Terapia bańkami próż ...

A — Airway (drożność dróg oddechowych)

• Ocena: natychmiast po stwierdzeniu nieprzytomności sprawdź reakcję pacjenta (głośne potrząśnięcie za ramiona, wezwanie). Jeżeli brak reakcji, natychmiast przejdź do oceny drożności dróg oddechowych.

• Techniki udrożnienia: bezpieczne otwarcie drogi oddechowej przy użyciu metody odpowiedniej do sytuacji (np. metoda unieruchomienia szyi przy podejrzeniu urazu kręgosłupa vs. standardowy „chin-lift / jaw-thrust” bez podejrzenia urazu). Przy podejrzeniu urazu kręgosłupa użyj jaw-thrust bez odgięcia głowy.

• Kontrola: sprawdź, czy pacjent wydycha powietrze (słuchaj, patrz, czuj przez 10 sekund). Jeśli drożność zaburzona (zaburzenia oddychania, głośne chrapanie, ciała obce), usuwaj je jeśli widoczne i łatwe do usunięcia; przy duszeniu się (całkowite niedrożność) priorytetem są manewry udrożniające i, jeśli przeszkolony, procedury udrożnienia dróg oddechowych zgodne z protokołem BLS.

• Praktyczne ćwiczenia: pary instruktor–uczestnik ćwiczą jaw-thrust i chin-lift na fantomie, łącznie z oceną skuteczności (widoczny ruch klatki piersiowej, słyszalne oddechy). Symulacja sytuacji z podejrzeniem urazu kręgosłupa (ćwiczenie stabilizacji głowy i szyi przy jednoczesnym udrażnianiu).

B — Breathing (ocena oddychania i wsparcie oddechowe)

• Ocena: po udrożnieniu dróg oddechowych oceń czy pacjent oddycha prawidłowo (normalny oddech, nieodpływowe, nieregularne gasps są traktowane jako brak normalnego oddechu). Ocena powinna trwać maks. 10 sekund.

• Interwencje: jeśli pacjent nie oddycha prawidłowo: rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO) zgodnie z lokalnymi wytycznymi (np. sekwencja kompresje-oddechy lub, gdy instrukcja lokalna wskazuje – CAB), stosując właściwą kolejność i proporcję kompresji do oddechów dla dorosłego/dziecka/niemowlęcia. Użyj worka samorozprężalnego (Ambu) tylko przy praktycznie zasłoniętych warunkach i gdy operator jest przeszkolony oraz stosuje filtr; w praktyce kursu ćwicz zarówno oddechy usta-usta (gdzie dopuszczalne), jak i użycie worka na manekinie.

• Ochrona przed zakażeniem: przy bezpośrednim wsparciu oddechowym stosuj bariery (maski z zaworem jednokierunkowym, rękawice); pamiętaj o ryzyku przy kontakcie z krwią/płynami ustrojowymi (odzież ochronna, maska, okulary).

• Praktyczne ćwiczenia: trening RKO na fantomach — seria 2-minutowych sekwencji z pomiarem jakości (głębokość i częstotliwość kompresji), naprzemienne role ratownika i reanimowanego; ćwiczenie resuscytacji z workiem Ambu i maską (dobór rozmiaru maski, szczelne dopasowanie). Instruktor ocenia poprawność odgięcia głowy i drożności oraz efektywność oddechów ratowniczych.

C — Circulation (ocena krążenia i kontrola krwawienia)

• Ocena krążenia: podczas RKO kluczowe są wysokiej jakości kompresje klatki piersiowej (odpowiednia głębokość, pełne odbicia, minimalne przerwy). Jeżeli pacjent nie wymaga RKO, oceń tętno (jeśli wykwalifikowany) i oznaki krążenia (kolor skóry, pot, responsywność).

• Kontrola krwotoków: priorytetem jest natychmiastowe opanowanie masywnego krwotoku — zastosuj bezpośredni ucisk (z użyciem jałowej gazy), okład uciskowy, a w skrajnych przypadkach — zakładanie opaski uciskowej/tourniquetu zgodnie z lokalnymi wytycznymi do krwotoków kończyn. W kontekście procedur mokrych/hijama szczególne znaczenie ma szybkie założenie rękawic, ochrona oczu i maski oraz minimalizacja rozprzestrzeniania płynów ustrojowych.

• Utrzymanie krążenia: wresuscytacji należy dbać o przywrócenie perfuzji poprzez ciągłe i skuteczne kompresje, unikać zbędnych przerw, stosować defibrylację automatyczną (AED) jak najszybciej, gdy dostępne. Przy krwotoku jednocześnie organizuj wezwanie pomocy medycznej, monitoruj parametry i dokumentuj interwencje.

• Praktyczne ćwiczenia: symulacje udarów krwotocznych — uczniowie ćwiczą zakładanie opasek uciskowych na manekiny kończyn, stosowanie bezpośredniego ucisku oraz właściwe zabezpieczenie ran. Scenariusze łączone: pacjent nieprzytomny z krwotokiem — decyzje dotyczące priorytetów (RKO vs opanowanie krwotoku) przećwiczone w grupach pod okiem instruktora.

