1. Ocena postawy i symetrii ciała w pozycji statycznej

Cele oceny

• Identyfikacja odchyleń od neutralnej osi ciała w trzech płaszczyznach (strzałkowej, czołowej, poprzecznej).

• Ustalenie asymetrii będących potencjalnym czynnikiem etiologicznym dolegliwości mięśniowo-powięziowych.

• Dostarczenie obiektywnych danych wyjściowych do planowania terapii bańkami (dobór techniki, intensywności, miejsc aplikacji) oraz monitorowania efektów.

• Wykrycie „red flags” wymagających konsultacji medycznej (np. znaczna nierówność kończyn, objawy neurologiczne).

Miejsce i przygotowanie badania

• Pacjent stoi w stroju umożliwiającym obserwację konturów ciała (krótkie spodenki, top).

• Powierzchnia równa, stabilna, najlepiej z siatką/kratownicą lub tablicą postawy w tle.

• Narzędzia: ołówek/plumb line (nici pionowa), miarka centymetrowa, linijka, goniometr lub inklinometr, aparat fotograficzny (ustawiony na statywie), markerki skórne do zaznaczania punktów anatomicznych, opcjonalnie systemy analizy postawy (aplikacje).

• Pacjent instruowany, aby stanąć naturalnie, stopy na szerokość bioder (lub wyraźnie ustalone punkty: pięty 10–15 cm od siebie), ręce luźno wzdłuż tułowia, spojrzenie na horyzont.

Standardowy protokół obserwacji — widoki i punkty odniesienia

Widok boczny (płaszczyzna strzałkowa)

• Pionowa linia przechodząca przez: ucho (zachłyst), bark (środek stawu ramiennego), większy krętarz udowy, kolano (przednia krawędź stawu), przyśrodkowa kostka.

• Ocenić: położenie głowy względem tułowia (forward head), kifoza piersiowa (wzmożona/zmniejszona), lordoza lędźwiowa (hiper/hipolordoza), ustawienie miednicy (przechylenie przednie/tylne).

• Obserwować: kąt nachylenia miednicy (przybliżony), napięcie mięśniowe w rejonie lędźwiowo-krzyżowym, wzorzec ustawienia kolana (prostowanie/hiper/łukowatość).

Widok przedni i tylny (płaszczyzna czołowa)

• Punkty odniesienia: linia środka ciała (pępek/środek mostka), linia między górnymi grzebieniami biodrowymi, linia między kolcami biodrowymi przednimi (ASIS), symetria barków, równoległość krawędzi łopatek, ułożenie miednicy.

• Ocenić: obniżenie jednego barku, skrzywienie kręgosłupa (scoliosis), asymetrię linii miednicy, ustawienie kolan (valgus/varus), pronację supinację stóp (szpotawość, płaskostopie).

• Obserwować: różnice długości kończyn dolnych (funkcyjne vs. strukturalne), lokalizację i asymetrię napięć mięśniowych.

Widok poprzeczny (torsja)

• Obrócić pacjenta delikatnie w celu oceny ewentualnej rotacji miednicy i barków; zwrócić uwagę na przesunięcia w osi poprzecznej (rotacje żeber, skręt tułowia).

Palpacja punktów kostnych i mięśniowych (krótka weryfikacja)

• Palpacyjnie lokalizować: wyrostek kolczysty C7, wyrostki kolczyste T3/T7/T12, grzebień biodrowy, kolce biodrowe przednie górne (ASIS), kolce biodrowe tylne górne (PSIS), większy krętarz.

• Sprawdzić ich relacje przestrzenne: różnice poziomów ASIS/PSIS → tilt miednicy; różnice wysokości łopatek → dysbalans mięśniowy.

• Palpacja napięcia mięśni (m. trapezius, m. levator scapulae, m. iliopsoas, m. gluteus medius) w miejscach asymetrii.

Pomiarowe metody ilościowe

• Plumb line / nić pionowa — szybki test odniesienia.

• Goniometr / inklinometr — pomiar kąta lordozy/kyfozy; pomiar przechylenia miednicy (kąt między linią ASIS-PSIS względem płaszczyzny poziomej).

• Fotogrametria — zdjęcia przednie, tylne i boczne wykonane z ustalonej odległości (zwykle 3–5 m), użycie markerów anatomicznych; analiza kątów i przesunięć w programie.

• Test leg length (miernik, palpacja) — różnica długości kończyn dolnych; jeśli podejrzenie >1–2 cm → skierowanie do ortopedy/RTG.

Typowe odchylenia postawy i ich kliniczne znaczenie dla terapii bańkami

• Forward head posture (protrakcji głowy) — często wiąże się ze zwiększonym napięciem w m. levator scapulae i górnej części trapeziusa; bańkowanie w okolicy karku/łopatek może być pomocne, ale wymaga ostrożności (naczynia, limfa, praca delikatniejsza).

• Rounded shoulders (zaokrąglone barki) — przykurcz m. piersiowych, osłabione mięśnie międzyłopatkowe → preferowanie technik przesuwnego bańkowania w okolicy mostka/mięśni piersiowych i mobilizacji łopatek.

• Increased thoracic kyphosis — większe napięcie mięśni międzyżebrowych i powięzi piersiowej; dostosować siłę i czas trwania baniek.

• Anterior pelvic tilt (przechylenie przednie miednicy) — zwiększona lordoza lędźwiowa, napięcie prostowników i przykurcz biodrowo-lędźwiowy; bańkowanie lędźwiowe wymaga uwzględnienia obecności bolesności i ewentualnych zmian skórnych.

• Scoliosis (skolioza) — asymetria kręgosłupa; terapeuta musi ocenić stopień i typ skoliozy przed wyborem techniki (miejsca o silnym skurczu mogą wymagać łagodniejszych interwencji).

• Asymetria miednicy / różnica długości kończyn — może powodować kompensacyjne napięcia w powięzi; uwzględnić przy planowaniu aplikacji baniek (np. unikać silnego podciśnienia po stronie z zaburzonym krążeniem).

Red flags wymagające referencji lub dodatkowej diagnostyki

• Zauważalna i znaczna nierówność kończyn (>2 cm) lub nagła zmiana w symetrii.

• Objawy neurologiczne: drętwienie, osłabienie siły mięśniowej, niestabilność chodu.

• Objawy ogólnoustrojowe: gorączka, nocne poty, niezamierzona utrata masy ciała.

• Widoczne zmiany skóry sugerujące nowotworzenie (zmiana znamienia) lub zakażenie w planowanym obszarze.

• Występowanie różnicowego unieruchomienia stawów wymagające konsultacji ortopedycznej.

Dokumentacja wyników oceny postawy

• Zapis opisowy + zdjęcia (przed/po) z datą i zgodą pacjenta.

• Schematyczne rysunki lub zaznaczenia na karcie postawy (np. strzałki pokazujące kierunek tilt miednicy).

• Wartości pomiarowe (kąty kyfozy/lordozy, różnice poziomu ASIS/PSIS w cm, różnica długości kończyn).

• Wnioski kliniczne: hipotezy dotyczące przyczyn dolegliwości i rekomendowane modyfikacje technik bańkowania (np. ograniczenie czasu aplikacji, niższe podciśnienie, omijanie obszaru blizny).

Przykład rozpoznania postawy i wniosków terapeutycznych (case)

Pacjent: kobieta 38 lat, sekretarka, ból między łopatkami i w okolicy szyi.
Obserwacja: widok boczny: forward head posture (~3 cm przed pionem), zwiększona kyfoza piersiowa; widok przedni: łopatki lekko skrzywione ku bokom, prawy bark niżej o ~1 cm; palpacja: napięcie m. upper trapezius po obu stronach, większe po prawej; ASIS równoległe.
Pomiary: kyfoza piersiowa mierzona inklinometrem 55° (zwiększona), lordoza lędźwiowa w normie.
Wniosek: dominująca dysbalans mięśniowy w górnej części tułowia z przewagą przykurczów mięśni piersiowych i mięśni dźwigaczy łopatki.
Plan terapeutyczny (wpływ na bańkowanie): zastosować techniki gliding cupping na m. trapezius i przestrzeni międzyłopatkowej, krótsze aplikacje (2–3 minuty), niskie podciśnienie przy szyi, uzupełnienie o terapię powięziową klatki piersiowej; edukacja pacjenta w zakresie ergonomii i ćwiczeń rozciągających piersiowe.

Ćwiczenie praktyczne — warsztat oceny postawy (90 minut)

Materiały: tablica postawy / tło z siatką, plumb line, miarka, inklinometr/goniometr, aparat, formularz oceny (checklista).

Cel

Nabycie umiejętności systematycznej oceny postawy w warunkach klinicznych oraz przełożenia obserwacji na plan terapeutyczny.

Przebieg

1. Demonstracja instruktora (15 min)

   • Instruktor pokazuje prawidłowe ustawienie pacjenta, lokalizację punktów anatomicznych, technikę użycia plumb line i inklinometru.

2. Ćwiczenia w parach — zbieranie danych (30 min)

   • Uczestnik A jako terapeuta wykonuje kompletną ocenę postawy uczestnika B według formularza: zdjęcia przód/tył/bok, pomiary kątów, palpacja ASIS/PSIS/C7. Czas na jednego pacjenta: 12–15 min.

3. Analiza i interpretacja (20 min)

   • Każda para porównuje zapis wyników z inną parą; dyskusja nad możliwymi przyczynami odchyleń i konsekwencjami dla aplikacji baniek.

4. Symulowany przypadek kliniczny (15 min)

   • Instruktor rozdaje scenariusz pacjenta (np. pacjent z jednostronnym obniżeniem barku i historią dyskopatii); zadaniem grupy jest szybkie przygotowanie zapisu postawy i krótkiego planu terapeutycznego.

5. Feedback i omówienie (10 min)

   • Instruktor prezentuje typowe błędy (np. nieprawidłowe ustawienie aparatu do zdjęć, brak standaryzacji pozycji stóp) i wskazówki korygujące.

Checklista do oceny (do wypełnienia przez kursantów)

• Zdjęcia wykonane: przód/tył/bok; statyw i odległość utrzymane.

• Zaznaczone markery anatomiczne (C7, ASIS, PSIS, większy krętarz).

• Ocena pionowej linii odniesienia (plumb line): przesunięcia od ucha, barku, krętarza.

• Pomiar kątów (kyfoza/lordoza) wpisany.

• Zidentyfikowane asymetrie barków/łopatek/miednicy.

• Zarejestrowane ewentualne „red flags”.

• Sformułowane 2-3 rekomendacje terapeutyczne i modyfikacje technik bańkowania.

Wskazówki praktyczne i pułapki do unikania

• Nie oceniać postawy jedynie „na oko” — zawsze dokumentować zdjęciem i pomiarem.

• Standaryzuj warunki zdjęć (odległość, kąt, oświetlenie).

• Unikaj nadinterpretacji — asymetria nie zawsze jest pierwotną przyczyną bólu; traktuj ją jak element układanki diagnostycznej.

• Zawsze sprawdzaj, czy obserwowana asymetria jest funkcjonalna (ustępuje przy korekcji pozycji) czy strukturalna (utrzymuje się mimo korekcji) — to ma istotne implikacje dla terapii.

