Cele oceny

• Identyfikacja odchyleń od neutralnej osi ciała w trzech płaszczyznach (strzałkowej, czołowej, poprzecznej).

• Ustalenie asymetrii będących potencjalnym czynnikiem etiologicznym dolegliwości mięśniowo-powięziowych.

• Dostarczenie obiektywnych danych wyjściowych do planowania terapii bańkami (dobór techniki, intensywności, miejsc aplikacji) oraz monitorowania efektów.

• Wykrycie „red flags” wymagających konsultacji medycznej (np. znaczna nierówność kończyn, objawy neurologiczne).

Miejsce i przygotowanie badania

• Pacjent stoi w stroju umożliwiającym obserwację konturów ciała (krótkie spodenki, top).

• Powierzchnia równa, stabilna, najlepiej z siatką/kratownicą lub tablicą postawy w tle.

• Narzędzia: ołówek/plumb line (nici pionowa), miarka centymetrowa, linijka, goniometr lub inklinometr, aparat fotograficzny (ustawiony na statywie), markerki skórne do zaznaczania punktów anatomicznych, opcjonalnie systemy analizy postawy (aplikacje).

• Pacjent instruowany, aby stanąć naturalnie, stopy na szerokość bioder (lub wyraźnie ustalone punkty: pięty 10–15 cm od siebie), ręce luźno wzdłuż tułowia, spojrzenie na horyzont.

Standardowy protokół obserwacji — widoki i punkty odniesienia

Widok boczny (płaszczyzna strzałkowa)

• Pionowa linia przechodząca przez: ucho (zachłyst), bark (środek stawu ramiennego), większy krętarz udowy, kolano (przednia krawędź stawu), przyśrodkowa kostka.

• Ocenić: położenie głowy względem tułowia (forward head), kifoza piersiowa (wzmożona/zmniejszona), lordoza lędźwiowa (hiper/hipolordoza), ustawienie miednicy (przechylenie przednie/tylne).

• Obserwować: kąt nachylenia miednicy (przybliżony), napięcie mięśniowe w rejonie lędźwiowo-krzyżowym, wzorzec ustawienia kolana (prostowanie/hiper/łukowatość).

Widok przedni i tylny (płaszczyzna czołowa)

• Punkty odniesienia: linia środka ciała (pępek/środek mostka), linia między górnymi grzebieniami biodrowymi, linia między kolcami biodrowymi przednimi (ASIS), symetria barków, równoległość krawędzi łopatek, ułożenie miednicy.

• Ocenić: obniżenie jednego barku, skrzywienie kręgosłupa (scoliosis), asymetrię linii miednicy, ustawienie kolan (valgus/varus), pronację supinację stóp (szpotawość, płaskostopie).

• Obserwować: różnice długości kończyn dolnych (funkcyjne vs. strukturalne), lokalizację i asymetrię napięć mięśniowych.

Widok poprzeczny (torsja)

• Obrócić pacjenta delikatnie w celu oceny ewentualnej rotacji miednicy i barków; zwrócić uwagę na przesunięcia w osi poprzecznej (rotacje żeber, skręt tułowia).

Palpacja punktów kostnych i mięśniowych (krótka weryfikacja)

• Palpacyjnie lokalizować: wyrostek kolczysty C7, wyrostki kolczyste T3/T7/T12, grzebień biodrowy, kolce biodrowe przednie górne (ASIS), kolce biodrowe tylne górne (PSIS), większy krętarz.

• Sprawdzić ich relacje przestrzenne: różnice poziomów ASIS/PSIS → tilt miednicy; różnice wysokości łopatek → dysbalans mięśniowy.

• Palpacja napięcia mięśni (m. trapezius, m. levator scapulae, m. iliopsoas, m. gluteus medius) w miejscach asymetrii.

Pomiarowe metody ilościowe

• Plumb line / nić pionowa — szybki test odniesienia.

• Goniometr / inklinometr — pomiar kąta lordozy/kyfozy; pomiar przechylenia miednicy (kąt między linią ASIS-PSIS względem płaszczyzny poziomej).

• Fotogrametria — zdjęcia przednie, tylne i boczne wykonane z ustalonej odległości (zwykle 3–5 m), użycie markerów anatomicznych; analiza kątów i przesunięć w programie.

• Test leg length (miernik, palpacja) — różnica długości kończyn dolnych; jeśli podejrzenie >1–2 cm → skierowanie do ortopedy/RTG.

Typowe odchylenia postawy i ich kliniczne znaczenie dla terapii bańkami

• Forward head posture (protrakcji głowy) — często wiąże się ze zwiększonym napięciem w m. levator scapulae i górnej części trapeziusa; bańkowanie w okolicy karku/łopatek może być pomocne, ale wymaga ostrożności (naczynia, limfa, praca delikatniejsza).

• Rounded shoulders (zaokrąglone barki) — przykurcz m. piersiowych, osłabione mięśnie międzyłopatkowe → preferowanie technik przesuwnego bańkowania w okolicy mostka/mięśni piersiowych i mobilizacji łopatek.

• Increased thoracic kyphosis — większe napięcie mięśni międzyżebrowych i powięzi piersiowej; dostosować siłę i czas trwania baniek.

• Anterior pelvic tilt (przechylenie przednie miednicy) — zwiększona lordoza lędźwiowa, napięcie prostowników i przykurcz biodrowo-lędźwiowy; bańkowanie lędźwiowe wymaga uwzględnienia obecności bolesności i ewentualnych zmian skórnych.

• Scoliosis (skolioza) — asymetria kręgosłupa; terapeuta musi ocenić stopień i typ skoliozy przed wyborem techniki (miejsca o silnym skurczu mogą wymagać łagodniejszych interwencji).

