra, wysyła wizualnie radość do całego ciała.

    7. 30:00–35:00 – Harmonium: ostatnia fraza C-dur staccato, fraza 10 s; cisza 10 s; pacjent łagodnie rozciąga ramiona, kończy oddechem głębokim, wyobraża lekkość i pogodę ducha.

3.3.5. Sesja „Podniesienie metabolizmu” (25 min)

  1. Teoria:

    • Kapha ma powolny metabolizm, skłonność do tycia. Muzyka ma pobudzić procesy fizjologiczne, przyspieszyć krążenie i poprawić wydolność oddechową.

  2. Instrumenty:

    • Tabla (ton ~ 250 Hz), żywy rytm 6/8 w tempie 100–110 BPM.

    • Flet poprzeczny (rag Bhairav w D, ton ~ 294 Hz), frazy żywe.

    • Misa Ø 15 (ton ~ 480 Hz), filc miękki—krótkie uderzenia.

  3. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 100 BPM, 54 uderzenia dłoni, cisza 5 s; pacjent wykonuje unoszenie kolan w miejscu w rytm uderzeń (10 powtórzeń na każdą nogę), wizualizuje ogień metaboliczny.

    2. 5:00–10:00 – Flet: fraza rag Bhairav (D4–F4–A4–C5, tonacja ~ 294–349–440–523 Hz), staccato, tempo Moderato (~ 80 BPM), fraza 10 s, cisza 5 s; pacjent wykonuje skłony boczne (po 5 w każdą stronę).

    3. 10:00–15:00 – Misa Ø 15: uderzenie rant (filc miękki), ton ~ 480 Hz, sustain ~ 8 s; cisza 10 s; pacjent stoi w Tadasana, wysyła dźwięk w okolice pępka, wizualizuje płonący ogień trawienny.

    4. 15:00–20:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 110 BPM, 54 uderzenia dłoni, cisza 5 s; pacjent wykonuje delikatne skoki w miejscu (8 powtórzeń), koncentrując się na odczuciu ciepła w nogach.

    5. 20:00–25:00 – Flet poprzeczny: fraza rag Bhairav staccato, fraza 10 s, cisza 5 s; pacjent wykonuje końcowy seria unoszeń kolan (5 powtórzeń), zakończenie oddechem głębokim, wizualizuje rosnący metabolizm.

3.4. Sesje dla kombinacji dwudoszowych

3.4.1. Konstytucja Vata–Pitta

  • Cechy ogólne: Chłonność Vata, przenikliwość Pitta. Tendencja do lęku z elementami gniewu, nerwowość z impulsywnością. Potrzeba jednoczesnego ugruntowania (Vata) i ochłodzenia (Pitta).

3.4.1.1. Sesja „Ugruntowanie i chłodzenie emocji” (60 min)

  1. Instrumenty:

    • Misa Ø 30 (ton ~ 128 Hz), filc miękki – lento.

    • Flet bambusowy (rag Yaman w tonacji C, ton ~ 261 Hz), legato.

    • Misa Ø 15 (ton ~ 426 Hz), filc miękki – chłodny sustain.

    • Tabla (ton ~ 250 Hz), bardzo delikatny rytm 4/4, tempo 60 BPM.

  2. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Misa Ø 30: uderzenie rant, sustain ~ 15 s; cisza 15 s; pacjent leży w Savasana, wizualizuje „korzenie” z misy wbijające się w ziemię, uspokajając Vata.

    2. 5:00–10:00 – Tabla: rytm 4/4, tempo 60 BPM, 32 uderzenia dłoni, cisza 10 s; pacjent leży, wizualizuje delikatne chłodzenie w okolicy splotu słonecznego.

    3. 10:00–15:00 – Flet: fraza rag Yaman (C4–E4–G4–B4, ton ~ 261–329–392–494 Hz), legato, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w Chin mudra, wizualizuje wodę płynącą przez umysł.

    4. 15:00–20:00 – Misa Ø 15: uderzenie rant (filc miękki), ton ~ 426 Hz, sustain ~ 12 s; cisza 12 s; wibracja w okolicy gardła (Vishuddha), odczucie chłodu.

    5. 20:00–25:00 – Misa Ø 30: tarcie rim 10 s, alikwoty ~ 256 Hz; cisza 12 s; pacjent wizualizuje dźwięk, który spływa od dolnej części kręgosłupa do pępka, uspokajając Vata.