• Przy podejrzeniu patologii kostnej, neurologicznej lub znaczącej nierówności kończyn, skieruj pacjenta do dalszej diagnostyki (ortopedia, neurologia, obrazowanie).

2. Pomiar zakresu ruchu w stawach — metody goniometryczne

Cel pomiaru

Precyzyjne i powtarzalne określenie zakresu ruchu (ROM) w stawach w celu:

• diagnostyki funkcjonalnej,

• planowania i modyfikacji terapii (w tym doboru technik bańkowania i pracy powięziowej),

• monitorowania postępu terapii,

• dokumentacji medycznej i komunikacji ze współpracownikami.

Narzędzia pomiarowe — krótkie porównanie

• Goniometr uniwersalny (mechaniczny) — złoty standard w praktyce klinicznej: tani, trwały, wystarczająco dokładny przy prawidłowej technice (dokładność ±1–2°).

• Inklinometr / klinometr — szczególnie przydatny do pomiarów kręgosłupa (kyfo-lordoza, ruchomość segmentów).

• Smartfonowe aplikacje (goniometryczne/inclinometryczne) — wygodne, często dokładne; wymagają kalibracji i standaryzacji pozycji.

• Elektroniczne goniometry / systemy 3D / motion capture — wysoka precyzja, używane w badaniach i zaawansowanej diagnostyce; niekonieczne do codziennej praktyki kursanta.

• Miarka/tape measure — użyteczna do pomiarów funkcjonalnych (np. fingertip-to-floor), gdy brak kątomierza; mniej precyzyjna kątowo.

Zasady ogólne techniki pomiaru (standardowy protokół)

1. Standaryzacja pozycji pacjenta — opisz i stosuj jedną pozycję badania (supine, prone, sitting, standing) dla danego pomiaru. Zapewnij, że pacjent rozumie polecenie (ruch aktywny vs. pasywny).

2. Demonstracja ruchu — pokaż pacjentowi zakres i rodzaj ruchu przed pomiarem.

3. Stabilizacja segmentu proximalnego — zawsze unieruchom segmenty, które nie biorą udziału w ruchu, aby uniknąć kompensacji (np. przy pomiarze barku stabilizuj tułów i łopatkę).

4. Ustawienie osi i ramion goniometru:

   • oś (pivot) — umieść przybliżenie osi stawu (np. środek głowy kości ramiennej przy barku),

   • ramię statyczne — równoległe do osi kości proksymalnej,

   • ramię ruchome — równoległe do osi kości dystalnej (poruszającej się).

5. Wykonanie trzech prób — zmierzyć co najmniej 2–3 razy; zapisać średnią lub najbardziej reprezentatyczną wartość (jeśli różnice >5° zbadać przyczynę).

6. Różnicowanie aktywne / pasywne — najpierw aktywne ROM (A-ROM), następnie pasywne (P-ROM) wykonywane przez badającego; nota: większa różnica A vs P sugeruje ograniczenie mięśniowe/neuromięśniowe.

7. Dokumentacja bólu i kompensacji — zawsze zanotuj subiektywny ból (skala 0–10), wystąpienie trzasków, uczucia blokady lub kompensacji innych segmentów.

8. Jednostki i zapis — zapis w stopniach (°), data, pozycja badania, aktywny/pasywny, narzędzie (goniometr/inclinometr/app), notatka o bólu/ograniczeniach.

Pomiar najważniejszych stawów — praktyczne wskazówki i punkty anatomiczne

Kręgosłup szyjny (C) — zakresy orientacyjne

• Flexja: ~40–60°; Ekstensja: ~50–70°; Rotacja: ~70–90°; Boczne zgięcie: ~20–45°.
  Technika: pacjent siedzi. Oś goniometru przy nasadzie nosa (lub przy uszach w metodzie CROM), statyczne ramię pionowo; ruszające przy linii środkowej twarzy. Pomiar rotacji najlepiej za pomocą urządzenia CROM lub goniometru na czole (z rotacją głowy). Stabilizuj ramiona.

Klatka piersiowa / ruchomość tułowia (thoracic) — inclinometr

• Skłon tułowia (flexja): dual-inclinometer method (górny przy T1, dolny przy S1) → różnica kątów.
  Technika: stojąco, pacjent zgina tułów do przodu. Zaznacz kręgi (T1, S1), naklej inclinometry, odczytaj różnicę.

Kręgosłup lędźwiowy (L)

• Flexja całego odcinka L-S: mierzone dual-inclinometer lub tape measure (fingertip-to-floor jako funkcjonalny).
  Technika dual-inclinometer: jeden przy T12/L1, drugi przy S2; różnica = ruchomość lędźwiowa.

Staw ramienny (GH)

• Zgięcie (flexion): ~150–180°; Abdukcja: ~150–180°; Zewnętrzna rotacja: ~60–100°; Wewnętrzna rotacja: ~60–90°.
  Technika abdukcji: pacjent stoi; oś goniometru przy środku głowy kości ramiennej (w okolicy dolnej części górnego ramienia), statyczne ramię równoległe do tułowia, ruchome do osi ramienia. Stabilizuj łopatkę przeciwnie do kompensacji.

Staw łokciowy

• Zgięcie: ~140–150°; Wyprost: 0° (pełny prost).
  Technika: pacjent siedzi, ramie przy tułowiu, oś goniometru przy bocznym wyrostku łokciowym, statyczne ramię równoległe do kości ramiennej, ruchome do kości promieniowej.

Staw nadgarstkowy

• Zgięcie grzbietowe (extension): ~60–80°; Zgięcie dłoniowe (flexion): ~60–80°.
  Technika: przedramię podparte; oś przy kości łódeczkowatej; urządzenie w linii środkowej dłoni.

Biodro (hip)

• Zgięcie: ~120–130° (zgięcie z ugiętym kolanem), Abdukcja: ~40–50°, Rotacja zewnętrzna/wewnętrzna: ~40–60°.
  Technika zgięcia: pacjent leży na plecach; oś goniometru przy krętarzu większym; statyczne ramię równoległe do tułowia, ruchome do kości udowej.

Kolano

• Zgięcie: ~135–150°; Wyprost: 0° (pełny prost).
  Technika: pacjent leży lub siedzi; oś przy bocznym kłykciu; statyczne ramię równoległe do kości udowej, ruchome do kości piszczelowej.

Staw skokowy (ankle)

• Zgięcie grzbietowe (dorsiflexion): ~20°; Zgięcie podeszwowe (plantarflexion): ~45°.
  Technika: pacjent siedzi lub leży; goniometr w linii zewnętrznej kostki bocznej; statyczne ramię do kości strzałkowej, ruchome do 5. śródstopia.

Uwaga: powyższe zakresy to orientacyjne wartości typowe w literaturze; należy uwzględniać wiek, płeć i aktywność pacjenta.

Błędy najczęściej popełniane i jak ich unikać

• Brak stabilizacji segmentu proksymalnego → nadestymacja ROM przez kompensacje (np. tułowiem podczas pomiaru abdukcji barku).

• Nieprawidłowe ustawienie osi goniometru → systematyczne błędy; ucz się palpacji punktów anatomicznych.

• Pomiar w różnych pozycjach → brak porównywalności; standaryzuj pozycję i opisz ją w dokumentacji.

• Niezapisanie czy ruch był aktywny czy pasywny — traci się informację diagnostyczną.

• Zbyt mało prób — pojedynczy pomiar może być mylący.

Interpretacja wyników — jak wnioskować klinicznie

• Różnica A-ROM vs P-ROM: A<<P → mięśniowo-motoryczne ograniczenie (słabość, ból ograniczający). P≈A → strukturalne ograniczenie (np. zrosty, blokady stawowe).

• Symetria: porównaj z niby-zdrową stroną; asymetria >10° w stawach kończyn może być klinicznie istotna.

• Monitorowanie zmian: zapisz wartości wyjściowe i porównuj w kolejnych sesjach; używaj średniej z 2–3 pomiarów. Dla wartości klinicznej istotny może być pojęcie minimalnej wykrywalnej zmiany (MDC) — zależnej od metody i stawu (przykładowo dla niektórych pomiarów goniometrem MDC ≈ 5°–7°).

Integracja wyników z planem terapii bańkami i terapią manualną

• Ograniczony ROM z dominującym bólem mięśniowym (A-ROM znacznie mniejszy niż P-ROM) → zastosowanie technik gliding cupping / krótkich aplikacji suchego bańkowania na napięte grupy mięśniowe, łączone z manualnym release i ćwiczeniem aktywnym po zabiegu.

• Ograniczenie pasywne (P-ROM zmniejszony) → powoli wprowadzać techniki powięziowe z niskim podciśnieniem i krótkim czasem trwania, uważnie obserwować reakcję tkanki i bólu.

• Asymetria łopatkowa i ograniczona abdukcja barku → bańki przesuwne położone wzdłuż linii przyczepów mięśni międzyłopatkowych + mobilizacje łopatki, po których natychmiast test ROM.

Zawsze notuj, jak terapia wpływa na ROM natychmiastowo (bezpośredni efekt) i w kolejnych dniach (utrwalenie).

Przykład pomiaru: pomiar zgięcia lędźwiowego metodą dual-inclinometer

Cel: ocenić skłon tułowia (lędźwiowy wkład) u pacjenta z przewlekłym bólem lędźwiowym.
Kroki:

1. Oznacz palpacyjnie kręgi: dolny przyczep T12/L1 i S2 (zaznacz markerem).

2. Pacjent stoi prosto, stopy rozstawione na szerokość bioder. Zamocuj inclinometer (kalibruj do 0°) na T12 (górny) i drugi na S2 (dolny).

3. Pacjent wykonuje maksymalny skłon do przodu (bez zginania kolan) — wykonaj pomiar podczas ruchu.

4. Odczytaj kąt górny (T12) i dolny (S2). Różnica = ruchomość kręgosłupa lędźwiowego.

5. Wykonaj 3 próby, zapisz średnią, zanotuj ból oraz czy ruch spowodował kompensacje kolan.

6. Jeśli różnica pomiędzy próbami >5°, powtórz i sprawdź technikę.

Interpretacja: jeśli różnica jest mniejsza niż norma dla grupy wiekowej → ograniczenie lędźwiowe; plan: delikatne powięziowe techniki bańkowania lędźwiowego, krótsze aplikacje, stabilizacja nerwowo-mięśniowa i ćwiczenia wzmacniające core.

Ćwiczenie praktyczne (warsztat, 120 minut)

Cel: opanowanie techniki pomiaru ROM goniometrem i inclinometrem, zapisu wyników i interpretacji dla potrzeb planowania terapii.

Przygotowanie (10 min)

• Podział na pary; każdy posiada goniometr i formularz pomiarowy. Przynieść matę i krzesło.

Część A — Instrukcja i demonstracja (20 min)

• Instruktor demonstruje pomiary: szyja (flex/rot), bark (zgięcie/abdukcja/rotacje), biodro (zgięcie/rotacje), kolano (zgięcie/wyprost), kręgosłup lędźwiowy (dual-inclinometer). Zwraca uwagę na palce orientacyjne.