• Asymetria miednicy / różnica długości kończyn — może powodować kompensacyjne napięcia w powięzi; uwzględnić przy planowaniu aplikacji baniek (np. unikać silnego podciśnienia po stronie z zaburzonym krążeniem).

Red flags wymagające referencji lub dodatkowej diagnostyki

• Zauważalna i znaczna nierówność kończyn (>2 cm) lub nagła zmiana w symetrii.

• Objawy neurologiczne: drętwienie, osłabienie siły mięśniowej, niestabilność chodu.

• Objawy ogólnoustrojowe: gorączka, nocne poty, niezamierzona utrata masy ciała.

• Widoczne zmiany skóry sugerujące nowotworzenie (zmiana znamienia) lub zakażenie w planowanym obszarze.

• Występowanie różnicowego unieruchomienia stawów wymagające konsultacji ortopedycznej.

Dokumentacja wyników oceny postawy

• Zapis opisowy + zdjęcia (przed/po) z datą i zgodą pacjenta.

• Schematyczne rysunki lub zaznaczenia na karcie postawy (np. strzałki pokazujące kierunek tilt miednicy).

• Wartości pomiarowe (kąty kyfozy/lordozy, różnice poziomu ASIS/PSIS w cm, różnica długości kończyn).

• Wnioski kliniczne: hipotezy dotyczące przyczyn dolegliwości i rekomendowane modyfikacje technik bańkowania (np. ograniczenie czasu aplikacji, niższe podciśnienie, omijanie obszaru blizny).

---

Przykład rozpoznania postawy i wniosków terapeutycznych (case)

Pacjent: kobieta 38 lat, sekretarka, ból między łopatkami i w okolicy szyi.
Obserwacja: widok boczny: forward head posture (~3 cm przed pionem), zwiększona kyfoza piersiowa; widok przedni: łopatki lekko skrzywione ku bokom, prawy bark niżej o ~1 cm; palpacja: napięcie m. upper trapezius po obu stronach, większe po prawej; ASIS równoległe.
Pomiary: kyfoza piersiowa mierzona inklinometrem 55° (zwiększona), lordoza lędźwiowa w normie.
Wniosek: dominująca dysbalans mięśniowy w górnej części tułowia z przewagą przykurczów mięśni piersiowych i mięśni dźwigaczy łopatki.
Plan terapeutyczny (wpływ na bańkowanie): zastosować techniki gliding cupping na m. trapezius i przestrzeni międzyłopatkowej, krótsze aplikacje (2–3 minuty), niskie podciśnienie przy szyi, uzupełnienie o terapię powięziową klatki piersiowej; edukacja pacjenta w zakresie ergonomii i ćwiczeń rozciągających piersiowe.

---

Ćwiczenie praktyczne — warsztat oceny postawy (90 minut)

Materiały: tablica postawy / tło z siatką, plumb line, miarka, inklinometr/goniometr, aparat, formularz oceny (checklista).

Cel

Nabycie umiejętności systematycznej oceny postawy w warunkach klinicznych oraz przełożenia obserwacji na plan terapeutyczny.

Przebieg

1. Demonstracja instruktora (15 min)

   • Instruktor pokazuje prawidłowe ustawienie pacjenta, lokalizację punktów anatomicznych, technikę użycia plumb line i inklinometru.

2. Ćwiczenia w parach — zbieranie danych (30 min)

   • Uczestnik A jako terapeuta wykonuje kompletną ocenę postawy uczestnika B według formularza: zdjęcia przód/tył/bok, pomiary kątów, palpacja ASIS/PSIS/C7. Czas na jednego pacjenta: 12–15 min.

3. Analiza i interpretacja (20 min)

   • Każda para porównuje zapis wyników z inną parą; dyskusja nad możliwymi przyczynami odchyleń i konsekwencjami dla aplikacji baniek.

4. Symulowany przypadek kliniczny (15 min)

   • Instruktor rozdaje scenariusz pacjenta (np. pacjent z jednostronnym obniżeniem barku i historią dyskopatii); zadaniem grupy jest szybkie przygotowanie zapisu postawy i krótkiego planu terapeutycznego.

5. Feedback i omówienie (10 min)

   • Instruktor prezentuje typowe błędy (np. nieprawidłowe ustawienie aparatu do zdjęć, brak standaryzacji pozycji stóp) i wskazówki korygujące.

Checklista do oceny (do wypełnienia przez kursantów)

• Zdjęcia wykonane: przód/tył/bok; statyw i odległość utrzymane.

• Zaznaczone markery anatomiczne (C7, ASIS, PSIS, większy krętarz).

• Ocena pionowej linii odniesienia (plumb line): przesunięcia od ucha, barku, krętarza.

• Pomiar kątów (kyfoza/lordoza) wpisany.

• Zidentyfikowane asymetrie barków/łopatek/miednicy.

• Zarejestrowane ewentualne „red flags”.

• Sformułowane 2-3 rekomendacje terapeutyczne i modyfikacje technik bańkowania.

---

Wskazówki praktyczne i pułapki do unikania

• Nie oceniać postawy jedynie „na oko” — zawsze dokumentować zdjęciem i pomiarem.

• Standaryzuj warunki zdjęć (odległość, kąt, oświetlenie).

• Unikaj nadinterpretacji — asymetria nie zawsze jest pierwotną przyczyną bólu; traktuj ją jak element układanki diagnostycznej.

• Zawsze sprawdzaj, czy obserwowana asymetria jest funkcjonalna (ustępuje przy korekcji pozycji) czy strukturalna (utrzymuje się mimo korekcji) — to ma istotne implikacje dla terapii.

• Przy podejrzeniu patologii kostnej, neurologicznej lub znaczącej nierówności kończyn, skieruj pacjenta do dalszej diagnostyki (ortopedia, neurologia, obrazowanie).