    6. 25:00–30:00 – Flet: fraza rag Yaman, legato, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent obserwuje, jak umysł spowalnia, myśli stają się łagodniejsze.

    7. 30:00–35:00 – Tabla: rytm 4/4, tempo 60 BPM, 32 uderzenia dłoni, cisza 10 s; pacjent wizualizuje chłód rozchodzący się po całym ciele, łagodząc gorąco Pitta.

    8. 35:00–40:00 – Misa Ø 15: tarcie rim 10 s, alikwoty ~ 852–960 Hz; cisza 10 s; pacjent wizualizuje chłodny strumień wody opływający klatkę piersiową.

    9. 40:00–50:00 – Flet: fraza rag Yaman legato, tempo lento (~ 50 BPM), fraza 20 s, cisza 10 s; pacjent leży w Savasana, wizualizuje fale chłodu w jamie brzusznej.

    10. 50:00–60:00 – Misa Ø 30: ostateczne uderzenie rant, sustain ~ 15 s; cisza 20 s; pacjent kończy oddechem chłodnym, pozostaje w ciszy.

3.4.1.2. Sesja „Synchronizacja Vata–Pitta” (45 min)

  1. Instrumenty:

    • Misa Ø 20 (ton ~ 320 Hz), filc miękki – legato.

    • Flet bambusowy (rag Bhairav w tonacji C, ton ~ 261 Hz), legato.

    • Tabla (ton ~ 250 Hz), rytm 4/4, tempo 60 BPM.

    • Kryształowa misa Ø 10 (ton ~ 672 Hz), filc supermiękki – ton podwyższający chłód.

  2. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Misa Ø 20: tarcie rim (filc miękki) 10 s, alikwoty ~ 640 Hz; cisza 12 s; pacjent leży, wizualizuje pranie łączącą Vata i Pitta, krok po kroku płynącą od Muladhara do Manipura.

    2. 5:00–10:00 – Flet: fraza rag Bhairav, legato, tempo lento (~ 50 BPM), fraza 20 s, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w Chin mudra, wizualizuje siniczy spokój w umyśle.

    3. 10:00–15:00 – Tabla: rytm 4/4, tempo 60 BPM, 32 uderzenia dłoni, cisza 10 s; wizualizacja, jak dźwięk chłodu spływa do brzucha, równoważąc ogień.

    4. 15:00–20:00 – Kryształowa misa Ø 10: tarcie rim 8 s, alikwoty ~ 1344 Hz; cisza 12 s; pacjent w Savasana, wizualizuje chłód w okolicy Ajna.

    5. 20:00–25:00 – Misa Ø 20: uderzenie rant (filc miękki), ton ~ 320 Hz, sustain ~ 10 s; cisza 12 s; wizualizacja, że dźwięk jednoczy płynące w Massa Vata i Pitta.

    6. 25:00–30:00 – Flet: fraza rag Bhairav, legato, fraza 20 s, cisza 10 s; pacjent obserwuje, jak wibracje chłodu i lekkości przemieszczają się od gardła do korony.

    7. 30:00–35:00 – Tabla: rytm 4/4, tempo 60 BPM, 32 uderzenia dłoni; cisza 10 s; pacjent w pozycji siedzącej, wizualizuje skojarzenie chłodu z ugruntowaniem.

    8. 35:00–45:00 – Kryształowa misa Ø 10: uderzenie rant 10 s, sustain ~ 12 s; cisza 15 s; pacjent kończy, wysyła myśl wdzięczności do połączenia Vata–Pitta.

3.4.2. Konstytucja Pitta–Kapha

  • Cechy ogólne: Połączenie ognistego temperamentu Pitta ze stabilnością i ciężarem Kapha. Tendencja do gniewu z apatią, ryzyko stanów zapalnych z nadmiarem substancji śluzowych. Muzyka ma ochłodzić i pobudzić jednocześnie, by uniknąć stagnacji i nadmiernego pobudzenia.

3.4.2.1. Sesja „Chłód i ruch” (60 min)

  1. Instrumenty:

    • Flet bambusowy (rag Yaman w tonacji C, ton ~ 261 Hz), legato.

