Cel sekcji

Nabycie umiejętności rzetelnej, powtarzalnej oceny elastyczności tkanek mięśniowo-powięziowych oraz identyfikacji restrykcji (zrostów, przyczepów, miejsc obniżonej ślizgowości), tak aby wyniki diagnostyczne mogły bezpośrednio kierować wyborem technik (rodzaj bańkowania, parametry, kolejność zabiegów) i monitorowaniem skuteczności terapii.

---

Kluczowe pojęcia i ich znaczenie kliniczne

• Elastyczność tkanek — zdolność mięśnia/powięzi do rozciągania i powrotu do długości spoczynkowej; istotna dla pełnego ROM i efektywności transferu sił.

• Compliance (podporność) — miara „miękkości” tkanki przy danym obciążeniu; niska compliance → tkanka stwardniała, mało „creep”.

• Ślizg powięziowy (glide) — względny ruch warstw powięzi względem siebie. Ograniczony ślizg wskazuje na zrosty lub adhezje.

• Restrukcja powięziowa — miejscowy, często nieregularny opór wzdłuż linii powięziowych, mogący wpływać na biomechanikę odległych struktur (linearity of tension).

Znajomość powyższych pozwala terapeucie dobrać: bańki statyczne vs. przesuwne, intensywność podciśnienia, czas aplikacji, oraz elementy terapii uzupełniającej (mobilizacje, techniki miękkotkankowe, ćwiczenia aktywne).

---

Przygotowanie do badania

• Zapewnij komfort i ciepło badanemu obszarowi.

• Zgoda pacjenta i krótkie wyjaśnienie metod.

• Wyposażenie: goniometr, taśma pomiarowa, opcjonalnie myotonometr/algometr, rękawiczki, próbnik do skin rolling.

• Dokumentacja: przedbadaniowe wartości ROM, subiektywne NRS dla obszaru, notatnik.

---

Metody oceny — opis technik i wskazówki praktyczne

1. Porównawcze badanie ślizgu skóry i powięzi (skin rolling + cross-fiber)

• Technika: chwyt skóry i tkanki podskórnej między palce, delikatnie roluj/unosząc w lekkim ruchu poprzecznym i wzdłużnym; następnie wykonaj ruch poprzeczny względem przebiegu włókien mięśniowych.

• Ocena: bezbolesny, płynny ślizg = dobra mobilność; przyklejona, „sklejona” skóra / opór = możliwe zrosty powięziowe lub blizny.

• Uwaga: porównaj stronę przeciwną; jeśli różnica > 1–2 cm w zakresie ruchu skóry względem podłoża — patologiczna asymetria.

2. Test pasywnego rozciągania warstwa po warstwie (layered stretch test)

• Technika: bierne, wolne rozciągnięcie mięśnia/przyczepu w kierunku jego funkcjonalnego wydłużenia; palpacyjna obserwacja reakcji tkanek (czy napięcie „przechodzi” przez warstwy).

• Ocena: stopniowe narastanie oporu i brak „przepływu” (stop-and-go) sugeruje restrykcję powięziową między warstwami.

3. Testy ślizgu mięśniowo-powięziowego (shear / glide tests)

• Technika: terapeuta unieruchamia jedną strukturę (np. przyczep bliższy) i próbuje przesunąć warstwę powięzi/mięśnia względem drugiej w osi poprzecznej.

• Ocena: płynny, jednorodny ruch = prawidłowy ślizg; miejscowy „zacięcie” lub sztywność = miejsce restrykcji.

4. Pomiar compliance za pomocą przyrządów (opcjonalnie)

• Myotonometr / myometer: mierzy sztywność i czas relaksacji mięśnia.

• Algometr: ilościowe określenie progu bólu uciskowego (pressure pain threshold) — przydatne do oceny miejsc trigger points.

• Elastografia USG / shear wave: (w placówkach z dostępem) obiektywne zobrazowanie różnic elastyczności tkanek.

5. Testy funkcjonalne integrujące tkanek (dynamiczne)

• Przykład: przy ocenie pasma biodrowo–piszczelowego (ITB) obserwuj przesuwność tkanek przy biernym zgięciu/wyproście biodra oraz przy aktywnej kontrakcji mięśni połu (np. gluteus medius).

• Ocena: czy ślizg zwiększa się po rozluźnieniu mięśnia? Jeśli nie — powięź może stanowić restrykcję strukturalną.

---

Interpretacja wyników — jak przekształcić dane w decyzję terapeutyczną

1. Restrykcyjny ślizg + miejscowa bolesność (bez ostrego zapalenia): wskazanie do technik zwiększających ruchomość powięzi — gliding cupping, krótkie aplikacje statyczne niskiego podciśnienia, manualne techniki rozluźniające.

2. Rozległa, twarda sztywność mięśniowa z obecnymi trigger points: połączenie ischemic compression / release manualnego + celowane krótkie, silniejsze podciśnienie punktowe (uwaga na parametry i stan skóry).

