6.2.2. Techniki obserwacji i dokumentacji procesu terapii
9. Usprawnianie procesu dokumentacji jako element samodoskonalenia
Systematyczna i efektywna dokumentacja jest jednocześnie narzędziem monitorowania przebiegu terapii oraz bezpośrednim źródłem informacji o własnych praktykach – stąd jej usprawnianie sprzyja ciągłemu rozwojowi terapeuty. Kluczowe założenia:
-
Automatyzacja rutynowych wpisów: tworzenie szablonów (np. w formacie elektronicznym) umożliwia szybsze wypełnianie powtarzalnych sekcji (data, czas, techniki, ogólny stan pacjenta).
-
Modularność notatek: dzielenie dokumentacji na moduły („Grupa oddechowa”, „Improwizacja rytmiczna”, „Feedback słowny”) pozwala na łatwe łączenie gotowych fragmentów i budowanie raportów ad hoc.
-
Meta-analiza własnych danych: okresowe przeglądanie i agregowanie kluczowych wskaźników (np. zmiana skali lęku, tempo improwizacji) w celu wyłonienia wzorców i obszarów wymagających doskonalenia.
-
Technika „pisania refleksyjnego”: narracja krótkiego akapitu po każdej sesji, w którym terapeuta uświadamia sobie, co poszło dobrze, a co wymaga zmiany—buduje to nawyk autorefleksji.
-
Zasada 5-minutowego podsumowania: natychmiast po sesji spędzenie 5 minut na doprecyzowaniu notatek – zapobiega zacieraniu się detali i zwiększa precyzję dokumentów.
Praktyczne ćwiczenia
-
Budowa szablonu wielomodułowego
-
Każdy terapeuta tworzy w arkuszu Excel/Word pięć modułów opisu sesji: „Cel sesji”, „Techniki”, „Reakcje pacjenta”, „Refleksja terapeutyczna”, „Rekomendacje”.
-
Zadanie: wypełnić każdy moduł na fikcyjnej sesji, a następnie błyskawicznie złożyć z nich spójny raport, mierząc czas od wybrania modułów do otrzymania kompletnego pliku.
-
Cel: nauczyć się szybkiego komponowania dokumentu z gotowych elementów.
-
-
Mini-audit dokumentacji
-
Uczestnicy przynoszą fragmenty notatek z ostatnich pięciu sesji (anonimizowane).
-
W parach porównują zapisy pod kątem zgodności z kryteriami modułowymi i poziomu refleksji terapeutycznej.
-
Ćwiczenie: wprowadzić w notatkach co najmniej dwie poprawki (np. dodanie komentarza refleksyjnego, uzupełnienie brakującego modułu).
-
-
Refleksja w 5 minut
-
Po symulowanej sesji (rolowana), terapeuta ma dokładnie 5 minut na spisanie notatek.
-
W kolejnym kroku każda notatka jest oceniana na skalę 1–5 pod względem kompletności i jakości refleksji.
-
Dyskusja: które elementy notatki najbardziej zyskały dzięki natychmiastowej refleksji?
-
-
Agregacja danych i analiza trendów
-
Z wykorzystaniem prostego arkusza terapeuta wprowadza co sesję wybraną zmienną (np. skala napięcia od 1–10, tempo improwizacji BPM).
-
Po 8–10 sesjach tworzy wykres liniowy i identyfikuje momenty odchylenia od trendu.
-
Ćwiczenie: sformułować hipotezę dotyczącą przyczyny skoków (np. zmiana techniki, stres pacjenta) i zapisać ją w module „Rekomendacje”.
-
-
Peer review procesu dokumentacyjnego
-
W grupie 3–4 osób każdy prezentuje swój uproszczony workflow dokumentacyjny: narzędzia, kolejność wpisów, szablony.
-
Pozostali zadają pytania: „Co można by zautomatyzować?”, „Jaki moduł dodałbyś, gdybyś miał więcej czasu?”.
-
Celem jest zebranie przynajmniej trzech pomysłów na usprawnienia, które terapeuta natychmiast wdroży w następnej sesji.
-
-
Ćwiczenie pisania refleksyjnego
-
Po każdej z trzech kolejnych sesji terapeutycznych, terapeuta tworzy akapit „Moje największe wyzwanie” i „Mój największy sukces”.
-
Po tygodniu analizuje, czy zapisy wskazują spadek lub wzrost pewności siebie i czy pojawiły się nowe strategie radzenia sobie z wyzwaniami.
-
Dzięki konsekwentnemu wdrażaniu tych ćwiczeń terapeuta kształtuje nawyk dokumentowania w sposób zorganizowany, refleksyjny i analityczny. Stopniowe usprawnienia procesu przekładają się na lepszą jakość notatek, wyższą trafność rekomendacji i świadomą, ciągłą poprawę własnych kompetencji.