8. Zasady ochrony danych w pracy z grupami terapeutycznymi

1. Teoretyczne podstawy

  • Koncepcja zbiorowej poufności: W kontekście grup terapeutycznych prywatność nie dotyczy wyłącznie relacji jeden-na-jednego, lecz mobilizuje wszystkie uczestnikę do wzajemnego poszanowania informacji, które wypływają podczas sesji. Grupa staje się „wspólnotą poufności” – każdy uczestnik ma obowiązek chronić dane innych.

  • Reguła minimalizacji danych: Terapeuta zbiera i przechowuje tylko te dane, które są niezbędne do realizacji celów terapeutycznych grupy (np. imię, krótka historia problemu, ewentualne wskazania o ograniczeniach zdrowotnych). Unikanie zbierania szczegółowych diagnostyk czy ocen osobowości wszystkich uczestników.

  • Anonimizacja i pseudonimizacja: W raportach wewnętrznych i pracach naukowych dane z grupy powinny być przedstawiane w postaci zagregowanej, bez identyfikowalnych szczegółów odnoszących się do pojedynczych osób.

2. Procedury organizacyjne

  • Umowa poufności: Na pierwszej sesji terapeutycznej każdy uczestnik podpisuje prostą umowę poufności (papierową lub elektroniczną), w której zobowiązuje się nie ujawniać treści dyskusji, imion i historii innych członków grupy.

  • Regulamin sesji: Wspólnie z grupą ustala się reguły: brak nagrywania sesji, zakaz pisania na mediach społecznościowych o szczegółach terapii, obowiązek zgłaszania potencjalnych naruszeń.

  • Rejestr obecności: Przechowywany oddzielnie od notatek dot. przebiegu sesji. Można stosować numerację uczestników zamiast pełnych imion w dokumentacji.

3. Bezpieczeństwo dokumentacji grupowej

  • Notatki terapeutyczne: Tworzone na kartkach oznaczonych symbolem grupy (np. „G1–sesja3”), bez nazwisk. Po sesji notatki trafiają do zaszyfrowanego folderu na komputerze, chronione hasłem i zapisem w dzienniku zdarzeń.

  • Nagrania audio/video: Jeśli stosowane (np. w superwizji), przechowywane na oddzielnym zaszyfrowanym nośniku, dostępne tylko dla terapeuty i superwizora. Po użyciu usuwane lub przekazywane do archiwum z ograniczonym dostępem.

4. Praktyczne ćwiczenia

  1. Warsztat „Kontrakt poufności”

    • Cel: Uczestnicy wspólnie opracowują najbardziej dla nich akceptowalny tekst umowy poufności.

    • Przebieg: Grupa dzieli się na pary, pisze klauzule, potem prezentuje w dużym kręgu i wypracowuje wspólny dokument.

  2. Symulacja anonimizacji notatek

    • Zadanie: Na podstawie fragmentu nagrania sesji (transkrypt zawierający imię i wrażliwe informacje) każdy terapeuta przygotowuje wersję „anonimową” – zamienia dane na kody, usuwa zbędne szczegóły. Team omawia różnice.

  3. Mapa zagrożeń prywatności w grupie

    • Przebieg: Na flipcharcie wypisujemy potencjalne sytuacje naruszeń (np. zdjęcia z sesji w telefonach, rozmowy poza gabinetem), obok – środki zaradcze.

    • Efekt: Konstruujemy „Plan ochrony” – checklistę działań przed, w trakcie i po sesji.

  4. Ćwiczenie „Bezpieczny archiwista”

    • Zadanie indywidualne: Każdy terapeuta opisuje, jak przechowuje dokumentację grupową.

    • Omówienie: Wskazujemy słabe punkty, proponujemy poprawki (np. zastosowanie szyfrowania, niszczarki, wyłączanie automatycznego backupu na chmurę bez kontroli).

  5. Role-play: interwencja przy naruszeniu

    • Scenariusz: Uczestnik opowiada poza grupą fragment historii innego pacjenta.

    • Rola terapeuty: Delikatnie interweniuje, przypomina ustalone reguły, prowadzi krótką „mini-sesję” o znaczeniu poufności, zachęca do autorefleksji.

  6. Stworzenie procedury incydentowej

    • Grupy: Każda opracowuje kroki postępowania w wypadku wycieku informacji (kto informuje pacjentów, jak dokumentować zdarzenie, komu zgłaszać wewnątrz organizacji i organom nadzoru ochrony danych).

  7. Test wiedzy RODO w grupie

    • Quiz zespołowy: Pytania o terminy konfiguracji systemów zgodnych z prawem, obowiązki terapeuty co do zgłoszenia naruszenia, uprawnienia pacjenta.

  8. Superwizja przypadku

    • Opis sytuacji: Terapeuta opisuje hipotetyczne lub rzeczywiste naruszenie prywatności w grupie.

    • Dyskusja: Superwizor i grupa analizują przyczyny, oceniają reakcję, proponują zmiany w procedurach.

Dzięki powyższym teoriom i ćwiczeniom terapeuci rozwijają zarówno świadomość, jak i praktyczne umiejętności ochrony danych pacjentów w kontekście grupowym, minimalizując ryzyko naruszeń i budując zaufanie niezbędne do skutecznej terapii.