Część B — Pomiar w parach (50 min)

• Każdy uczestnik wykonuje pełny zestaw pomiarów na partnerze: 3 próby każdego pomiaru (A-ROM i P-ROM tam gdzie bezpieczne). Czas: ~25 min na osobę.

• Notuj wartości, ból (NRS 0–10), wszelkie kompensacje.

Część C — Analiza i plan (25 min)

• Porównanie wartości z normami (dostarczona tabela). Na podstawie wyników przygotuj 1-sesyjny plan terapeutyczny z uwzględnieniem bańkowania (miejsca, technika, czas, podciśnienie), oraz propozycję 2 ćwiczeń samodzielnych do domu.

Część D — Omówienie przypadków i feedback (15 min)

• Każda para przedstawia 1 przypadek (krótkie: wyniki + plan). Instruktor komentuje poprawność pomiaru, wskazuje błędy palpacyjne i proponuje korekty.

Materiały do wydruku: formularz pomiarowy zawierający: identyfikator pacjenta, datę, pozycję badania, narzędzie, A-ROM/P-ROM (3 próby), średnia, NRS bólu, obserwacje kompensacji, rekomendacja terapeutyczna.

Bezpieczeństwo i przeciwwskazania przy pomiarach ROM

• Nie wymuszać pełnego ROM u pacjenta z ostrym bólem, świeżym urazem, złamaniem, zapaleniem (np. gorączka, zaczerwienienie), zakrzepicą żył głębokich.

• Przy podejrzeniu patologii neurologicznej (osłabienie, parestezje, spadek odruchów) ogranicz pasywny ROM i skieruj do specjalisty.

• Zwracaj uwagę na ostre zwiększenie bólu lub objawy niestabilności podczas testów — przerwij test i oceń.

3. Testy funkcjonalne dla poszczególnych grup mięśniowych

Cel testów funkcjonalnych

Testy funkcjonalne służą ocenie zdolności mięśni do wykonywania zadań ruchowych (siła, wytrzymałość, kontrola motoryczna, koordynacja) w kontekście funkcji pacjenta. W odróżnieniu od izolowanych pomiarów (np. goniometrii), testy funkcjonalne integrują pracę kilku mięśni i łańcuchów powięziowych, dlatego dają lepszy obraz przydatny do planowania terapii manualnej i dobierania technik bańkowania.

Katalog przydatnych testów (opis techniki, kryteria oceny, uwagi)

1) Test siły mięśniowej — Manual Muscle Testing (MMT)

• Co mierzy: siłę izometryczną pojedynczego mięśnia lub grupy mięśniowej.

• Metoda: pacjent przyjmuje ustaloną pozycję (stabilizacja segmentu proksymalnego), wykonuje izometryczne napięcie przeciwko oporowi terapeuty. Badanie ocenia się w skali 0–5 (0 — brak skurczu, 5 — pełna siła przeciwko maksymalnemu oporowi).

• Przykładowe pozycje i punkty odniesienia:

  • Gluteus medius: leżenie na boku, kończyna dolna w neutralnej rotacji; pacjent odwodzi kończynę ku górze; terapeuta stawia opór przy kostce.

  • M. serratus anterior: siedząc; pacjent wypycha pięścią przed siebie przy oporze (test scapular protraction).

• Uwagi: MMT jest subiektywny; przydatne do śledzenia dużych deficytów. Dla wartości liczbowej rozważyć dynamometr.

2) Test wytrzymałości mięśniowej

• Co mierzy: zdolność do powtarzalnych skurczów lub utrzymania kontrakcji (np. izometryczne trzymanie) przez określony czas.

• Przykład testu: plank (core): czas utrzymania poprawnej pozycji; single-leg bridge repetition (pośladki): liczba powtórzeń w 30–60 s.

• Kryteria: porównanie do norm funkcjonalnych dla wieku/aktywności, oznaczenie asymetrii >20% jako istotnej.

3) Test kontroli nerwowo-mięśniowej / jakości ruchu (movement quality)

• Co mierzy: kontrolę motoryczną, koordynację i wzorce kompensacyjne.

• Przykłady: single leg squat (ocena kontroli biodra i kolana), step-down (ocena kontroli przy zejściu z platformy), overhead squat (globalna kontrola tułowia i obręczy barkowej).

• Ocena: skala 0–3 lub opisowa (prawidłowe / częściowo kompensowane / patologiczne kompensacje).

4) Test funkcjonalny specyficzny dla mięśni/regionu

• Biodro — Trendelenburg / Trendelenburg dynamiczny: ocenia funkcję odwodzicieli biodra (gluteus medius/minimus).

  • Technika: stojąc na jednej nodze 30 s — obserwacja obniżenia miednicy przeciwnej.

  • Interpretacja: opad miednicy = osłabienie odwodzicieli lub zaburzenia kontroli łopatkowo-miedniczej.

• Bark — Dynamiczne testy rotatorów: Wall push-up czy bear hug do oceny stabilizatorów łopatki i rotatorów.

• Kolanо — Q-angle / single leg hop / step-down: ocena kontroli kolana i siły przywodzicieli/odwodzicieli uda.

• Stopa — heel rise test: ocena funkcji trójgłowego łydki (liczba powtórzeń, wysokość unoszenia pięty).

5) Testy funkcjonalne z użyciem narzędzi

• Y-Balance Test / Star Excursion Balance Test (SEBT): ocenianie kontroli i równowagi — użyteczne przy ocenie kończyn dolnych i ryzyka urazów.

• Timed Up and Go (TUG), 30-second sit-to-stand: funkcjonalne testy mobilności i siły u osób starszych.

Procedura wykonywania testów — zasady dobrej praktyki

1. Standaryzacja warunków: identyczna instrukcja, ten sam sprzęt, ta sama pozycja pacjenta.

2. Wyjaśnienie i demonstracja: pokaż ruch, poproś pacjenta o wykonanie próbnego powtórzenia.

3. Bezpieczeństwo: przerwij test w razie ostrego bólu, zawrotów głowy lub objawów neurologicznych.

4. Kolejność badań: od testów mniej inwazyjnych/niższej intensywności do bardziej wymagających; najpierw testy aktywne, potem pasywne.

5. Dokumentacja: wynik punktowy/ilościowy, subiektywne odczucie bólu (NRS), obserwowane kompensacje, uwagi o technice.

6. Porównanie z kontralateralną stroną i normami dla danej populacji.

Interpretacja wyników i ich implikacje kliniczne

• Osłabienie izolowane (np. MMT 3/5) + zachowana kontrola ruchu: sugeruje konieczność wzmocnienia, treningu wytrzymałościowego i pracy z aktywacją przed zastosowaniem intensywnych technik bańkowania.

• Prawidłowa siła, ale zła jakość ruchu (kompensacje): priorytet — terapia czynnościowa (neuromobilizacja, ćwiczenia korekcyjne) i techniki powięziowe/bańkowanie w celu normalizacji ślizgu tkanek.

• Ból ograniczający test: najpierw ustalić czy komponent zapalny/ostrów urazowy — jeśli tak, unikać agresywnych technik, zastosować łagodniejsze bańkowanie (krótkie, niskie podciśnienie) i współpracować z lekarzem.

Integracja wyników testów funkcjonalnych z bańkowaniem i terapią manualną

• Przykład kliniczny szybkiej decyzji terapeutycznej: pacjent z osłabionym odwodzicielem biodra (Trendelenburg + MMT 3/5) → plan: aktywacja gluteus medius (izometryczne ćwiczenia), manualny release punktów spustowych w obszarze TFL i gluteus medius, lekkie „gliding” cupping wzdłuż linii przyczepu mięśnia, po czym ponowny test funkcjonalny (Trendelenburg). Jeśli natychmiastowa poprawa kontroli → kontynuacja programu; jeśli brak poprawy i obecny ból → skierowanie/wykluczenie patologii strukturalnej.

Przykład szczegółowy (przypadek edukacyjny)

Pacjent: 45-letni nauczyciel, ból bocznej części biodra po bieganiu.
Testy:

• Trendelenburg — wyraźny opad miednicy po stronie przeciwnej (dodatni).

• MMT gluteus medius: 3/5 (może wykonać odwiedzenie z oporem, ale nie przeciw maksymalnemu).

• Single leg squat: kolano kieruje się do środka, pacjent skarży się na dyskomfort w bocznym biodrze (3/10).
  Interpretacja: dysfunkcja odwodzicieli biodra z zaburzoną kontrolą dynamiczną — prawdopodobne osłabienie i kompensacyjna praca TFL / powięzi biodrowo-udowej.
  Plan terapeutyczny:

1. Krótkie, kontrolowane gliding cupping (suche bańkowanie przesuwne) od przyczepu grzebieniowego do większego krętarza — 3 minuty po stronie dotkniętej przy niskim podciśnieniu (cel: poprawa poślizgu tkanek i zmniejszenie napięcia TFL).

2. Manualny release punktów spustowych w obrębie gluteus medius i TFL.

3. Aktywacja: izometryczne odwodzenie w leżeniu na boku (3×10 z 5-sek. utrzymaniem), progres do dynamicznych odciążeń (side-lying external rotation + clam).

4. Edukacja: unikać długich biegów do czasu poprawy kontroli, wprowadzenie ćwiczeń prewencyjnych.

5. Po zabiegu natychmiastowy retest Trendelenburg i single leg squat — dokumentacja zmiany.

Ćwiczenie praktyczne warsztatowe (2,5 godziny)

Cele warsztatu: nauczyć się przeprowadzać i interpretować testy funkcjonalne dla najważniejszych grup mięśniowych (biodro, bark, core, kolano), dokumentować wyniki i zintegrować je z planem terapeutycznym wykorzystującym bańki.

Materiały

• goniometry/inclinometry, mata, krzesła, skrzynia do step-down (ok. 20 cm), bańki silikonowe (do demonstracji, bez stosowania na uczestnikach podczas testu), formularze oceny.

Struktura

1. Wprowadzenie i demonstracja (20 min) — instruktor pokazuje MMT dla gluteus medius, test Trendelenburg, single leg squat, plank, heel-rise test, wall push-up.

2. Stacje praktyczne (90 min; 6 stacji po 15 min) — pary rotują przez stacje:

   • Stacja A — MMT (gluteus medius, gluteus maximus, m. iliopsoas).

   • Stacja B — Trendelenburg + single leg squat (wideo analiza).

   • Stacja C — Core (plank, side plank, sit-to-stand 30s).

   • Stacja D — Bark (wall push-up, scapular dyskinesis test).

   • Stacja E — Kolano (step-down, single leg hop test).

   • Stacja F — Stopа (heel-rise, dorsiflexion strength).
     Każda para: jeden badający, jeden badany — 3 próby, dokumentacja, krótkie omówienie wyników.

3. Case study i integracja (30 min) — trzy mini-przypadki: grupy przygotowują plan terapeutyczny z wykorzystaniem bańkowania (gdzie wskazane) i ćwiczeń terapeutycznych; prezentacja i feedback instruktora.

4. Ocena kompetencji (10 min) — szybki quiz i checklist (czy poprawnie zidentyfikowano słabe mięśnie, zapisano wartości, zaproponowano bezpieczny plan).

