2.3. Postępowanie w przypadku powikłań nagłych (omdlenie, krwotok, reakcja alergiczna)
8. Zapobieganie powikłaniom w przyszłości
Polityka jakości i podejście systemowe
-
Wdrożenie cyklu PDCA (Plan–Do–Check–Act) dla wszystkich procedur dot. bańkowania i hijama:
-
Plan: zidentyfikować ryzyka na podstawie incydentów.
-
Do: wdrożyć zmiany (procedury, szkolenia, wyposażenie).
-
Check: monitorować wyniki (wskaźniki, audyty).
-
Act: skorygować i znormalizować dobre praktyki.
-
-
Aktualizacja SOP (Standard Operating Procedures) po każdym poważniejszym incydencie—konkretne zapisy, kto i kiedy wprowadza zmianę oraz termin weryfikacji efektywności.
Analiza przyczyn i działania korygujące
-
Root Cause Analysis (RCA) — krok po kroku:
-
Zebranie zespołu (terapeuta, asystent, superwizor).
-
Chronologiczne odtworzenie zdarzeń.
-
Identyfikacja bezpośrednich i systemowych przyczyn (np. brak wywiadu, brak parametrów życiowych przed zabiegiem, niewłaściwa technika).
-
Wypracowanie min. 3 działań korygujących (np. zmiana formularza wywiadu, wprowadzenie pomiaru ciśnienia przed zabiegiem, obowiązkowe szkolenie).
-
-
Plan działań korygujących — wzór (do umieszczenia w dokumentacji):
-
Opis przyczyny: …
-
Działanie: …
-
Odpowiedzialny: …
-
Termin wdrożenia: …
-
Metoda weryfikacji: …
-
Status: (w toku/zakończone)
-
Prewencja kliniczna — modyfikacja procedur
-
Standaryzacja wywiadu i badania przedzabiegowego: dodanie pytań o odwodnienie, leki przeciwzakrzepowe, wcześniejsze omdlenia, alergie; obowiązek pomiaru RR i tętna przy wskazaniach (np. przed mokrą hijamą lub intensywną terapią powięziową).
-
Kategoryzacja pacjentów: system zielony/żółty/czerwony wg ryzyka (np. przyjmujący antykoagulanty → kategoria żółta/czerwona — wymagana konsultacja lekarska).
-
Modyfikacje techniczne:
-
Wprowadzenie limitów czasu/unit suction dla bańkowania w danej okolicy.
-
Zalecenie mniejszej siły przy pracy z pacjentami starszymi/odwodnionymi.
-
Dla hijama: obowiązkowe sterile field, jednorazowe lancety tam, gdzie prawo dopuszcza inwazyjność; jeśli procedura inwazyjna jest wykonywana, wymagalny nadzór osoby z uprawnieniami medycznymi zgodnie z prawem.
-
Szkolenia i kompetencje personelu
-
Program szkoleniowy: obowiązkowe szkolenia BLS/First Aid dla całego personelu, symulacje reakcji anafilaktycznej, nauka tamowania krwotoków, ułożenia pacjenta po omdleniu.
-
Ocena kompetencji: regularne (np. co 6–12 miesięcy) OSCE / scenariusze praktyczne, weryfikacja dokumentacji i przyczyn incydentów.
-
E-learning i testy wiedzy: moduły przypominające procedury aseptyki, kontrolę krwawień, przeciwwskazania, dostępne w systemie e-learningowym.
Wyposażenie i logistyka
-
Zestaw awaryjny: apteczka zgodna z lokalnymi wytycznymi (oporęczne rękawice, opatrunki, płyny do odkażania, materiały do tamowania krwotoków, maska tlenowa, rękawice nitrylowe). W przypadku procedur mokrych—pojemnik na krew, zamknięte pojemniki na odpady zakaźne.
-
Regularne przeglądy sprzętu: pompy próżniowe, manometry, narzędzia ostre—harmonogram konserwacji i dokumentacja.
-
Materiały jednorazowe i sterylizacja: jasne wytyczne co jest jednorazowe, co sterylizowane; kontrola zapasów aby nie używać zastępczych materiałów niskiej jakości.
Komunikacja z pacjentem i follow-up
-
Standard ujawniania zdarzenia (open disclosure): skrypt rozmowy, w którym terapeuta informuje pacjenta o incydencie, podjętych działaniach i dalszym planie (przykładowy skrypt dostarczany na kursie).
-
Follow-up po incydencie: telefon 24–48 h po zdarzeniu, pisemne instrukcje do samokontroli (np. jak obserwować objawy infekcji, kiedy zgłosić się do lekarza), obowiązkowa wizyta kontrolna po 7 dni jeśli wskazane.
-
Procedura eskalacji: jasne kryteria (np. nieustające krwawienie > X minut, objawy anafilaksji, gorączka) i numer do zgłoszenia/wezwania pomocy.
System raportowania i monitoring
-
Rejestr incydentów: elektroniczny rejestr z polami: typ incydentu, data, pacjent, krótki opis, RCA, działania korygujące, status.