    • Tabla (ton ~ 250 Hz), rytm 6/8, tempo 80 BPM.

    • Misa Ø 15 (ton ~ 426 Hz), filc miękki – legato.

    • Dholak (ton ~ 200 Hz), rytm 4/4, tempo 90 BPM.

  2. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Flet: fraza rag Yaman, legato, tempo lento (~ 50 BPM), fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w Chin mudra, wizualizuje chłodny strumień spływający w dół od głowy do pępka.

    2. 5:00–10:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 80 BPM, 48 uderzeń dłoni, cisza 5 s; pacjent wykonuje łagodne kołysania bioder w rytm, wizualizacja złagodzenia Kapha.

    3. 10:00–15:00 – Misa Ø 15: uderzenie rant, sustain ~ 12 s; cisza 12 s; pacjent leży w Savasana, wizualizuje falę chłodu w okolicy splotu słonecznego, jednocześnie percepując pobudzenie ciała.

    4. 15:00–20:00 – Dholak: rytm 4/4, tempo 90 BPM, 36 uderzeń dłoni, cisza 5 s; pacjent stoi, wykonuje żywe unoszenia kolan w miejscu (8 powtórzeń).

    5. 20:00–25:00 – Flet: fraza rag Yaman, legato, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w Chin mudra, wizualizuje chłód, który nie obniża.

    6. 25:00–30:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 80 BPM, 48 uderzeń dłoni; cisza 5 s; pacjent wykonuje krótkie wymachy ramion w górę i w dół (10 powtórzeń).

    7. 30:00–35:00 – Misa Ø 15: tarcie rim 10 s, alikwoty ~ 852 Hz; cisza 12 s; pacjent obserwuje, jak dźwięk chłodu wypełnia całe ciało, redukując ogień.

    8. 35:00–45:00 – Dholak: rytm 4/4, tempo 90 BPM, 36 uderzeń dłoni; cisza 5 s; pacjent wykonuje trzy przysiady w miejscu, w rytm uderzeń, stymulując krążenie.

    9. 45:00–55:00 – Flet: fraza rag Yaman legato, tempo lento (~ 50 BPM), fraza 20 s, cisza 10 s; pacjent leży w Savasana, wizualizuje uspokojenie ciała i umysłu.

    10. 55:00–60:00 – Misa Ø 15: uderzenie rant 10 s; cisza 15 s; pacjent kończy oddechem głębokim, wizualizuje zrównoważone ciepło i lekkość.

3.4.2.2. Sesja „Neutralizacja stagnacji płynów” (45 min)

  1. Instrumenty:

    • Misa Ø 20 (ton ~ 320 Hz), filc miękki – tarcie rim i uderzenia rant.

    • Sarangi (rag Bhimpalasi w tonacji E, ton ~ 330 Hz), legato.

    • Tabla (ton ~ 250 Hz), rytm 6/8, tempo 70 BPM.

    • Kryształowa misa Ø 10 (ton ~ 672 Hz), filc supermiękki.

  2. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Misa Ø 20: tarcie rim 10 s – alikwoty ~ 640 Hz; cisza 12 s; pacjent leży w Savasana, wizualizuje odpływ nadmiaru płynów z brzucha.

    2. 5:00–10:00 – Sarangi: rag Bhimpalasi (E4–G#4–B4–D5, ton ~ 330–415–494–587 Hz), legato, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w Chin mudra, wizualizuje praniczny ruch w jamie brzusznej.

    3. 10:00–15:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 70 BPM, 42 uderzenia dłoni (Dayan i Bayan), cisza 5 s; pacjent wykonuje serię delikatnych skłonów w przód (5 powtórzeń), ułatwiając drenaż limfatyczny.

    4. 15:00–20:00 – Kryształowa misa Ø 10: uderzenie rant 8 s; cisza 12 s; wibracja dociera do obszarów bioder i pachwin, wizualizacja, że nadmiar płynów opuszcza ciało.

    5. 20:00–25:00 – Misa Ø 20: uderzenie rant 10 s; cisza 12 s; pacjent w pozycji siedzącej wizualizuje, że dźwięk wypycha stagnację na zewnątrz, jak przesuwający się prysznic.

    6. 25:00–30:00 – Sarangi: fraza rag Bhimpalasi legato, fraza 20 s, cisza 10 s; pacjent leży, wizualizuje, jak ciało staje się lekkie, pozbawione zastoju.

