Poprzedni
Następny

3. Testy funkcjonalne dla poszczególnych grup mięśniowych

Cel testów funkcjonalnych

Testy funkcjonalne służą ocenie zdolności mięśni do wykonywania zadań ruchowych (siła, wytrzymałość, kontrola motoryczna, koordynacja) w kontekście funkcji pacjenta. W odróżnieniu od izolowanych pomiarów (np. goniometrii), testy funkcjonalne integrują pracę kilku mięśni i łańcuchów powięziowych, dlatego dają lepszy obraz przydatny do planowania terapii manualnej i dobierania technik bańkowania.

Katalog przydatnych testów (opis techniki, kryteria oceny, uwagi)

1) Test siły mięśniowej — Manual Muscle Testing (MMT)

  • Co mierzy: siłę izometryczną pojedynczego mięśnia lub grupy mięśniowej.

  • Metoda: pacjent przyjmuje ustaloną pozycję (stabilizacja segmentu proksymalnego), wykonuje izometryczne napięcie przeciwko oporowi terapeuty. Badanie ocenia się w skali 0–5 (0 — brak skurczu, 5 — pełna siła przeciwko maksymalnemu oporowi).

  • Przykładowe pozycje i punkty odniesienia:

    • Gluteus medius: leżenie na boku, kończyna dolna w neutralnej rotacji; pacjent odwodzi kończynę ku górze; terapeuta stawia opór przy kostce.

    • M. serratus anterior: siedząc; pacjent wypycha pięścią przed siebie przy oporze (test scapular protraction).

  • Uwagi: MMT jest subiektywny; przydatne do śledzenia dużych deficytów. Dla wartości liczbowej rozważyć dynamometr.

2) Test wytrzymałości mięśniowej

  • Co mierzy: zdolność do powtarzalnych skurczów lub utrzymania kontrakcji (np. izometryczne trzymanie) przez określony czas.

  • Przykład testu: plank (core): czas utrzymania poprawnej pozycji; single-leg bridge repetition (pośladki): liczba powtórzeń w 30–60 s.

  • Kryteria: porównanie do norm funkcjonalnych dla wieku/aktywności, oznaczenie asymetrii >20% jako istotnej.

3) Test kontroli nerwowo-mięśniowej / jakości ruchu (movement quality)

  • Co mierzy: kontrolę motoryczną, koordynację i wzorce kompensacyjne.

  • Przykłady: single leg squat (ocena kontroli biodra i kolana), step-down (ocena kontroli przy zejściu z platformy), overhead squat (globalna kontrola tułowia i obręczy barkowej).

  • Ocena: skala 0–3 lub opisowa (prawidłowe / częściowo kompensowane / patologiczne kompensacje).

4) Test funkcjonalny specyficzny dla mięśni/regionu

  • Biodro — Trendelenburg / Trendelenburg dynamiczny: ocenia funkcję odwodzicieli biodra (gluteus medius/minimus).

    • Technika: stojąc na jednej nodze 30 s — obserwacja obniżenia miednicy przeciwnej.

    • Interpretacja: opad miednicy = osłabienie odwodzicieli lub zaburzenia kontroli łopatkowo-miedniczej.

  • Bark — Dynamiczne testy rotatorów: Wall push-up czy bear hug do oceny stabilizatorów łopatki i rotatorów.

  • Kolanо — Q-angle / single leg hop / step-down: ocena kontroli kolana i siły przywodzicieli/odwodzicieli uda.

  • Stopa — heel rise test: ocena funkcji trójgłowego łydki (liczba powtórzeń, wysokość unoszenia pięty).

5) Testy funkcjonalne z użyciem narzędzi

  • Y-Balance Test / Star Excursion Balance Test (SEBT): ocenianie kontroli i równowagi — użyteczne przy ocenie kończyn dolnych i ryzyka urazów.

  • Timed Up and Go (TUG), 30-second sit-to-stand: funkcjonalne testy mobilności i siły u osób starszych.

Procedura wykonywania testów — zasady dobrej praktyki

  1. Standaryzacja warunków: identyczna instrukcja, ten sam sprzęt, ta sama pozycja pacjenta.

  2. Wyjaśnienie i demonstracja: pokaż ruch, poproś pacjenta o wykonanie próbnego powtórzenia.

  3. Bezpieczeństwo: przerwij test w razie ostrego bólu, zawrotów głowy lub objawów neurologicznych.

  4. Kolejność badań: od testów mniej inwazyjnych/niższej intensywności do bardziej wymagających; najpierw testy aktywne, potem pasywne.

  5. Dokumentacja: wynik punktowy/ilościowy, subiektywne odczucie bólu (NRS), obserwowane kompensacje, uwagi o technice.

  6. Porównanie z kontralateralną stroną i normami dla danej populacji.

Interpretacja wyników i ich implikacje kliniczne

  • Osłabienie izolowane (np. MMT 3/5) + zachowana kontrola ruchu: sugeruje konieczność wzmocnienia, treningu wytrzymałościowego i pracy z aktywacją przed zastosowaniem intensywnych technik bańkowania.

  • Prawidłowa siła, ale zła jakość ruchu (kompensacje): priorytet — terapia czynnościowa (neuromobilizacja, ćwiczenia korekcyjne) i techniki powięziowe/bańkowanie w celu normalizacji ślizgu tkanek.

  • Ból ograniczający test: najpierw ustalić czy komponent zapalny/ostrów urazowy — jeśli tak, unikać agresywnych technik, zastosować łagodniejsze bańkowanie (krótkie, niskie podciśnienie) i współpracować z lekarzem.

