6.1.2. Prawo do prywatności i ochrony danych pacjentów
8. Zasady ochrony danych w pracy z grupami terapeutycznymi
1. Teoretyczne podstawy
-
Koncepcja zbiorowej poufności: W kontekście grup terapeutycznych prywatność nie dotyczy wyłącznie relacji jeden-na-jednego, lecz mobilizuje wszystkie uczestnikę do wzajemnego poszanowania informacji, które wypływają podczas sesji. Grupa staje się „wspólnotą poufności” – każdy uczestnik ma obowiązek chronić dane innych.
-
Reguła minimalizacji danych: Terapeuta zbiera i przechowuje tylko te dane, które są niezbędne do realizacji celów terapeutycznych grupy (np. imię, krótka historia problemu, ewentualne wskazania o ograniczeniach zdrowotnych). Unikanie zbierania szczegółowych diagnostyk czy ocen osobowości wszystkich uczestników.
-
Anonimizacja i pseudonimizacja: W raportach wewnętrznych i pracach naukowych dane z grupy powinny być przedstawiane w postaci zagregowanej, bez identyfikowalnych szczegółów odnoszących się do pojedynczych osób.
2. Procedury organizacyjne
-
Umowa poufności: Na pierwszej sesji terapeutycznej każdy uczestnik podpisuje prostą umowę poufności (papierową lub elektroniczną), w której zobowiązuje się nie ujawniać treści dyskusji, imion i historii innych członków grupy.
-
Regulamin sesji: Wspólnie z grupą ustala się reguły: brak nagrywania sesji, zakaz pisania na mediach społecznościowych o szczegółach terapii, obowiązek zgłaszania potencjalnych naruszeń.
-
Rejestr obecności: Przechowywany oddzielnie od notatek dot. przebiegu sesji. Można stosować numerację uczestników zamiast pełnych imion w dokumentacji.
3. Bezpieczeństwo dokumentacji grupowej
-
Notatki terapeutyczne: Tworzone na kartkach oznaczonych symbolem grupy (np. „G1–sesja3”), bez nazwisk. Po sesji notatki trafiają do zaszyfrowanego folderu na komputerze, chronione hasłem i zapisem w dzienniku zdarzeń.
-
Nagrania audio/video: Jeśli stosowane (np. w superwizji), przechowywane na oddzielnym zaszyfrowanym nośniku, dostępne tylko dla terapeuty i superwizora. Po użyciu usuwane lub przekazywane do archiwum z ograniczonym dostępem.
4. Praktyczne ćwiczenia
-
Warsztat „Kontrakt poufności”
-
Cel: Uczestnicy wspólnie opracowują najbardziej dla nich akceptowalny tekst umowy poufności.
-
Przebieg: Grupa dzieli się na pary, pisze klauzule, potem prezentuje w dużym kręgu i wypracowuje wspólny dokument.
-
-
Symulacja anonimizacji notatek
-
Zadanie: Na podstawie fragmentu nagrania sesji (transkrypt zawierający imię i wrażliwe informacje) każdy terapeuta przygotowuje wersję „anonimową” – zamienia dane na kody, usuwa zbędne szczegóły. Team omawia różnice.
-
-
Mapa zagrożeń prywatności w grupie
-
Przebieg: Na flipcharcie wypisujemy potencjalne sytuacje naruszeń (np. zdjęcia z sesji w telefonach, rozmowy poza gabinetem), obok – środki zaradcze.
-
Efekt: Konstruujemy „Plan ochrony” – checklistę działań przed, w trakcie i po sesji.
-
-
Ćwiczenie „Bezpieczny archiwista”
-
Zadanie indywidualne: Każdy terapeuta opisuje, jak przechowuje dokumentację grupową.
-
Omówienie: Wskazujemy słabe punkty, proponujemy poprawki (np. zastosowanie szyfrowania, niszczarki, wyłączanie automatycznego backupu na chmurę bez kontroli).
-
-
Role-play: interwencja przy naruszeniu
-
Scenariusz: Uczestnik opowiada poza grupą fragment historii innego pacjenta.
-
Rola terapeuty: Delikatnie interweniuje, przypomina ustalone reguły, prowadzi krótką „mini-sesję” o znaczeniu poufności, zachęca do autorefleksji.
-
-
Stworzenie procedury incydentowej
-
Grupy: Każda opracowuje kroki postępowania w wypadku wycieku informacji (kto informuje pacjentów, jak dokumentować zdarzenie, komu zgłaszać wewnątrz organizacji i organom nadzoru ochrony danych).
-
-
Test wiedzy RODO w grupie
-
Quiz zespołowy: Pytania o terminy konfiguracji systemów zgodnych z prawem, obowiązki terapeuty co do zgłoszenia naruszenia, uprawnienia pacjenta.
-
-
Superwizja przypadku
-
Opis sytuacji: Terapeuta opisuje hipotetyczne lub rzeczywiste naruszenie prywatności w grupie.
-
Dyskusja: Superwizor i grupa analizują przyczyny, oceniają reakcję, proponują zmiany w procedurach.
-
Dzięki powyższym teoriom i ćwiczeniom terapeuci rozwijają zarówno świadomość, jak i praktyczne umiejętności ochrony danych pacjentów w kontekście grupowym, minimalizując ryzyko naruszeń i budując zaufanie niezbędne do skutecznej terapii.