    7. 30:00–35:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 70 BPM, 42 uderzenia dłoni; cisza 5 s; pacjent w Sukhasana wykonuje krążenia bioder w lewo i w prawo (3 powtórzenia).

    8. 35:00–45:00 – Kryształowa misa Ø 10: tarcie rim 10 s, alikwoty ~ 1344 Hz; cisza 15 s; pacjent kończy w ciszy, obserwuje uczucie lekkości i czystości w jamie brzusznej.

3.4.3. Konstytucja Vata–Kapha

  • Cechy ogólne: Połączenie ruchliwej, suchej Vata z ciężką, wilgotną Kapha. Tendencja do zaburzeń oddechowych (suchość i zastój), małej elastyczności w ciele i umyśle. Muzyka ma jednocześnie ujędrniać, ogrzewać i poruszać.

3.4.3.1. Sesja „Nawilżenie i pobudzenie” (60 min)

  1. Instrumenty:

    • Misa Ø 20 (ton ~ 320 Hz), filc miękki—legato i tarcie rim.

    • Bansuri (flet bambusowy) w tonacji D (ton ~ 294 Hz), frazy legato i staccato.

    • Tabla (ton ~ 250 Hz), rytm 6/8, tempo 80 BPM.

    • Misa Ø 30 (ton ~ 144 Hz), filc miękki—legato.

  2. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Misa Ø 20: tarcie rim (filc miękki) 10 s, alikwoty ~ 640 Hz; cisza 12 s; pacjent leży w Savasana, wizualizuje, że dźwięk wilgoci osadza się w suchych kanałach ciała.

    2. 5:00–10:00 – Bansuri: fraza D-dur (D4–F#4–A4, tonacja ~ 294–370–440 Hz), legato, fraza 10 s, cisza 10 s; pacjent w pozycji siedzącej, dłonie w Chin mudra, wyobraża, że dźwięk niesie wilgoć w płucach.

    3. 10:00–15:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 80 BPM, 48 uderzeń dłoni, cisza 5 s; pacjent wykonuje łagodne unoszenie ramion nad głowę i opuszczanie, synchronizując oddech (wdech 4 s / wydech 6 s).

    4. 15:00–20:00 – Misa Ø 30: uderzenie rant (filc miękki), sustain ~ 12 s; cisza 12 s; pacjent leży, wizualizuje informację o nawilżeniu w okolicy przestrzeni międzyżebrowych.

    5. 20:00–25:00 – Bansuri: fraza D-dur staccato, tempo Moderato (~ 80 BPM), fraza 10 s, cisza 5 s; pacjent wykonuje krótki seria skrętów tułowia w rytm, by pobudzić wrażliwość mięśni.

    6. 25:00–30:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 80 BPM, 48 uderzeń dłoni; cisza 5 s; pacjent stoi w Tadasana, wykonuje trzy przysiady w miejscu (8 powtórzeń).

    7. 30:00–35:00 – Misa Ø 20: uderzenie rant (ton ~ 320 Hz), sustain ~ 10 s; cisza 12 s; pacjent leży, wizualizuje przepływ prany z górnej do dolnej części ciała, łącząc suchość Vata z ciężarem Kapha.

    8. 35:00–45:00 – Misa Ø 30: tarcie rim 10 s, alikwoty ~ 288 Hz; cisza 12 s; pacjent wykonuje trzy łagodne łuki w bok, by pobudzić otaczające tkanki.

    9. 45:00–55:00 – Bansuri: fraza D-dur legato, tempo lento (~ 60 BPM), fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w Chin mudra, wizualizuje płynność prany w szczególności w okolicy bioder.

    10. 55:00–60:00 – Tabla: rytm 6/8, tempo 80 BPM, 48 uderzeń dłoni, cisza 5 s; pacjent wykonuje krótki seria unoszeń kolan (6 powtórzeń), koncentrując się na ociepleniu ciała.

3.4.3.2. Sesja „Elastyczność i mobilność” (50 min)

  1. Instrumenty:

    • Sarangi (rag Bhupali w tonacji D, ton ~ 294 Hz), legato.

    • Dholak (ton ~ 200 Hz), rytm 4/4, tempo 80 BPM.

