Anatomia funkcjonaln ...

Ocena zakresów ruchu (ROM – range of motion) jest nieodzownym elementem diagnostyki funkcjonalnej narządu ruchu, umożliwiającym szczegółową ocenę mobilności stawów oraz elastyczności mięśni. Testy oceniające zakres ruchu pozwalają na zidentyfikowanie ograniczeń ruchowych, które mogą wpływać na postawę, funkcje biomechaniczne i codzienne aktywności pacjenta.

1. Znaczenie oceny zakresów ruchu

Ograniczenia w zakresie ruchu mogą wynikać z różnych przyczyn, takich jak:

• Skurcze mięśniowe: Skurcze lub przykurcze mięśni mogą ograniczać elastyczność i mobilność stawów.

• Uszkodzenia więzadeł i stawów: Zmiany strukturalne w obrębie więzadeł, torebek stawowych lub stawów mogą ograniczać ruchomość.

• Choroby układu nerwowego: Uszkodzenia nerwów, takie jak neuropatie, mogą zaburzać kontrolę ruchową i wpływać na zakres ruchu.

2. Klasyfikacja testów zakresu ruchu

Testy oceny zakresów ruchu można podzielić na:

• Testy aktywnego zakresu ruchu (AROM): Oceniają zakres ruchu, jaki pacjent jest w stanie osiągnąć samodzielnie, bez pomocy zewnętrznej. Badanie to odzwierciedla zarówno funkcję mięśni, jak i kontrolę nerwową.

• Testy biernego zakresu ruchu (PROM): Oceniają ruchomość stawu przy wsparciu terapeuty, bez aktywnego udziału pacjenta. Testy te pozwalają na ocenę samego stawu oraz jego elastyczności bez wpływu siły mięśniowej.

• Testy wspomaganego zakresu ruchu (AAROM): Oceniają ruchy, w których pacjent korzysta z pomocy zewnętrznej (np. terapeuty) w celu zwiększenia zakresu ruchu. Są użyteczne w rehabilitacji po urazach i operacjach.

3. Procedura oceny zakresu ruchu

Przeprowadzenie oceny zakresów ruchu wymaga precyzyjnej techniki, aby wyniki były wiarygodne i powtarzalne. Ważne etapy to:

• Przygotowanie pacjenta: Pacjent powinien być poinformowany o przebiegu testu i znajdować się w pozycji, która nie ogranicza naturalnej mobilności.

• Zastosowanie goniometru: Goniometr to standardowe narzędzie do pomiaru zakresów ruchu, które umożliwia precyzyjne określenie kąta, pod jakim pacjent jest w stanie poruszać danym stawem.

• Próba ruchu: Pacjent wykonuje ruch, a terapeuta obserwuje jego zakres oraz sposób, w jaki ruch jest realizowany. Istotne jest monitorowanie, czy pacjent nie kompensuje ograniczeń ruchowych w jednym stawie nadmiernym ruchem w innym.

4. Testy oceny zakresu ruchu w poszczególnych stawach

• Stawy barkowe: Zakresy ruchu barku obejmują zgięcie, wyprost, odwodzenie, przywodzenie, rotację zewnętrzną i wewnętrzną. Ograniczenia w ruchomości barku mogą wynikać z uszkodzeń stożka rotatorów, zapalenia kaletki lub zrostów torebki stawowej.

• Stawy łokciowe: Zakresy ruchu łokcia obejmują zgięcie i wyprost oraz rotację przedramienia (supinacja i pronacja). Ograniczenia mogą wynikać z uszkodzeń więzadeł lub mięśni zginaczy i prostowników.

• Stawy biodrowe: Ocena biodra obejmuje zgięcie, wyprost, odwodzenie, przywodzenie, rotację zewnętrzną i wewnętrzną. Ograniczenia w biodrze są często związane z chorobami zwyrodnieniowymi lub przykurczami mięśni biodrowych.

• Stawy kolanowe: Zakres ruchu kolana to zgięcie i wyprost. Ograniczenia mogą wynikać z uszkodzeń łąkotek, więzadeł lub zmian zwyrodnieniowych.

• Stawy skokowe: Zakresy ruchu stawu skokowego obejmują zgięcie grzbietowe, podeszwowe oraz ewersję i inwersję stopy. Problemy mogą wynikać z urazów skrętnych lub zapalenia ścięgna Achillesa.

5. Techniki wspomagania zakresu ruchu

W przypadkach, gdzie zakres ruchu jest ograniczony, terapeuci mogą stosować różne techniki, aby poprawić mobilność:

• Mobilizacje stawowe: Delikatne ruchy stawu w celu rozluźnienia zrostów lub ograniczeń w obrębie torebki stawowej.

• Ćwiczenia rozciągające: Wydłużanie mięśni i struktur tkanek miękkich w celu poprawy elastyczności.

• Techniki powięziowe: Manipulacja powięzi, czyli tkanek łącznych, które mogą ograniczać ruchomość, szczególnie po urazach.

6. Wnioski z oceny zakresu ruchu

Po przeprowadzeniu testów zakresu ruchu można wyciągnąć kilka kluczowych wniosków:

• Ocena przyczyn ograniczeń: Dzięki precyzyjnym pomiarom możliwe jest określenie, czy ograniczenia ruchomości wynikają z problemów mięśniowych, stawowych, czy neurologicznych.

• Planowanie terapii: Wyniki oceny pozwalają na indywidualizację planu rehabilitacji, który może obejmować ćwiczenia poprawiające zakres ruchu, mobilizacje stawowe oraz techniki rozciągające.

• Monitorowanie postępów: Regularna ocena zakresu ruchu pozwala na śledzenie postępów pacjenta i weryfikację skuteczności terapii.

Podsumowanie

Ocena zakresów ruchu jest nieodłącznym elementem diagnozy funkcjonalnej narządu ruchu. Dzięki precyzyjnym technikom pomiarowym, takim jak testy aktywnego i biernego zakresu ruchu, terapeuta jest w stanie zidentyfikować ograniczenia ruchowe i zaplanować skuteczną terapię. Regularne monitorowanie zakresu ruchu pozwala na śledzenie postępów pacjenta, co jest kluczowe dla skutecznej rehabilitacji i poprawy jakości życia.