Kryteria oceny uczestnika

• poprawność wykonywania MMT i testów funkcjonalnych (palpacja, pozycja, stabilizacja),

• prawidłowa dokumentacja (wynik, ból, obserwacje kompensacji),

• adekwatna integracja wyników testów z planem terapeutycznym (czy plan logicznie wynika z testów).

Dokumentacja wyników — przykładowy zapis w karcie pacjenta

• Data: 2025-10-25

• Test: Trendelenburg — prawa strona dodatnia (opad miednicy po stronie L, czas 30 s).

• MMT gluteus medius: 3/5 (P: niezdolny do oporu maksymalnego, A: brak bólu przy teście).

• Single leg squat (R): kolano valgus, ból 3/10.

• Plan: 1) gliding cupping niskie podciśnienie 3 min na okolicę TFL (R) + manualny release, 2) ćwiczenia izometryczne odwodzenia 3×10, 3) retest po zabiegu.

• Wynik po zabiegu: Trendelenburg poprawiony (marginalnie), single leg squat — zmniejszenie valgus; zalecenia: kontynuować ćwiczenia.

Uwaga bezpieczeństwa i przeciwwskazania

• Nie wykonywać testów maksymalnej siły u pacjentów z podejrzeniem złamania, ostrą fazą zapalną, niestabilnością stawów czy świeżymi urazami.

• Ból podczas testu: notować lokalizację i charakter; jeśli ból ostry, przerwać test i rozważyć konsultację medyczną.

4. Palpacja napięć mięśniowo-powięziowych — szczegółowy opis techniki, interpretacja i zastosowanie kliniczne

Cele modułu: nauczyć trafnej, bezpiecznej i powtarzalnej palpacji tkanek mięśniowo-powięziowych; rozróżniać napięcie mięśniowe, przykurcz, punkt spustowy, zrosty powięziowe i zmiany troficzne skóry; umieć przełożyć wynik palpacji na plan terapeutyczny — w tym dobór i umiejscowienie baniek oraz technik masażu bańkami.

Wyposażenie i przygotowanie

• Mata/leżanka, poduszki do stabilizacji pacjenta.

• Rękawiczki (jeśli wskazane), ręcznik, mała ilość środka do nawilżania skóry (jeśli planujesz techniki przesuwne poza suchym bańkowaniem).

• Notatnik/karta zabiegu z polami: lokalizacja, charakter zmian, natężenie bólu (NRS), zmiana po interwencji.

• Dobre oświetlenie, ciepłe pomieszczenie; zadbaj o wygodę pacjenta i prywatność.

Zasada ogólna: przed palpacją krótki wywiad i demonstracja. Uzyskaj świadomą zgodę na badanie i wyjaśnij, że będziesz używać różnej siły dotyku; poproś pacjenta o sygnał, gdy ból będzie zbyt silny.

Pozycjonowanie pacjenta i terapeuty

• Pacjent: pozycja zależna od obszaru — leżenie tyłem/przodem, leżenie na boku, siedząco; zawsze zapewnij stabilizację i komfort.

• Terapeuta: blisko badanego obszaru, stopy w rozkroku, kręgosłup wyprostowany — używaj ciężaru ciała, nie tylko siły palców (zapobiegniesz przemęczeniu dłoni).

Techniki palpacji — opis, wskazania i cechy rozpoznawcze

1. Palpacja powierzchowna (scanning)

• Jak: lekki, przesuwny dotyk opuszkami palców (II–IV) lub płaską dłonią; przemiatanie skóry i tkanki podskórnej wzdłuż badanej okolicy.

• Co ocenić: napięcie skóry, przyczepy tkanki podskórnej, zgrubienia, zmiany troficzne, temperatura, wilgotność, ruch skóry względem warstw głębszych (ślizg / przyklejenie).

• Znaczenie: identyfikuje obszary możliwych zrostów powięziowych i ogniska bolesne do dalszej, głębszej palpacji.

2. Palpacja głęboka (warstwowa)

• Jak: stopniowo zwiększaj nacisk od powierzchownego do głębokiego, używając kciuka, palca wskazującego, pęcin dłoni lub przedramienia. Zatrzymuj się, obserwuj reakcję pacjenta.

• Co ocenić: konsystencja mięśnia (gładka vs sztywna), napięcie spoczynkowe, bolesność reprodukowalna, izolowane „struny” napięcia (trigger points), oporność przy pasywnej rozciągnięciu.

• Uwaga: przy punktach spustowych często wyczuwalna jest „guzowata” struktura o średnicy kilku mm–1 cm, przy ucisku może promieniować ból (reprodukcja dolegliwości).

3. Palpacja poprzeczna (cross fiber)

• Jak: palec (kciuk lub wskazujący) przesuwany poprzecznie względem kierunku włókien mięśniowych.

• Co ocenić: ograniczenie przesuwu między warstwami, „skrzywiony” opór włókien, bolesność przy tarciu. Użyteczna do identyfikacji zrostów i blizn.

4. Rolowanie skóry (skin rolling)

• Jak: chwyt skóry palcami i zawijanie/rolowanie (małe ruchy) wzdłuż kierunku włókien powięziowych.

• Co ocenić: przyczepienie skóry do powięzi (ograniczony ruch), nierówności, tkliwość. Przydatne do oceny blizn.

5. Test pasywnego rozciągnięcia + palpacja dynamiczna

• Jak: terapeuta wykonuje pasywne ruchy stawem lub mięśniem, jednocześnie palpacyjnie oceniając zmiany napięcia (np. podczas biernego odwodzenia biodra).

• Co ocenić: czy napięcie zmniejsza się przy rozciąganiu, czy pojawiają się twarde punkty, czy tkliwość rośnie.

6. Ocena reakcji tkankowej (viscoelastic response)

• Jak: przytrzymaj punkt napięcia przez 10–30 s i obserwuj „odpadanie” napięcia (tzw. creep).

• Co ocenić: szybkie „odprężenie” sugeruje napięcie spastyczne krótkotrwałe; brak zmiany może wskazywać na strukturalne ograniczenie powięziowe.

Kryteria rozpoznawcze i znaczenie kliniczne palpacyjnych znaków

• Bolesność punktowa — często źródło objawów; jeśli ucisk promieniuje, rozważyć punkt spustowy referral pattern.

• Twarda „struna” — aktywny trigger point lub przykurcz mięśnia.

• Zgrubienie/ograniczenie ślizgu powięzi — wskazówka do zastosowania technik powięziowych i bańkowania powięziowego.

• Asymetria względem strony przeciwnej — ważna przesłanka do terapii jednostronnej i monitorowania postępu.

• Zmiany troficzne skóry (atrofia, blizny, hiper-/hiperpigmentacja) — mogą wskazywać na poprzednie urazy lub lokalne stany zapalne; uważność przy aplikacji baniek.

Integracja wyników palpacji z planem bańkowania i terapią manualną

• Wynik: punkt spustowy w m. trapezius górnym → plan: bezpośrednia praca manualna (szybkie ischemic compression) + krótka aplikacja suchego bańkowania statycznego (niskie podciśnienie, 2–4 minuty) w obrębie przyczepu z celem zmniejszenia napięcia i poprawy ukrwienia.

• Wynik: ograniczenia ślizgu powięzi wzdłuż pasma biodrowo-udowego → zastosować „gliding cupping” przesuwne wzdłuż linii powięziowej, 5–7 minut, z późniejszą aktywacją mięśniową (ćwiczenia), żeby utrwalić efekt.

Przeciwwskazania i czerwone flagi przy palpacji i planowaniu interwencji

• świeże złamania, stany zapalne z gorączką, zakażenia skóry, podejrzenie zakrzepicy żylnej, zmiany nowotworowe w okolicy — nie palpować agresywnie, skierować do diagnostyki medycznej.

• pacjenci na antykoagulantach — delikatna palpacja; unikać silnego ucisku i mokrej hijamy.

• ciężkie neuropatie z zaburzeniem czucia — ryzyko uszkodzenia skóry; ostrożność.

Dokumentacja wyników palpacji — przykładowe pola do zapisu

• Lokalizacja (punktacja mapy ciała).

• Typ zmiany: napięcie powierzchowne / głębokie / trigger point / zrost powięziowy.

• Subiektywny ból (NRS 0–10).

• Reakcja pacjenta (promieniowanie bólu, osłabienie, parestezje).

• Rekomendacja terapeutyczna (np. „gliding cupping 5 min niskie podciśnienie + izometryczne odwodzenie 3×10”).

Przykład kliniczny — krok po kroku

Pacjentka 38 lat, komputerowa praca, ból i sztywność w okolicy prawego barku i górnej części pleców.

1. Pozycja: siedząco, ramiona rozluźnione.

2. Palpacja powierzchowna: znaczne napięcie skóry i powięzi nad okolicą łopatki po prawej.

3. Palpacja głęboka: twarde guzki w obrębie m. trapezius (2–3) — przy ucisku promieniowanie boli do bocznej części szyi (typowy referral pattern). MMT: subiektywne osłabienie stabilizatorów łopatki.

4. Interpretacja: aktywne punkty spustowe i nadmierne napięcie powięziowe, kompensacje w obrębie łopatki.

5. Interwencja: manualny ischemic compression punktów spustowych (10 s × 3 z przerwą), następnie gliding cupping przesuwne wzdłuż przyczepu trapeziusa 4–5 min przy niskim podciśnieniu; po zabiegu aktywacja stabilizatorów łopatki (scapular retraction 3×10).

6. Retest palpacyjny: zmniejszenie bolesności NRS z 6 → 3, palpacyjnie mniejsze napięcie, poprawa ruchomości łopatki.

Ćwiczenie praktyczne warsztatowe (1,5–2 godziny)

Cel: nabycie umiejętności wykrywania i opisywania napięć mięśniowo-powięziowych oraz tworzenia krótkiego planu terapeutycznego integrującego bańkowanie.

Plan:

1. Wprowadzenie techniczne (10 min) — pokaz technik palpacji powierzchownej, głębokiej, cross-fiber i skin rolling.

2. Praca w parach (60 min) — każdy uczestnik wykonuje palpację wyznaczonego obszaru (bark, okolica łopatki; biodro/IT band; dolny odcinek pleców) zgodnie z checklistą: pozycja, skala bólu, rodzaj zmiany, rekomendacja. Rotacja co 15–20 min.

3. Integracja z bańkami (20 min) — na podstawie znalezionych zmian zaplanuj zastosowanie jednej techniki bańkowania (rodzaj, podciśnienie, czas). Instruktor demonstruje na modelu.