-
Wskaźniki jakości (KPI): liczba incydentów na 1000 zabiegów, % przeprowadzonych RCA w ciągu 7 dni, % wdrożonych działań korygujących z potwierdzoną weryfikacją.
-
Harmonogram przeglądów: miesięczne spotkanie zespołu ds. bezpieczeństwa, kwartalny raport dla kierownictwa, roczny przegląd procedur.
Przykłady zmian w praktyce (konkretne)
-
Po omdleniu przy bańkowaniu statycznym: wdrożenie pomiaru RR i pulsu przed każdym zabiegiem trwającym >30 min; obowiązkowe podanie pacjentowi szklanki wody i ocena nawodnienia przed zabiegiem.
-
Po nadmiernym krwawieniu przy hijama: zmiana techniki nacięć (mniejsze nacięcia, mniejsza liczba punktów), wprowadzenie obowiązkowego czasu obserwacji 30 min po zabiegu, dodanie check-listy kontroli krwawienia w dokumentacji.
-
Po reakcji alergicznej: wprowadzenie ankiety alergicznej z listą substancji i materiałów używanych w gabinecie; zakaz stosowania produktów zapachowych na sali zabiegowej.
Ćwiczenia praktyczne dla kursantów i zespołu
-
Warsztat RCA (3 h): realistyczny scenariusz (np. krwotok po hijama), podział na grupy: dokumentacja, analiza przyczyn, propozycja 3 działań korygujących, prezentacja i dyskusja.
-
Symulacja nagłych zdarzeń (OSCE): role-play – omdlenie, ciężka reakcja alergiczna, krwotok. Oceniane umiejętności: rozpoznanie, sekwencja postępowania, komunikacja z pacjentem i dokumentacja.
-
Tworzenie check-listy przedzabiegowej (ćwiczenie): kursanci projektują i testują własne listy kontrolne, następnie porównanie z wzorcową check-listą prowadzącego.
-
Audyt praktyczny (ćwiczenie zespołowe): przeprowadzenie mini-audytu w symulowanym gabinecie (strefy aseptyki, dostępność zestawu awaryjnego, dokumentacja), sporządzenie raportu i rekomendacji.
-
Komunikacja z pacjentem – role-play: ćwiczenie rozmowy „open disclosure” z pacjentem/symulatorem, z feedbackiem od mentora.
Dokumenty i narzędzia użytkowe (do załączenia w kursie)
-
Przykładowa check-lista przedzabiegowa (punktowa lista: wywiad, pomiar RR/tętna, zgody, alergie).
-
Wzór formularza incydentu z polami wymaganymi do RCA.
-
Szablon planu działań korygujących (do użycia po RCA).
-
Lista kontrolna do audytu zgodności procedur (sterylizacja, odpad medyczny, PPE).
-
Skrypt rozmowy z pacjentem po incydencie (open disclosure).
Kontrola skuteczności działań zapobiegawczych
-
Mierniki przed/po wdrożeniu zmiany (np. spadek incydentów związanych z krwawieniem o X% w ciągu 6 miesięcy).
-
Spotkania follow-up po wdrożeniu działań (1 miesiąc, 3 miesiące, 6 miesięcy) — analiza, czy działania przyniosły oczekiwany efekt.
-
Eskalacja: jeśli działania nie przynoszą poprawy → zewnętrzna konsultacja specjalisty ds. bezpieczeństwa lub współpraca z placówką medyczną.
Kultura bezpieczeństwa i raportowania
-
Promowanie bezwinnego raportowania: zachęcanie personelu do zgłaszania „bliskich pomyłek” bez obawy przed karą, traktowanie raportów jako danych do uczenia się.
-
Komunikacja wewnętrzna: regularne dzielenie się „lessons learned” na zebraniach personelu i w materiałach edukacyjnych.
Przykładowe scenariusze ćwiczeniowe (szczegóły)
-
Scenariusz A — omdlenie w trakcie „sliding cupping”
-
Cel: rozpoznać prodromalne objawy, ułożyć pacjenta, monitorować parametry, wypełnić formularz incydentu.
-
Zadania: mierzyć RR/tętno przed zabiegiem (instrukcja), prowadzić rozmowę po epizodzie (skrypt), wykonać RCA i zaproponować 2 zmiany w procedurze.
-
-
Scenariusz B — nadmierne krwawienie po hijama
-
Cel: procedury kontroli krwotoków, aseptyka, segregacja odpadów, dokumentacja i kontakt z personelem medycznym.
-
Zadania: zastosować techniki tamowania (ćwiczone na fantomie), skompletować wpis incydentowy, zaplanować follow-up pacjenta i modyfikację SOP.
-
-
Scenariusz C — reakcja alergiczna na środek dezynfekujący
-
Cel: rozpoznać reakcję skórną/systemową, podjąć natychmiastowe działania, udokumentować, zmienić politykę użycia środków.
-
Zadania: przeprowadzić triage, zastosować odpowiednie postępowanie zależne od objawów (bez podawania dawek leków przez osoby nieuprawnione), wypełnić raport i uaktualnić listę substancji alergennych w karcie pacjenta.
-