3. Asymetria i kompensacja: plan wieloośrodkowy — miejscowe bańkowanie + techniki powięziowe wzdłuż linii tensjonalnych (np. linia tylna powięzi).

4. Niska compliance + brak poprawy po krótkim rozluźnieniu: rozważyć bardziej rozciągające protokoły, dłuższe aplikacje o umiarkowanym podciśnieniu i program ćwiczeń z późniejszą aktywacją.

---

Bezpieczeństwo i ograniczenia interpretacyjne

• Nie stosować silnych testów rozciągających przy podejrzeniu ostrego zapalenia, zakrzepicy, świeżego urazu lub aktywnej infekcji.

• U pacjentów na lekach przeciwzakrzepowych ograniczyć siłę i czas oddziaływania; mokra hijama może być przeciwwskazana.

• Wyniki przyrządowe (myotonometr, elastografia) traktować jako uzupełnienie — integruj zawsze z klinicznym obrazem i subiektywnymi danymi pacjenta.

---

Dokumentacja wyników oceny — sugerowany format zapisu

• Lokalizacja: (np. pasmo biodrowo-piszczelowe, prawa strona, 10 cm poniżej krętarza)

• Testy wykonane: skin rolling / cross-fiber / passive stretch / shear test

• Wyniki (opisowe + liczby): „ograniczony ślizg skóry 1,5 cm < strona L; NRS palpacji 6/10; algometr próg bólu 2,3 kg/cm²”

• Interpretacja: „restrykcja powięziowa miejscowa; prawdopodobne zrosty po przebytym urazie; rekomendacja: gliding cupping 5–7 min + mobilizacja powięzi + ćwiczenia ekscentryczne”

• Plan retestu: po zabiegu i po 48–72 h.

---

Przykład kliniczny (szczegółowy)

Pacjent 29 lat, biegacz, dolegliwości bocznej części kolana (ITBS) nasilone przy schodzeniu ze schodów.

1. Badanie: skin rolling bocznej powierzchni uda — ograniczony ślizg w odcinku 12–18 cm powyżej kłykcia bocznego; przy palpacji pasma wyraźny opór i bolesność NRS 7/10. Test pasywnego rozciągnięcia biodra przy zgiętym kolanie pokazuje wcześniej większy opór niż po stronie przeciwnej. Myotonometr wskazuje zwiększoną sztywność ITB regionu o 25% w stosunku do strony lewej.

2. Interpretacja: restrykcja powięziowa pasma biodrowo-piszczelowego z wtórnym nadmiernym napięciem sąsiednich mięśni (tensor fasciae latae, gluteus medius).

3. Interwencja zaplanowana:

   • Sesja 1: gliding cupping przesuwne wzdłuż pasma (małe bańki silikonowe, niskie podciśnienie, 5–7 min), bezpośrednie rozluźnienie TFL manualnie, ćwiczenia aktywnej kontroli stawu biodrowego (3×12).

   • Re-test po sesji: subiektywne zmniejszenie bólu do NRS 4/10, poprawa ślizgu skóry palpacyjnie.

   • Plan kontynuacji: 3 sesje w tygodniu przez 2 tygodnie, następnie trening ekscentryczny i korekcyjne rozciąganie.

---

Ćwiczenie praktyczne warsztatowe (2 godzinne)

Cel: praktyczne przećwiczenie metod oceny elastyczności i planowania prostych protokołów bańkowych.

Część A — Demonstracja i pokaz (15 min)

Instruktor demonstruje: skin rolling, cross-fiber palpation, pasywne rozciąganie warstwowe, prosty shear test.

Część B — Praca w parach (70 min)

• Rotacja co 20 min: każdy uczestnik wykonuje ocenę na trzech obszarach: (1) okolica łopatki (trapezius), (2) boczna uda/ITB, (3) dolny odcinek pleców (thoracolumbar fascia).

• Dla każdego obszaru: zapisz — technika użyta, obserwacje (ślizg/obecność zrostów), NRS palpacji, porównanie z przeciwną stroną.

Część C — Planowanie interwencji (20 min)

• Na podstawie zebranych danych zaplanuj krótką interwencję bańkową (rodzaj bańki, poziom podciśnienia — opisowo, czas, dodatkowe techniki manualne, ćwiczenia domowe).

• Wykonaj krótką aplikację gliding cupping (instruktor nadzoruje) i zmierz zmiany subiektywne + palpacyjne (retest).

Checklist oceny (do wypełnienia podczas ćwiczenia)

• Obszar: ______

• Testy: (✓) skin rolling (✓) cross-fiber (✓) shear (✓) passive stretch

• Wyniki: ślizg: dobry / ograniczony; bolesność NRS: __/10; porównanie: symetryczne / asymetryczne

• Rekomendacja: bańka statyczna / przesuwna; czas: __ min; manual: tak/nie; ćwiczenia: tak/nie