4. Feedback i dokumentacja (10 min) — wypełnienie karty pacjenta (przykładowy szablon) i omówienie.

Checklist dla ćwiczenia (do wypełnienia)

• Obszar: __________

• Warstwa: powierzchowna / głęboka / powięź

• Typ zmiany: trigger point / zrost / ogólne napięcie

• NRS przed: __ /10

• Rekomendowana interwencja: manualna / bańkowanie (rodzaj, czas) / ćwiczenia

• Retest (po interwencji) NRS: __/10; palpacja: poprawa / brak zmiany / pogorszenie

5. Ocena elastyczności tkanek i restrykcji powięziowych — techniki, interpretacja i zastosowanie w planowaniu terapii bańkami

Cel sekcji

Nabycie umiejętności rzetelnej, powtarzalnej oceny elastyczności tkanek mięśniowo-powięziowych oraz identyfikacji restrykcji (zrostów, przyczepów, miejsc obniżonej ślizgowości), tak aby wyniki diagnostyczne mogły bezpośrednio kierować wyborem technik (rodzaj bańkowania, parametry, kolejność zabiegów) i monitorowaniem skuteczności terapii.

Kluczowe pojęcia i ich znaczenie kliniczne

• Elastyczność tkanek — zdolność mięśnia/powięzi do rozciągania i powrotu do długości spoczynkowej; istotna dla pełnego ROM i efektywności transferu sił.

• Compliance (podporność) — miara „miękkości” tkanki przy danym obciążeniu; niska compliance → tkanka stwardniała, mało „creep”.

• Ślizg powięziowy (glide) — względny ruch warstw powięzi względem siebie. Ograniczony ślizg wskazuje na zrosty lub adhezje.

• Restrukcja powięziowa — miejscowy, często nieregularny opór wzdłuż linii powięziowych, mogący wpływać na biomechanikę odległych struktur (linearity of tension).

Znajomość powyższych pozwala terapeucie dobrać: bańki statyczne vs. przesuwne, intensywność podciśnienia, czas aplikacji, oraz elementy terapii uzupełniającej (mobilizacje, techniki miękkotkankowe, ćwiczenia aktywne).

Przygotowanie do badania

• Zapewnij komfort i ciepło badanemu obszarowi.

• Zgoda pacjenta i krótkie wyjaśnienie metod.

• Wyposażenie: goniometr, taśma pomiarowa, opcjonalnie myotonometr/algometr, rękawiczki, próbnik do skin rolling.

• Dokumentacja: przedbadaniowe wartości ROM, subiektywne NRS dla obszaru, notatnik.

Metody oceny — opis technik i wskazówki praktyczne

1. Porównawcze badanie ślizgu skóry i powięzi (skin rolling + cross-fiber)

• Technika: chwyt skóry i tkanki podskórnej między palce, delikatnie roluj/unosząc w lekkim ruchu poprzecznym i wzdłużnym; następnie wykonaj ruch poprzeczny względem przebiegu włókien mięśniowych.

• Ocena: bezbolesny, płynny ślizg = dobra mobilność; przyklejona, „sklejona” skóra / opór = możliwe zrosty powięziowe lub blizny.

• Uwaga: porównaj stronę przeciwną; jeśli różnica > 1–2 cm w zakresie ruchu skóry względem podłoża — patologiczna asymetria.

2. Test pasywnego rozciągania warstwa po warstwie (layered stretch test)

• Technika: bierne, wolne rozciągnięcie mięśnia/przyczepu w kierunku jego funkcjonalnego wydłużenia; palpacyjna obserwacja reakcji tkanek (czy napięcie „przechodzi” przez warstwy).

• Ocena: stopniowe narastanie oporu i brak „przepływu” (stop-and-go) sugeruje restrykcję powięziową między warstwami.

3. Testy ślizgu mięśniowo-powięziowego (shear / glide tests)

• Technika: terapeuta unieruchamia jedną strukturę (np. przyczep bliższy) i próbuje przesunąć warstwę powięzi/mięśnia względem drugiej w osi poprzecznej.

• Ocena: płynny, jednorodny ruch = prawidłowy ślizg; miejscowy „zacięcie” lub sztywność = miejsce restrykcji.

4. Pomiar compliance za pomocą przyrządów (opcjonalnie)

• Myotonometr / myometer: mierzy sztywność i czas relaksacji mięśnia.

• Algometr: ilościowe określenie progu bólu uciskowego (pressure pain threshold) — przydatne do oceny miejsc trigger points.

• Elastografia USG / shear wave: (w placówkach z dostępem) obiektywne zobrazowanie różnic elastyczności tkanek.

5. Testy funkcjonalne integrujące tkanek (dynamiczne)

• Przykład: przy ocenie pasma biodrowo–piszczelowego (ITB) obserwuj przesuwność tkanek przy biernym zgięciu/wyproście biodra oraz przy aktywnej kontrakcji mięśni połu (np. gluteus medius).

• Ocena: czy ślizg zwiększa się po rozluźnieniu mięśnia? Jeśli nie — powięź może stanowić restrykcję strukturalną.

Interpretacja wyników — jak przekształcić dane w decyzję terapeutyczną

1. Restrykcyjny ślizg + miejscowa bolesność (bez ostrego zapalenia): wskazanie do technik zwiększających ruchomość powięzi — gliding cupping, krótkie aplikacje statyczne niskiego podciśnienia, manualne techniki rozluźniające.

2. Rozległa, twarda sztywność mięśniowa z obecnymi trigger points: połączenie ischemic compression / release manualnego + celowane krótkie, silniejsze podciśnienie punktowe (uwaga na parametry i stan skóry).

3. Asymetria i kompensacja: plan wieloośrodkowy — miejscowe bańkowanie + techniki powięziowe wzdłuż linii tensjonalnych (np. linia tylna powięzi).

4. Niska compliance + brak poprawy po krótkim rozluźnieniu: rozważyć bardziej rozciągające protokoły, dłuższe aplikacje o umiarkowanym podciśnieniu i program ćwiczeń z późniejszą aktywacją.

Bezpieczeństwo i ograniczenia interpretacyjne

• Nie stosować silnych testów rozciągających przy podejrzeniu ostrego zapalenia, zakrzepicy, świeżego urazu lub aktywnej infekcji.

• U pacjentów na lekach przeciwzakrzepowych ograniczyć siłę i czas oddziaływania; mokra hijama może być przeciwwskazana.

• Wyniki przyrządowe (myotonometr, elastografia) traktować jako uzupełnienie — integruj zawsze z klinicznym obrazem i subiektywnymi danymi pacjenta.

Dokumentacja wyników oceny — sugerowany format zapisu

• Lokalizacja: (np. pasmo biodrowo-piszczelowe, prawa strona, 10 cm poniżej krętarza)

• Testy wykonane: skin rolling / cross-fiber / passive stretch / shear test

• Wyniki (opisowe + liczby): „ograniczony ślizg skóry 1,5 cm < strona L; NRS palpacji 6/10; algometr próg bólu 2,3 kg/cm²”

• Interpretacja: „restrykcja powięziowa miejscowa; prawdopodobne zrosty po przebytym urazie; rekomendacja: gliding cupping 5–7 min + mobilizacja powięzi + ćwiczenia ekscentryczne”

• Plan retestu: po zabiegu i po 48–72 h.

Przykład kliniczny (szczegółowy)

Pacjent 29 lat, biegacz, dolegliwości bocznej części kolana (ITBS) nasilone przy schodzeniu ze schodów.

1. Badanie: skin rolling bocznej powierzchni uda — ograniczony ślizg w odcinku 12–18 cm powyżej kłykcia bocznego; przy palpacji pasma wyraźny opór i bolesność NRS 7/10. Test pasywnego rozciągnięcia biodra przy zgiętym kolanie pokazuje wcześniej większy opór niż po stronie przeciwnej. Myotonometr wskazuje zwiększoną sztywność ITB regionu o 25% w stosunku do strony lewej.

2. Interpretacja: restrykcja powięziowa pasma biodrowo-piszczelowego z wtórnym nadmiernym napięciem sąsiednich mięśni (tensor fasciae latae, gluteus medius).

3. Interwencja zaplanowana:

   • Sesja 1: gliding cupping przesuwne wzdłuż pasma (małe bańki silikonowe, niskie podciśnienie, 5–7 min), bezpośrednie rozluźnienie TFL manualnie, ćwiczenia aktywnej kontroli stawu biodrowego (3×12).

   • Re-test po sesji: subiektywne zmniejszenie bólu do NRS 4/10, poprawa ślizgu skóry palpacyjnie.

   • Plan kontynuacji: 3 sesje w tygodniu przez 2 tygodnie, następnie trening ekscentryczny i korekcyjne rozciąganie.

Ćwiczenie praktyczne warsztatowe (2 godzinne)

Cel: praktyczne przećwiczenie metod oceny elastyczności i planowania prostych protokołów bańkowych.

Część A — Demonstracja i pokaz (15 min)

Instruktor demonstruje: skin rolling, cross-fiber palpation, pasywne rozciąganie warstwowe, prosty shear test.

Część B — Praca w parach (70 min)

• Rotacja co 20 min: każdy uczestnik wykonuje ocenę na trzech obszarach: (1) okolica łopatki (trapezius), (2) boczna uda/ITB, (3) dolny odcinek pleców (thoracolumbar fascia).

• Dla każdego obszaru: zapisz — technika użyta, obserwacje (ślizg/obecność zrostów), NRS palpacji, porównanie z przeciwną stroną.

Część C — Planowanie interwencji (20 min)

• Na podstawie zebranych danych zaplanuj krótką interwencję bańkową (rodzaj bańki, poziom podciśnienia — opisowo, czas, dodatkowe techniki manualne, ćwiczenia domowe).

• Wykonaj krótką aplikację gliding cupping (instruktor nadzoruje) i zmierz zmiany subiektywne + palpacyjne (retest).

Checklist oceny (do wypełnienia podczas ćwiczenia)

• Obszar: ______

• Testy: (✓) skin rolling (✓) cross-fiber (✓) shear (✓) passive stretch

• Wyniki: ślizg: dobry / ograniczony; bolesność NRS: __/10; porównanie: symetryczne / asymetryczne

• Rekomendacja: bańka statyczna / przesuwna; czas: __ min; manual: tak/nie; ćwiczenia: tak/nie

6. Identyfikacja obszarów bolesnych i zmian troficznych skóry — metoda, interpretacja kliniczna i zastosowanie w planowaniu terapii bańkami

Zakres tej sekcji

Praktyczne, systematyczne rozpoznawanie ognisk bolesnych (lokalnych i projekcyjnych) oraz zmian troficznych skóry (kolor, temperatura, wilgotność, włosy, paznokcie, blizny, atrofia/hipertrofia), które mają bezpośredni wpływ na wybór technik bańkowania, parametry zabiegu i bezpieczeństwo pacjenta.

Co obserwujemy — cechy skórne i ich kliniczne znaczenie

1. Kolor skóry

   • Rumień, zaczerwienienie: ostre zapalenie, nadmierne unaczynienie, świeża reakcja po urazie; przy bańkowaniu — większe ryzyko przegrzania/krwawienia przy mokrej hijamie.

   • Bladość, marmurkowatość: niewydolność tętnicza, miejscowa niedokrwistość — przeciwwskazanie do intensywnych aplikacji.

   • Sinica / zasinienie: zaburzenie perfuzji; przy bólu i obrzęku wymaga pilnej oceny medycznej.

   • Przebarwienia, hiperpigmentacja: blizny, przebyty stan zapalny, przewlekłe zaburzenia troficzne.

2. Temperatura (ciepła / chłodna)

   • Lokalna gorączka skóry: aktywne zapalenie lub infekcja → unikać bańkowania.