    • Misa Ø 20 (ton ~ 320 Hz), filc miękki—staccato.

    • Flet poprzeczny (rag Bhairav w tonacji C, ton ~ 261 Hz), frazy legato.

  2. Kroki:

    1. 0:00–5:00 – Sarangi: rag Bhupali (D4–F#4–A4, tonacja ~ 294–370–440 Hz), legato, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent siedzi w Sukhasana, dłonie w Chin mudra, wizualizuje otwieranie bioder.

    2. 5:00–10:00 – Dholak: rytm 4/4, tempo 80 BPM, 32 uderzenia dłoni, cisza 5 s; pacjent wykonuje szerokie krążenia bioder (po 4 w każdą stronę).

    3. 10:00–15:00 – Misa Ø 20: uderzenie rant (filc miękki), ton ~ 320 Hz, sustain ~ 8 s; cisza 10 s; pacjent leży w Savasana, wizualizuje dźwięk płynący wzdłuż kręgosłupa i bioder.

    4. 15:00–20:00 – Flet poprzeczny: rag Bhairav fraza (C4–D4–Eb4–F4, tonacja ~ 261–294–311–349 Hz), legato, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent leży, wykonuje łagodne przyciąganie kolan do klatki piersiowej (5 powtórzeń).

    5. 20:00–30:00 – Dholak: rytm 4/4, tempo 80 BPM, 32 uderzenia dłoni, cisza 5 s; pacjent wykonuje trzy delikatne wznosy miednicy (5 powtórzeń), wzmacniając dolne partie pleców.

    6. 30:00–35:00 – Sarangi: rag Bhupali legato, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent siedzi na macie, dłonie w Chin mudra, wizualizuje elastyczność wokół bioder.

    7. 35:00–45:00 – Flet: fraza rag Bhairav legato, tempo lento (~ 60 BPM), fraza 20 s, cisza 10 s; pacjent wykonuje siedzenia w pozycji Virasana przez 2 min, wizualizuje wibracje rozchodzące się w udach.

    8. 45:00–50:00 – Misa Ø 20: uderzenie rant 10 s, cisza 10 s; pacjent kończy oddechem głębokim, wizualizuje pełną mobilność ciała.

4. Ćwiczenia uzupełniające dla wszystkich prakriti

W ramach regularnej praktyki muzykoterapeutycznej warto wprowadzać krótkie rytuały codzienne:

  1. „Poranny reset praniczny” (10 min)

    • Misa Ø 15 (tarcie rim 8 s, alikwoty ~ 852 Hz; cisza 10 s; osiem powtórzeń).

    • Flet: fraza C4–E4–G4 (tonacja ~ 261–329–392 Hz), adagio, fraza 10 s, cisza 5 s; pacjent w Tadasana, dłonie w Chin mudra, obserwuje delikatne poruszenie prany.

    • Uwaga: tempo fraz dobieramy do prakriti (Vata: 50–60 BPM; Pitta: 60–70 BPM; Kapha: 70–80 BPM).

  2. „Południowe ukojenie” (8 min)

    • Kryształowa misa Ø 10: tarcie rim 10 s (alikwoty ~ 1056 Hz), cisza 10 s; powtórzyć 4 razy.

    • Mantra „Om” (C4, ton ~ 261 Hz), pianissimo, 3 powtórzenia, cisza 10 s.

    • Uwaga: pomaga w wyrównaniu hormonów stresu po południu, działa chłodząco (Pitta), ugruntowująco (Vata), a jednocześnie pobudzająco (Kapha).

  3. „Wieczorne wyciszenie” (15 min)

    • Misa Ø 20 (tarcie rim 10 s, alikwoty ~ 640 Hz; cisza 12 s; pięć powtórzeń).

    • Flet: fraza E4–G#4–B4 (tonacja E-dur, ~ 330–415–494 Hz), legato, fraza 15 s, cisza 10 s; pacjent leży w Savasana, dłonie w shuni mudra (palce splecione).

    • Kryształowa misa Ø 15 (ton ~ 528 Hz), tarcie rim 8 s, cisza 15 s; pacjent kończy, wizualizując ciszę (kapha), chłód (pitta) i ugruntowanie (vata).