Dodatkowe elementy protokołu ABC w kontekście gabinetu bańkowania/hijama

• Wezwanie pomocy: Jeżeli rutynowa ocena ABC wykryje stan zagrażający życiu, natychmiast wezwij służby ratownicze i poinformuj o stanie (świadoma informacja: lokalizacja, wiek pacjenta, podstawowy stan, czynności podjęte). W gabinecie ustal jasny algorytm wezwania pomocy (numer alarmowy, osoba odpowiedzialna za wezwanie, osoba zajmująca się resuscytacją).

• AED: każdy gabinet prowadzący zabiegi stwarzające ryzyko nagłych zdarzeń kardiologicznych powinien dysponować AED i personelem przeszkolonym w jego użyciu; ćwicz użycie AED w scenariuszach RKO (wraz z przerwami na defibrylację i kontynuacją kompresji).

• Ochrona biologiczna: zawsze stosuj środki ochrony osobistej (rękawice, ochraniacze oczu, maski) przy ryzyku kontaktu z krwią, a po incydencie procedury dekontaminacji stanowiska i właściwego postępowania z odpadami medycznymi. Ćwiczenia symulacyjne powinny zawierać sekwencję ubierania i zdejmowania środków ochronnych (PPE) oraz bezpieczną utylizację materiałów skażonych.

• Komunikacja i dokumentacja: po zdarzeniu zapisz czas zdarzenia, podjęte procedury (kompresje, oddechy, użycie AED, podane leki — jeżeli wystąpiły), nazwiska świadków oraz godziny wezwania służb; dokumentacja będzie niezbędna zarówno w celach medycznych, jak i prawnych.

Przykłady scenariuszy szkoleniowych (do wykorzystania podczas warsztatów):

1. Scenariusz A — Pacjent nagle zasłabł po zabiegu suchym bańkowaniem. Uczestnicy ćwiczą: szybkie sprawdzenie odpowiedzi, udrożnienie dróg oddechowych, ocena oddechu, rozpoczęcie RKO, wezwanie pomocy, przygotowanie AED. Instruktor ocenia jakość kompresji i współpracę zespołową.

2. Scenariusz B — Silne krwawienie po niewłaściwie wykonanej hijamie (symulacja z sztuczną krwią). Kluczowe elementy: natychmiastowy bezpośredni ucisk, przygotowanie materiałów opatrunkowych, zakładanie rękawic i osłon, decyzja o zastosowaniu opaski uciskowej, równoległe zorganizowanie wezwań medycznych. Po ćwiczeniu omówienie decyzji i alternatywnych strategii.

3. Scenariusz C — Zasłabnięcie pacjenta z podejrzeniem urazu kręgosłupa podczas masażu bańkami. Ćwiczenie stabilizacji kręgosłupa szyjnego przy jednoczesnym zastosowaniu jaw-thrust, oceną oddechu i, w razie potrzeby, prowadzeniem RKO przy ostrożnej stabilizacji.

Ćwiczenia praktyczne i ocena kompetencji:

• Stacja 1: Fantom RKO — ocena jakości kompresji (głębokość, tempo, minimalne przerwy) i oddechów; ćwiczenia w parach (2 minuty RKO naprzemiennie) z pomiarem czasu i komentarzem instruktora.

• Stacja 2: Kontrola krwotoku — praktyka bezpośredniego ucisku, aplikacji opatrunków, zakładania tourniquetu na kończynę manekina; ocena czasu do skutecznego opanowania.

• Stacja 3: PPE i postępowanie ze skażeniem — sekwencja zakładania i zdejmowania ochrony osobistej, dekontaminacji stanowiska i utylizacji odpadów skażonych.

• Stacja 4: Użycie AED — symulacja podłączania i postępowania zgodnie z poleceniami AED (bezpieczne odłączenie i kontynuacja kompresji).

Zasady oceny i kryteria zaliczenia modułu pierwszej pomocy (przykładowe):

• Skuteczne i bezpieczne przeprowadzenie sekwencji ABC w scenariuszu symulacyjnym (ocena punktowa: rozpoznanie stanu, technika udrożnienia, czas do rozpoczęcia kompresji/oddechów, jakość kompresji).

• Umiejętność kontroli masywnego krwotoku: zastosowanie bezpośredniego ucisku/opaski uciskowej w czasie < 60 s od rozpoznania.

• Poprawne użycie PPE i procedur postinterwencyjnych (dekontaminacja, dokumentacja zdarzenia).

• Bezpieczna obsługa AED i współpraca z zespołem podczas RKO.

Aspekty etyczne i prawne:

• Przed podjęciem jakiejkolwiek inwazyjnej procedury (np. mokra hijama z krwawieniem) z uwagi na regulacje prawne i zakres uprawnień wykonawcy, należy kierować się zasadą „bezpieczeństwo pacjenta ponad wszystko” — jeśli wystąpi poważne powikłanie, wykonawca powinien niezwłocznie wezwać pomoc medyczną i udzielić pierwszej pomocy zgodnie z kompetencjami.

• Dokumentuj każde zdarzenie, informuj pacjenta/opiekuna o podjętych działaniach oraz zapewnij przekazanie pacjenta służbom ratowniczym wraz z pełną relacją zdarzeń.