   • Ochłodzona skóra: zaburzenia krążenia tętniczego, neuropatia autonomiczna.

3. Wilgotność i potliwość

   • Nadmierna potliwość: zaburzenia współczulne, strefa z hiperaktywnością wegetatywną.

   • Suchość, łuszczenie: przewlekły niedokrwienny stan lub zaburzenia odżywienia skóry.

4. Tekstura i grubość skóry

   • Atrofia: cienka, prześwitująca skóra (np. po sterydoterapii) — delikatne techniki, niskie podciśnienie.

   • Sklerotyczna, zgęstniała skóra: miejscowe zwłóknienia (blizny, bliznowce) — często wymagają pracy terapeutycznej skoncentrowanej na powięzi i mobilizacjach.

5. Włosy i paznokcie

   • Utrata owłosienia, zmiany paznokci: przewlekłe niedokrwienie, neuropatie; świadczą o długotrwałych zaburzeniach troficznych → ograniczyć agresywne mechaniczne interwencje.

6. Blizny i zrosty (scars / adhesions)

   • Świeże blizny (<12–18 miesięcy): przeciwwskazanie do bezpośredniego mocnego podciśnienia i mokrej procedury; stosować delikatne techniki obwodowe i przenieść pracę na powięź w okolicy.

   • Stare blizny z przyczepami: można stosować punktowe bańki o niskim–umiarkowanym podciśnieniu i techniki „gliding” w celu poprawy ślizgu.

7. Obrzęk / œdema

   • Obrzęk miejscowy (np. po urazie, niewydolności żylnej): bańkowanie przesuwne może wspomóc drenaż, ale przy ostrych obrzękach i podejrzeniu DVT — bezwzględnie skierować do lekarza.

Metody badawcze — krok po kroku

1. Inspekcja systematyczna

• Oświetlenie: dobre, neutralne światło.

• Porównanie symetryczne: zawsze porównuj ze stroną przeciwną.

• Notuj: lokalizację, wielkość, kształt, czy zmiana jest ograniczona czy rozlana.

2. Palpacja powierzchowna i głęboka

• Palpacja sekwencyjna: skóra → tkanka podskórna → powięź → mięsień.

• Oceń: bolesność punktową (NRS), tkliwość rozciągową, „przyklejenie” skóry do podłoża (skinning), obecność guzków czy włóknistych pasm.

3. Test ucisku / algometria

• Algometr (jeśli dostępny) lub ucisk palcem: zmierz próg bólu—przydatne do monitorowania zmian w czasie.

• Protokół: ucisk rosnący, zapisać wartość progową i reakcję pacjenta.

4. Testy funkcjonalne powiązane ze skórą/powięzią

• Ruch bierny i czynny w danym segmencie — czy ruch wywołuje przeczulicę skórną lub zjawisko „ściągania” skóry?

• Test mobilności powięzi (skin rolling) — ocena adhezji.

5. Badanie neurodynamiczne i sensoryczne

• Lekki test czucia powierzchownego (dotyk, temperatura): różnice wskazują na uszkodzenie czucia lub zaburzenia autonomiczne.

• Testy neurodynamiczne (np. SLR, test ulnar nerve tension) jeżeli ból i zmiany troficzne sugerują komponent neuropatyczny.

6. Ocena obwodu / pomiar obrzęku

• Taśma pomiarowa: zapisuj obwody punktów orientacyjnych (np. 10 cm nad kłykciem bocznym) i porównuj na kolejnych wizytach.

Interpretacja kliniczna — wskazówki decyzyjne dla terapeuty bańkami

• Zmiana z cechami zapalnymi (ciepła, obrzęk, zaczerwienienie, ból nasilający się przy palpacji): odroczyć bańkowanie i skierować do oceny lekarskiej (możliwe zapalenie, infekcja, ropień).

• Blizny świeże / niecałkowite gojenie: unikać bezpośredniej mokrej procedury; stosować delikatne gliding, pracować obwodowo.

• Trophiczne objawy przewlekłe (utrata owłosienia, zmiany paznokci): podejrzewać przewlekłe zaburzenia perfuzyjne/neuropatyczne → ograniczyć intensywność i monitorować odpowiedź; współpraca z lekarzem.

• Rozległe zasinienia, asymetria temperatury, bolesność głęboka: wykluczyć zakrzepicę (DVT) lub inne poważne stany naczyniowe przed zastosowaniem bańkowania.

Zastosowanie wyników w planowaniu terapii bańkami

1. Lokalizacja aplikacji: unikaj bezpośredniej aplikacji na świeże rany, aktywne zapalenia, duże żylaki, znaczne przebarwienia sugerujące sinicę.

2. Parametry techniczne:

   • Skóra cienka/atroficzna → niskie podciśnienie, krótkie aplikacje.

   • Blizny/stare zrosty → krótkie, punktowe sesje z niskim do umiarkowanego podciśnieniem; rozważyć wcześniejsze przygotowanie manualne.

   • Obrzęk przewlekły → techniki przesuwne z lekkim podciśnieniem w kierunku odpływu limfy.

3. Kombinacje terapeutyczne: łącz bańkowanie z mobilizacjami powięzi, technikami MRT/PNF i ćwiczeniami wzmacniającymi w fazie rehabilitacji.

Czerwone flagi — kiedy kierować natychmiast do lekarza

• Gorączka + bolesność skóry w obszarze.

• Nagłe, silne zasinienie i obrzęk kończyny (ryzyko DVT).

• Objawy niedokrwienia (intensywny ból, bladość, brak tętna obwodowego).

• Postępujące zmiany neurologiczne (utrata czucia, osłabienie motoryczne).

• Aktywne zakażenia skóry (celulitis, ropień) lub podejrzenie zakażenia systemowego.

Przykład kliniczny z opisem postępowania

Pacjentka 52 lata, przewlekłe bóle w obrębie przednio-bocznej części podudzia prawego.

• Inspekcja: przebarwienia przypominające „plamy” na bocznej powierzchni podudzia, delikatne łuszczenie, miejscowa utrata owłosienia.

• Palpacja: miejscowa tkliwość NRS 5/10; skin rolling ujawnia przyczepność powięzi.

• Algometr: próg bólu niższy o 30% w stosunku do strony lewej.

• Interpretacja: przewlekłe zaburzenia troficzne prawdopodobnie związane z przewlekłą niewydolnością żylną i wtórnymi zmianami powięziowymi; brak objawów zapalnych systemowych.

• Działanie terapeutyczne:

  1. Skierowanie do lekarza rodzinnego w celu oceny układu żylnego (Doppler), aby wykluczyć aktywne komplikacje.

  2. Tymczasowa terapia: delikatne gliding cupping wzdłuż linii odpływu żył (niskie podciśnienie, 5–7 minut), mobilizacje powięziowe, edukacja o kompresji i ćwiczeniach wzmacniających łydki.

  3. Dokumentacja przed i po zabiegu: obwód podudzia, NRS, opis troficznych zmian skóry, zalecenie konsultacji naczyniowej.

Ćwiczenie praktyczne warsztatowe (90–120 minut)

Cel: praktyczna nauka identyfikacji obszarów bolesnych i zmian troficznych oraz planowanie bezpiecznych interwencji bańkami.

Materiały

• Lampa, rękawiczki jednorazowe, algometr (jeśli dostępny), taśma pomiarowa, notes/kwestionariusz, bańki silikonowe do demonstracji.

Etapy ćwiczenia

1. Rotacja inspekcji (15 min)

   • W parach: szybka, systematyczna inspekcja kończyny górnej i dolnej — zapisz obserwacje (kolor, włosy, paznokcie, blizny).

2. Palpacja i skin rolling (25 min)

   • Każdy wykonuje i odbiera palpację w trzech obszarach: okolica łopatki, boczna część uda, przednio-boczna część podudzia.

   • Notuj: miejsce największej tkliwości, czy ślizg jest normalny, napięcie powięzi.

3. Algometria / test ucisku (15 min)

   • Jeżeli jest algometr — zmierz próg bólu w punktach palpacyjnych; jeżeli nie, użyj metody ucisku palcem (czas do subiektywnego bólu). Porównaj stronę przeciwną.

4. Interpretacja i planowanie (20–25 min)

   • Na podstawie zebranych informacji zaprojektuj krótką interwencję bańkową: wybór bańki, rodzaj (statyczna/przesuwna), parametry (opisowe: niskie/umiarkowane podciśnienie), czas aplikacji, ewentualne techniki manualne oraz wskazania do konsultacji medycznej.

5. Retest po aplikacji demonstracyjnej (jeśli wykonywano bańkowanie)

   • Oceń zmiany subiektywne i palpacyjne; zapisz wyniki i porównaj z baseline.

Formularz notatkowy (skrót)

• Obszar: ______

• Inspekcja: kolor / temperatura / włosy / blizny: ______

• Palpacja: lokalizacja bólu, NRS: __/10

• Algometr / ucisk: __ kg/cm² lub opis

• Decyzja terapeutyczna: bańka (tak/nie), typ, parametry, skierowanie (tak/nie)

7. Rejestracja wyników badań w karcie pacjenta — szczegóły operacyjne, standardy i praktyka kliniczna

Co powinna zawierać karta pacjenta — pola obowiązkowe (struktura zapisów)

1. Nagłówek administracyjny

   • Imię i nazwisko pacjenta, PESEL / inny identyfikator, data urodzenia, kontakt.

   • Data wizyty, czas rozpoczęcia i zakończenia badania.

   • Osoba przeprowadzająca badanie (imię i nazwisko, kwalifikacje, numer uprawnień jeśli wymagany).

2. Zgoda i informacje prawne

   • Potwierdzenie uzyskania zgody na badanie i planowane zabiegi (krótka notatka: „zgoda uzyskana i podpisana” + data).

   • Informacja o udzieleniu informacji przedzabiegowej i ryzykach (jeśli dotyczy).

   • Klauzula o ochronie danych (RODO) / sposób przechowywania dokumentacji (papier/EHR).

3. Wyniki wywiadu istotne dla badania funkcjonalnego

   • Krótkie streszczenie istotnych informacji z wywiadu (np. „bóle od 3 miesięcy, pogorszenie po urazie”, przyjmowane leki, przeciwwskazania).

4. Sformalizowane rekordy badania funkcjonalnego — obiektywne dane:

   • Pomiar ROM (zakres ruchu): staw + kierunek + wartość (w stopniach) + metoda (goniometr cyfrowy/analogowy) + wynik po stronie przeciwnej dla porównania.

   • Siła mięśniowa: skala MRC (0–5) lub dynamometr; zapisz grupę mięśniową i wartość.

   • Testy funkcjonalne: nazwa testu (np. FRT, TUG, SLR), wynik opisowy/ilościowy i obserwacje.

   • Palpacja powięziowa / punkty spustowe: lokalizacja (mięsień/przyczep + odległość od punktu anatomicznego), NRS bólu przy palpacji (0–10), obecność odruchów mięśniowych, uczucie „przyklejenia” powięzi.

   • Testy specjalistyczne: np. neurodynamiczne (SLR — kąt, pozytyw/negatyw), testy stabilności stawu (np. Lachmana), wyniki i interpretacja.