5. Wskazówki organizacyjne i dodatkowe uwagi

  1. Planowanie sesji w połączeniu z cyklami miesiąca i dnia:

    • Vata: najlepiej praktykować rano (6–10 AM) lub wczesnym popołudniem (2–4 PM), kiedy energia Vata jest stosunkowo zbalansowana. Unikać intensywnej muzykoterapii wieczorem, by nie pobudzić Vata przed snem.

    • Pitta: optymalne godziny to 4–8 PM (gdy ogień trawienny (digestive Agni) powoli opada), unikać sesji w środku dnia (12–3 PM), gdy Pitta jest najwyższa.

    • Kapha: najlepszy czas to rano (6–10 AM), by przeciwdziałać ospałości. Unikać sesji późnym popołudniem, gdy Kapha osiąga szczyt (4–6 PM).

  2. Indywidualne korekty dla faz życia:

    • Dzieci (prakriti dominująca Vata–Kapha): krótsze sesje (15–20 min), delikatne instrumenty (harfa, koto), unikać agresywnych rytmów.

    • Młodzież/adulci (prakriti dominująca Pitta–Vata): sesje od 30 do 60 min, łączyć elementy chłodzenia (rag Yaman) z ugruntowaniem (misa Ø 30).

    • Osoby starsze (prakriti dominująca Kapha–Pitta): sesje 20–30 min, łączyć rytmy pobudzające (tabla) z chłodzącymi frazami (flet), unikać zbyt szybkich tempo.

  3. Nawilżenie sali i komfort termiczny:

    • Vata wymaga nieco wyższej wilgotności (40–50%), by zapobiec nadmiernemu wysuszeniu dróg oddechowych i skóry; Pitta – łagodnej klimatyzacji (temperatura 22–24 °C); Kapha – lekka suchość powietrza (30–35%), by przeciwdziałać zastojowi wilgoci.

  4. Dodatkowe techniki wsparcia:

    • Mudry i pranajama:

      • Vata: mudra Prithvi (kciuk + palec serdeczny), pranajama Nadi Shodhana (oddech naprzemienny) – 5 min przed sesją, by przygotować ugruntowanie.

      • Pitta: mudra Varuna (kciuk + mały palec), pranajama Sheetali (schładzający) – 5 min, by ochłodzić ciało i umysł.

      • Kapha: mudra Agni (kciuk + palec wskazujący + palec środkowy), pranajama Ujjayi (podgrzewające i pobudzające) – 5 min, by pobudzić metabolizm.

    • Aromaterapia:

      • Vata: olejek lawendowy, sandałowy – uspokajający i ugruntowujący.

      • Pitta: olejek mięty, eukaliptusa – chłodzące i orzeźwiające.

      • Kapha: olejek pomarańczowy, cytrynowy – stymulujące, poprawiające nastrój i krążenie.

    • Korekty dietetyczne:

      • Vata: ciepłe, tłuste pokarmy (ghee, olej sezamowy), unikanie suchych, zimnych potraw.

      • Pitta: lekkie, chłodzące pokarmy (ogórek, arbuz, zielone warzywa liściaste), unikanie ostrych przypraw.

      • Kapha: ostre przyprawy (imbir, czarny pieprz), lekkie, suche potrawy (quinoa, komosa ryżowa), unikanie ciężkich, tłustych potraw.

6. Wnioski

Dobór muzyki według konstytucji (prakriti) jest procesem wielowymiarowym: bierze pod uwagę cechy energetyczne (Vata, Pitta, Kapha), indywidualne tendencje psychofizyczne, preferencje brzmieniowe, a także aktualny stan zdrowia i fazę dobową. Poprzez odpowiednie tempo, tonację, barwę i formę kompozycji muzykoterapia w ajurwedzie umożliwia skuteczne wyrównanie dosz, precyzyjnie harmonizując praniczne przepływy. Liczne, rozbudowane i różnorodne protokoły praktyczne pozwalają na dostosowanie terapii do specyficznych potrzeb każdej osoby, uwzględniając zarówno jej potencjał, jak i stany nierównowagi. Regularne praktykowanie przedstawionych sesji przynosi głębokie korzyści: ugruntowanie, ochłodzenie, pobudzenie, uwolnienie stagnacji emocjonalnej, a w konsekwencji prowadzi do zachowania dosza-balansu, zdrowia i harmonii ciała, umysłu oraz ducha.


Poprzedni
Następny