Integracja wyników testów funkcjonalnych z bańkowaniem i terapią manualną

  • Przykład kliniczny szybkiej decyzji terapeutycznej: pacjent z osłabionym odwodzicielem biodra (Trendelenburg + MMT 3/5) → plan: aktywacja gluteus medius (izometryczne ćwiczenia), manualny release punktów spustowych w obszarze TFL i gluteus medius, lekkie „gliding” cupping wzdłuż linii przyczepu mięśnia, po czym ponowny test funkcjonalny (Trendelenburg). Jeśli natychmiastowa poprawa kontroli → kontynuacja programu; jeśli brak poprawy i obecny ból → skierowanie/wykluczenie patologii strukturalnej.

Przykład szczegółowy (przypadek edukacyjny)

Pacjent: 45-letni nauczyciel, ból bocznej części biodra po bieganiu.
Testy:

  • Trendelenburg — wyraźny opad miednicy po stronie przeciwnej (dodatni).

  • MMT gluteus medius: 3/5 (może wykonać odwiedzenie z oporem, ale nie przeciw maksymalnemu).

  • Single leg squat: kolano kieruje się do środka, pacjent skarży się na dyskomfort w bocznym biodrze (3/10).
    Interpretacja: dysfunkcja odwodzicieli biodra z zaburzoną kontrolą dynamiczną — prawdopodobne osłabienie i kompensacyjna praca TFL / powięzi biodrowo-udowej.
    Plan terapeutyczny:

  1. Krótkie, kontrolowane gliding cupping (suche bańkowanie przesuwne) od przyczepu grzebieniowego do większego krętarza — 3 minuty po stronie dotkniętej przy niskim podciśnieniu (cel: poprawa poślizgu tkanek i zmniejszenie napięcia TFL).

  2. Manualny release punktów spustowych w obrębie gluteus medius i TFL.

  3. Aktywacja: izometryczne odwodzenie w leżeniu na boku (3×10 z 5-sek. utrzymaniem), progres do dynamicznych odciążeń (side-lying external rotation + clam).

  4. Edukacja: unikać długich biegów do czasu poprawy kontroli, wprowadzenie ćwiczeń prewencyjnych.

  5. Po zabiegu natychmiastowy retest Trendelenburg i single leg squat — dokumentacja zmiany.

Ćwiczenie praktyczne warsztatowe (2,5 godziny)

Cele warsztatu: nauczyć się przeprowadzać i interpretować testy funkcjonalne dla najważniejszych grup mięśniowych (biodro, bark, core, kolano), dokumentować wyniki i zintegrować je z planem terapeutycznym wykorzystującym bańki.

Materiały

  • goniometry/inclinometry, mata, krzesła, skrzynia do step-down (ok. 20 cm), bańki silikonowe (do demonstracji, bez stosowania na uczestnikach podczas testu), formularze oceny.

Struktura

  1. Wprowadzenie i demonstracja (20 min) — instruktor pokazuje MMT dla gluteus medius, test Trendelenburg, single leg squat, plank, heel-rise test, wall push-up.

  2. Stacje praktyczne (90 min; 6 stacji po 15 min) — pary rotują przez stacje:

    • Stacja A — MMT (gluteus medius, gluteus maximus, m. iliopsoas).

    • Stacja B — Trendelenburg + single leg squat (wideo analiza).

    • Stacja C — Core (plank, side plank, sit-to-stand 30s).

    • Stacja D — Bark (wall push-up, scapular dyskinesis test).

    • Stacja E — Kolano (step-down, single leg hop test).

    • Stacja F — Stopа (heel-rise, dorsiflexion strength).
      Każda para: jeden badający, jeden badany — 3 próby, dokumentacja, krótkie omówienie wyników.

  3. Case study i integracja (30 min) — trzy mini-przypadki: grupy przygotowują plan terapeutyczny z wykorzystaniem bańkowania (gdzie wskazane) i ćwiczeń terapeutycznych; prezentacja i feedback instruktora.

  4. Ocena kompetencji (10 min) — szybki quiz i checklist (czy poprawnie zidentyfikowano słabe mięśnie, zapisano wartości, zaproponowano bezpieczny plan).

Kryteria oceny uczestnika

  • poprawność wykonywania MMT i testów funkcjonalnych (palpacja, pozycja, stabilizacja),

  • prawidłowa dokumentacja (wynik, ból, obserwacje kompensacji),

  • adekwatna integracja wyników testów z planem terapeutycznym (czy plan logicznie wynika z testów).

Dokumentacja wyników — przykładowy zapis w karcie pacjenta

  • Data: 2025-10-25

  • Test: Trendelenburg — prawa strona dodatnia (opad miednicy po stronie L, czas 30 s).

  • MMT gluteus medius: 3/5 (P: niezdolny do oporu maksymalnego, A: brak bólu przy teście).

  • Single leg squat (R): kolano valgus, ból 3/10.

  • Plan: 1) gliding cupping niskie podciśnienie 3 min na okolicę TFL (R) + manualny release, 2) ćwiczenia izometryczne odwodzenia 3×10, 3) retest po zabiegu.

  • Wynik po zabiegu: Trendelenburg poprawiony (marginalnie), single leg squat — zmniejszenie valgus; zalecenia: kontynuować ćwiczenia.

Uwaga bezpieczeństwa i przeciwwskazania

  • Nie wykonywać testów maksymalnej siły u pacjentów z podejrzeniem złamania, ostrą fazą zapalną, niestabilnością stawów czy świeżymi urazami.

  • Ból podczas testu: notować lokalizację i charakter; jeśli ból ostry, przerwać test i rozważyć konsultację medyczną.


Poprzedni
Następny