   • Obwody / pomiary: miejsce pomiaru (np. 10 cm nad stawem skokowym), wartość w cm, porównanie stron.

   • Algometria / próg bólu: wartość w kg/cm² lub opis metody i wynik.

5. Obserwacje skórne i troficzne (odniesienie do 5.2.6):

   • Kolor, temperatura, blizny, przebarwienia, utrata owłosienia — krótkie, jednoznaczne notatki.

6. Wnioski diagnostyczne i ocena funkcjonalna

   • Krótka, syntetyczna diagnoza funkcjonalna („dysfunkcja gluteus medius po prawej, osłabienie 3/5, ograniczenie odwodzenia do 30°”) oraz priorytety terapii.

7. Plan terapeutyczny (związany z bańkami)

   • Wybrane techniki i parametry (rodzaj bańki, statyczne/przesuwne, przewidywane podciśnienie opisowe: niskie/umiarkowane/wysokie, czas aplikacji), częstotliwość sesji, planowane łączenia (np. release mięśniowy, mobilizacje powięziowe), zalecenia domowe.

   • Wskazania do konsultacji z lekarzem/diagnozy dodatkowej.

8. Monitorowanie i wpisy follow-up

   • Pole na wpisy kolejnych wizyt: zmiany w wartościach ROM, siły, NRS, reakcje po zabiegu (np. siniaki, omdlenie, poprawa funkcji).

9. Podpisy i data

   • Podpis pacjenta (zgoda), podpis terapeuty i data.

Standardy zapisu — jasność, precyzja, czytelność

• Używaj jednoznacznych skal (np. NRS 0–10, skala MRC, stopnie ROM).

• Jednostki zawsze podane (st. — stopnie, cm, kg/cm²).

• Nie stosuj niejednoznacznych skrótów; jeżeli je używasz, zamieść legendę.

• Zadbaj o czytelność — w EHR wpisuj każde pole oddzielnie, w karcie papierowej używaj czytelnego pisma.

• Nie kasuj wpisów — ewentualne korekty: przekreśl jedną linią, dopisz poprawkę i inicjały + data.

Dokumentowanie stosowania baniek — co zapisać bezwzględnie

• Rodzaj bańki (szklane/silikonowe/plastikowe/elektryczne).

• Miejsce aplikacji (anatomicznie, np. „m. trapezius pars descendens, 3 cm od wyrostka kolczystego C7”).

• Parametry: natężenie podciśnienia opisowo (np. „niskie: lekkie ssanie”), czas (minuty), statyczne/przesuwne, liczba powtórzeń.

• Reakcja natychmiastowa: odczucia pacjenta (skala NRS), widoczne zmiany skórne (zaczerwienienie, sinienie), ewentualne powikłania.

• Instrukcje po zabiegu: opatrunek, zakaz kąpieli przez X godzin itp.

Elektroniczna Karta Pacjenta (EHR) — dobre praktyki

• Korzystaj z szablonów: gotowy formularz „badanie funkcjonalne” przyspiesza i unifikuje zapisy.

• Włącz możliwość załączenia zdjęć (np. dokumentacja zmian skórnych, ROM przed/po) z datą i krótkim opisem.

• Zapewnij logowanie zmian (kto, kiedy edytował wpis).

• Zabezpiecz dostęp zgodnie z RODO — hasła, backup, szyfrowanie.

Przykład wypełnionej karty (fragment) — pacjent fikcyjny

Pacjent: Jan Kowalski, PESEL 80010112345
Data: 2025-10-26, godz. 10:15–11:05
Terapeuta: Anna Nowak, mgr fizjoterapii (nr upraw. 12345)

Wywiad: Ból prawego barku od 3 mies. po przeciążeniu. Brak leczenia farmakologicznego stałego. Nieleczona hipercholesterolemia. Brak objawów systemowych.

ROM: Staw ramienny prawy — odwodzenie: 75° (strona lewa 160°), zgięcie 120° (L 180°). Metoda: goniometr analogowy.

Siła mięśniowa (MRC): m. deltoideus (abd) P 3/5, L 5/5.

Testy funkcjonalne:

• Test rotator cuff (Jobe): + po prawej (ból, osłabienie).

• Test Hawkinsa: + po prawej (ból).

Palpacja: Punkty spustowe w m. supraspinatus i m. infraspinatus — NRS 6/10 przy ucisku. Skin rolling: minimalne przyklejenie powięzi w okolicy łopatki.

Obserwacje skórne: bez zmian troficznych, brak blizn.

Wnioski: Zaburzenie funkcji rotatorów + ograniczenie ROM, prawdopodobna konfliktowa patologia podbarkowa; elementy dysfunkcji mięśniowo-powięziowej.

Plan terapii z bańkami:

• Aplikacja: bańka silikonowa, statyczna, niskie podciśnienie, miejsca: okolica m. supraspinatus (2 bańki), czas 5 min każda.

• Dodatkowo: manualny release m. supraspinatus, ćwiczenia scapular stabilisation.

• Monitorowanie: NRS przed zabiegiem 6/10; natychmiast po zabiegu NRS 4/10; brak niepożądanych objawów skórnych.

• Zalecono: kontynuacja 2×/tydz. przez 4 tygodnie; jeśli brak poprawy — wizytacja ortopedyczna (RTG/MR rozważyć).

Podpis terapeutki: A.Nowak 26.10.2025

Ćwiczenie praktyczne warsztatowe: rejestracja danych (60–90 minut)

Cel: nauczyć się kompletnego i zgodnego ze standardami wypełniania karty pacjenta po badaniu funkcjonalnym oraz po zabiegu bańkami.

Scenariusz ćwiczenia

1. Przygotowanie (10 min)

   • Uczestnicy otrzymują formularz karty (papierowy lub elektroniczny) z polami zgodnymi ze strukturą powyżej.

2. Role play — symulacja (30 min)

   • W parach: jeden pełni rolę pacjenta z przygotowanym krótkim wywiadem (scenariusz dostarczony), drugi wykonuje badanie funkcjonalne i wypełnia kartę. Po 15 minutach role zamiana.

   • Zadanie: wypełnić wszystkie wymagane pola, zanotować wyniki testów, plan terapeutyczny i parametry bańkowania.

3. Kontrola jakości i feedback (20–30 min)

   • Każda para przekazuje kartę do innej pary, która sprawdza kompletność i czytelność wpisu wg checklisty: nagłówek, zgoda, ROM z jednostkami, skala bólu, opis bańek, plan leczenia, podpisy.

   • Moderator (mentor) omawia największe błędy i proponuje korekty.

4. Refleksja i zapis najlepszych praktyk (10 min)

   • Zapis 5 najważniejszych elementów, których zawsze nie wolno pomijać.

Checklist (do wydruku) — do użytku podczas ćwiczenia

• Data i godzina wizyty

• Imię, nazwisko, identyfikator pacjenta

• Imię terapeuty + kwalifikacje

• Potwierdzenie zgody pacjenta

• ROM z wartościami i jednostkami

• Siła mięśniowa z użyciem skali

• Wynik testów funkcjonalnych (nazwa + wynik)

• Szczegóły palpacji i punkty spustowe (lokalizacja + NRS)

• Obserwacje skórne / troficzne

• Parametry bańkowania (rodzaj, miejsce, podciśnienie, czas)

• Plan terapeutyczny + instrukcje domowe

• Podpisy i data

Monitorowanie efektów i dokumentowanie niepożądanych zdarzeń

• Każde zdarzenie niepożądane (siniak poza oczekiwanym zasięgiem, omdlenie, krwotok przy hijama, reakcja alergiczna) musi być opisane szczegółowo: czas wystąpienia, przebieg, podjęte działania, informacje przekazane pacjentowi, ewentualne skierowanie do lekarza.

• Wpisy te powinny być niezwłoczne i opatrzone inicjałami terapeuty.

8. Interpretacja danych w kontekście planu terapii

Cel rozdziału: praktyczne przełożenie obiektywnych wyników badania funkcjonalnego (ROM, siła mięśniowa, testy funkcjonalne, palpacja powięziowa, algometria, obserwacje skórne) na konkretny, mierzalny i bezpieczny plan terapii z użyciem baniek i technik uzupełniających.

1) Zasady ogólne interpretacji wyników

• Porównuj zawsze stronę badaną ze stroną przeciwną — dysproporcja > 10–20% zwykle ma znaczenie kliniczne; >30% — wskazuje na istotne ograniczenie funkcji.

• Ustal relację pomiędzy objawem a dysfunkcją strukturalną (mięsień, staw, powięź) i neurodynamiczną (segment/nerw). Wyniki testów powinny dawać spójną hipotezę terapeutyczną (np. ograniczenie odwodzenia ramienia + osłabienie m. deltoideus + punkty spustowe nad łopatką → priorytet: release mięśniowo-powięziowy + praca nad stabilizacją łopatki).

• Zidentyfikuj dominujące mechanizmy: restrykcja powięziowa (zacięcia, „przyklejenie”), hiper/hipotonus mięśniowy, osłabienie siły motorycznej, ból z komponentą zapalną, ograniczenia stawowe, zaburzenia segmentarne. Każdy mechanizm kieruje do innego zestawu technik i parametrów bańkowania.

• Ustal priorytety terapeutyczne: ból ostrzegawczy/znaczne ograniczenie ruchu/przerwanie funkcji codziennej → priorytet leczenia bólu i diagnostyki medycznej; przewaga dysfunkcji powięziowo-mięśniowej → priorytet technik manualnych i bańkowania powięziowego.

2) Mapowanie wyników na cele terapeutyczne (konkretyzacja)

Przykład metody: dla każdego wyniku zadamy 3 pola: znaczenie kliniczne → cel terapeutyczny → propozycja interwencji (z bańkami).

• ROM (np. odwodzenie ramienia P 75° vs L 160°)

  • Znaczenie: znaczne ograniczenie ruchomości, prawdopodobna strukturalna restrykcja mięśni/powięzi i/lub ból konfliktowy.

  • Cel: zwiększenie odwodzenia do przynajmniej 120° w ciągu 4 tygodni; zmniejszenie bólu przy ruchu o 2 punkty NRS.

  • Interwencja: bańkowanie przesuwne (gliding) w rejonie mięśni nadgrzebieniowych i obręczy barkowej, krótkie aplikacje statyczne nad przyczepami, manualny release, ćwiczenia scapular stabilisation. Parametry: niskie-umiarkowane podciśnienie, 4–6 minut na obszar, technika gliding 2–3 minuty.

• Siła mięśniowa (MRC m. deltoideus P 3/5)

  • Znaczenie: osłabienie funkcji siłowej; ryzyko kompensacji i zaburzeń statyki.

  • Cel: poprawa siły do 4/5 w 6–8 tygodni; poprawa wytrzymałości mięśniowej.

  • Interwencja: łączenie bańkowania przesuwnego z ćwiczeniami oporowymi po zabiegu (neurofacilitation + retraining), wykorzystanie krótkich aplikacji pobudzających powięź i obieg miejscowy. Unikać silnych, długich aplikacji u pacjentów osłabionych.

• Punkty spustowe / palpacja (NRS 6/10)

  • Znaczenie: aktywne punkty spustowe generujące ból odniesiony.

  • Cel: redukcja do ≤3/10 w ciągu 2–4 sesji; zwiększenie tolerancji palpacyjnej.

  • Interwencja: "point cupping" (małe bańki statyczne z niskim podciśnieniem) w kombinacji z manualnym uciskiem/trigger point release, stosować krótkie aplikacje (2–4 minuty) z monitoringiem bólu.

• Algometria (próg bólu niższy o 30% po stronie prawej)

  • Znaczenie: obniżony próg bólu lokalnie → nadwrażliwość tkanek; ostrożność w stosowaniu agresywnych technik.

  • Cel: normalizacja progów bólowych o 10–20% w 2–4 tygodnie.

  • Interwencja: łagodne, krótkie aplikacje bańkowe, unikać silnego podciśnienia; uważna edukacja i stopniowanie obciążeń.

3) Decyzyjne kryteria wyboru techniki bańkowania (przykładowe reguły kliniczne)

(uwaga: reguły mają charakter dydaktyczny; zawsze indywidualizuj)

• Dominująca restrykcja powięziowa (palpacja „przyklejenia”, ograniczenie ROM bez istotnego bólu zapalnego): preferuj dynamiczne/powięziowe bańkowanie (sliding cupping), dłuższe ruchome pasma, umiarkowane podciśnienie, 4–6 minuty/obszar, 2–3 serie.

• Aktywne punkty spustowe z przewagą bólu odniesionego: małe statyczne bańki punktowe, krótkie aplikacje, natychmiastowy manualny release.

• Ostry ból zapalny / zwiększona tkliwość / obrzęk: ostrożność — preferuj łagodne aplikacje, krótkie czasy, niskie podciśnienie lub odłóż bańkowanie do stabilizacji stanu; rozważyć przeciwbólowe podejście farmakologiczne/konultację lekarza.

• Osłabienie mięśniowe dominujące (MRC ≤3): unikaj bardzo silnych, długotrwałych aplikacji; stosuj stymulacyjne krótkie aplikacje + natychmiastowy trening funkcjonalny.

4) Tworzenie planu terapeutycznego: struktura zapisu (szablon decyzyjny)

1. Diagnoza funkcjonalna (1 zdanie) — np. „Dysfunkcja mięśniowo-powięziowa prawego barku z ograniczeniem odwodzenia do 75° i aktywnymi punktami spustowymi w m. supraspinatus.”

2. Najważniejsze problemy/priorytety (max 3).

3. Cele SMART (konkretne, mierzalne, osiągalne, istotne, ograniczone w czasie).

   • Przykład: „Do 4 tygodni: ROM odwodzenia ↑ do ≥120°; ból przy ruchu NRS ≤3.”

4. Interwencje (kolejność i parametry)

   • Manualne: release powięzi, mobilizacje stawowe.

   • Bańki: rodzaj, miejsce, podciśnienie opisowe, czas, statyczne/przesuwne, liczba serii, częstotliwość sesji.

   • Ćwiczenia: natychmiast po zabiegu (retraining), program domowy.

   • Edukacja pacjenta: ograniczenia, self-care, kiedy zgłosić niepokojące objawy.

5. Harmonogram i kryteria ewaluacji

   • Częstotliwość sesji (np. 2×/tydz.), planowane pomiary kontrolne (ROM, NRS, MRC co 2 tygodnie).

6. Ryzyka i działania awaryjne (kiedy przerwać terapię, kiedy kierować do lekarza).

7. Plan dokumentacji (zdjęcia, algometria, wpisy w karcie).

5) Monitorowanie i modyfikacja planu (algorytm adaptacyjny)

• Ocena krótkoterminowa (bezpośrednio po sesji): zapisz NRS, obserwacje skórne, tolerancję. Jeśli NRS po zabiegu wzrosło >2 pkt i utrzymuje się >24 h → zmodyfikuj parametry (zmniejsz podciśnienie, skróć czas) i rozważ przesunięcie agresywniejszych technik.

• Ocena średnioterminowa (2–4 tyg.): porównaj ROM, MRC, wyniki testów funkcjonalnych. Jeśli brak poprawy ≥20% w kluczowym parametrze → zmień strategię (np. z samych bańek na kombinację z mobilizacją stawu lub skierowanie diagnostyczne).

• Jeśli pojawiają się niepokojące objawy (gorączka, nasilenie bólu o cechach zapalnych, objawy neurologiczne narastające) — przerwij terapię i skieruj do lekarza.

6) Integracja wyników segmentarnych i TCM (jeśli badanie wykonywane równolegle)

• Jeżeli badanie segmentarne wykazuje korelacje (np. zmiany skórne lub odruchy w segmencie C5–C6 przy problemach barkowych), uwzględnij ten fakt w priorytetach: dodaj techniki odruchowo-segmentarne (krótkie aplikacje bańkowe w punktach odwoławczych) oraz skonsultuj plan z lekarzem/neurologiem, gdy podejrzewasz patologię centralną.

• W kontekście TCM, jeśli diagnostyka wykazuje stagnację Qi w meridianie odpowiadającym obszarowi, możesz planować uzupełniające punkty akupunkturowe/bańki na meridianie (w praktyce — tylko przez osoby uprawnione do akupunktury).

7) Dokumentacja wyników interpretacji — co zapisać po każdej sesji

• Krótkie uzasadnienie terapeutyczne: „dlaczego zastosowano tę technikę i jak ona odpowiada wynikom badania”.

• Wartości porównawcze (przed/po) ROM, NRS, MRC.

• Reakcje niepożądane i podjęte działania.

• Decyzja dotycząca dalszego przebiegu (kontynuować/zmienić/odwołać).

8) Przykład szczegółowy (pełny przypadek z interpretacją i planem)

Wyniki badania:

• ROM staw ramienny prawy: odwodzenie 70° (L 160°), zgięcie 110° (L 180°).

• Siła m. deltoideus P 3/5 (L 5/5).

• Test Jobe: +P (ból i osłabienie). Hawkins: +P.

• Palpacja: 2 aktywne punkty spustowe w m. supraspinatus (NRS 6/10), miejscowe przyklejenie powięzi nad łopatką.

• Algometria: próg bólu P niższy o 35% vs L.

• Brak zmian troficznych skóry.

Interpretacja: klinika wskazuje na konflikt podbarkowy z komponentą mięśniowo-powięziową i aktywnymi punktami spustowymi; istnieje istotne osłabienie siły i ograniczenie ROM, przewaga patologii obwodowej nad centralną.

Cele SMART:

• Do 4 tyg.: odwodzenie ≥120°; ból przy ruchu ≤3/10.

• Do 8 tyg.: siła m. deltoideus ≥4/5.

Plan terapeutyczny:

1. Sesje 2×/tygodniowo przez 4 tygodnie.

2. Interwencje pierwszej sesji:

   • Delikatne mobilizacje ślizgowe stawu ramiennego (0–2 stopnia).

   • Bańki silikonowe statyczne nad punktami spustowymi m. supraspinatus (niskie podciśnienie, 3 min/ punkt, 2 punkty).

   • Bańkowanie przesuwne (gliding) wzdłuż linii powięziowej od łopatki do okolicy barkowej, 2 przeloty po 2 minuty, niskie-umiarkowane ssanie.

   • Manualny release powięzi łopatki.

   • Ćwiczenia scapular stabilisation natychmiast po zabiegu (3 ćwiczenia, 2 serie × 10 powtórzeń).

3. Monitorowanie: NRS przed/p bezpośrednio po; ROM i MRC co 2 tygodnie.

4. Kryteria zmiany planu: jeśli NRS nie spadnie o ≥2 pkt po 2 sesjach → zmniejszyć intensywność bańkowania i skonsultować diagnostykę obrazową (USG/MR).

9) Ćwiczenie praktyczne (warsztat)

Czas: 60–90 minut.
Cel: samodzielna interpretacja danych i przygotowanie planu terapii z użyciem baniek.

Instrukcja dla uczestników (grupy 3-osobowe):

1. Otrzymujecie zestaw danych pacjenta (patrz Przykładowy zestaw A poniżej).

2. Każda grupa ma 20 minut na:

   • zidentyfikowanie 3 priorytetów terapeutycznych;

   • sformułowanie 2 celów SMART;

   • przygotowanie szczegółowego planu terapeutycznego (rodzaj bańek, parametry, interwencje towarzyszące, harmonogram).

3. 10 minut — prezentacja planu (5 minut) i pytania/szybki feedback (5 minut) od reszty grup i mentora.

4. 15 minut — korekta planu wg feedbacku i zapis ostatecznej wersji.

Przykładowy zestaw A (do rozdania grupom):

• ROM kolano prawe — zgięcie aktywne 90° (L 140°).

• Siła m. czworogłowego P 4/5 (L 5/5).

• Test funkcjonalny: przysiad na jednej nodze P — niepełny, ból w przedniej części uda NRS 5/10.

• Palpacja: blizna po operacji ACL 2 lata temu; wyczuwalne przyklejenie powięzi wokół blizny.

• Algometria: próg bólu w przedniej części uda zmniejszony o 25% po stronie prawej.

Rubryka oceny (mentor): maks. 20 pkt

• Zgodność diagnozy z danymi: 6 pkt

• Realistyczne cele SMART: 4 pkt

• Adekwatność wyboru technik bańkowych i parametrów: 6 pkt

• Uwzględnienie ryzyk i kryteriów zmiany planu: 4 pkt

Przykładowe rozwiązanie (orientacyjne):

• Priorytety: (1) zmniejszenie bólu przedniej strony uda, (2) przywrócenie pełnego ROM zgięcia do 130–140°, (3) zniwelowanie restrykcji powięziowej wokół blizny.

• Cele SMART: Do 6 tygodni: ból w czasie przysiadu ≤2/10; aktywne zgięcie kolana ≥130°.

• Interwencje: bańki przesuwne i punktowe wokół blizny (niskie podciśnienie, 3–5 min/obszar), manualny release blizny i okolicy powięzi, stopniowane ćwiczenia siły i propriocepcji; frekwencja 2×/tydz. przez 6 tygodni.

• Kryteria zmiany: brak poprawy ROM o 15% po 4 tyg. → ocena ortopedyczna/USG.

10) Kiedy skierować pacjenta dalej (czerwone flagi związane z interpretacją wyników)

• Nagłe pogorszenie siły (np. z 5/5 do ≤3/5) lub pojawienie się objawów neurologicznych (parestezje narastające, spadek czucia) — pilna konsultacja lekarska.

• Objawy systemowe (gorączka, nocne poty, niezamierzona utrata masy) + lokalizacja bólu — diagnostyka medyczna.

• Podejrzenie zakrzepicy (bół, obrzęk, zaczerwienienie kończyny) — natychmiastowe skierowanie.

11) Dokumentacja ćwiczenia i kontrole jakości

• Po każdym warsztacie uczestnicy wypełniają skróconą kartę: rozpoznanie → plan → przewidywane mierniki efektu. Mentor ocenia za pomocą rubryki i przekazuje indywidualny feedback.