Poprzedni
Następny

7. Postawa etyczna, empatyczna i odpowiedzialna wobec pacjenta oraz współpracowników

Kursant rozwinie i udokumentuje trwałą postawę zawodową: etyczną, empatyczną i odpowiedzialną. Obejmuje to rozumienie i stosowanie zasad deontologicznych, posługiwanie się kompetencjami komunikacyjnymi (zarówno werbalnymi, jak i niewerbalnymi), utrzymywanie granic zawodowych, odpowiedzialne zarządzanie ryzykiem klinicznym, kulturą i wrażliwością religijną (szczególnie w kontekście hijama), oraz współpracę interdyscyplinarną. Postawa ta ma być widoczna w codziennej praktyce, dokumentacji i decyzjach terapeutycznych.

Składniki postawy — kompetencje do osiągnięcia

1. Etyka zawodowa i deontologia

  • Znajomość i stosowanie kodeksu etycznego (zachowanie poufności, uczciwość wobec pacjenta, rzetelność w dokumentacji).

  • Podejmowanie decyzji zgodnych z najlepszym interesem pacjenta, a nie prywatnym zyskiem.

  • Uczciwe informowanie o korzyściach i ograniczeniach terapii („transparentność dowodu”).

2. Empatia i umiejętność komunikacji terapeutycznej

  • Aktywne słuchanie (parafrazowanie, echo), rozpoznawanie emocji pacjenta i adekwatna empatyczna odpowiedź.

  • Dostosowanie języka do poziomu pacjenta — unikanie żargonu.

  • Zdolność do formułowania jasnych instrukcji przed- i pozabiegowych oraz omawiania ryzyka w sposób zrozumiały.

3. Odpowiedzialność kliniczna i zawodowa

  • Przyjmowanie odpowiedzialności za decyzję terapeutyczną (uzasadnienie wyboru metody, parametry).

  • Skierowanie pacjenta do lekarza/specjalisty, gdy wymaga tego stan zdrowia.

  • Prowadzenie dokumentacji zgodnie z prawem i dobrymi praktykami (kompletność, czytelność, RODO).

4. Granice profesjonalne i samokontrola

  • Utrzymywanie relacji terapeutycznej: brak wykorzystywania seksualnego, finansowego czy emocjonalnego.

  • Radzenie sobie z prośbami pacjenta poza zakresem kompetencji — umiejętność powiedzenia „nie” i zaproponowania alternatywy.

  • Umiejętność przyjmowania feedbacku i krytyki od pacjenta, kolegów i mentorów.

5. Wrażliwość kulturowa i religijna

  • Rozumienie i respektowanie praktyk kulturowych/religijnych pacjenta (np. hijama) oraz świadomość, kiedy takie praktyki kolidują z prawem czy bezpieczeństwem.

  • Umiejętność prowadzenia rozmowy kulturowo-szanującej i dokumentowania zgód specyficznych.

6. Współpraca interdyscyplinarna

  • Komunikowanie się z lekarzami, rehabilitantami i innymi specjalistami w sposób rzeczowy, obiektywny i zwięzły.

  • Umiejętność przekazywania istotnych informacji i pisemnych opisów przypadków.

7. Samoświadomość i rozwój zawodowy

  • Monitorowanie własnych uprzedzeń i ograniczeń kompetencyjnych; korzystanie ze superwizji.

  • Planowanie rozwoju (CPD) i krytyczna refleksja nad praktyką (audit, case review).

Konkretne umiejętności komunikacyjne — gotowe frazy i techniki

A. Otwarcie rozmowy i uzyskanie zgody

  • „Dziękuję, że Pan(i) do mnie przyszedł. Czy mogę krótko opisać, na czym polega proponowany zabieg i jakie są możliwe korzyści oraz ryzyka?”

  • „Czy ma Pan(i) pytania zanim przejdziemy dalej? Chcę mieć pewność, że wszystko jest jasne.”

B. Empatia wobec lęku i bólu

  • „Widzę, że mówi Pan(i) o dużym bólu — to musi być trudne. Zanim zaczniemy, powiedzmy sobie, co odczuwa Pan(i) teraz, żeby mogłem/mogła to uwzględnić.”

  • Technika parafrazy: „Słyszę, że obawia się Pan(i) krwawienia po hijamie — rozumiem, to naturalne. Wyjaśnię dokładnie, jakie środki bezpieczeństwa stosujemy.”

C. Mówienie „nie” i skierowania

  • „Nie mogę wykonać tej procedury w sposób inwazyjny bez nadzoru medycznego. Mogę zaproponować alternatywę bezinwazyjną i pomóc w skierowaniu do lekarza.”

  • „Ze względu na Pana(i) leki przeciwzakrzepowe nie jest to bezpieczne. Proponuję konsultację z lekarzem i odroczenie zabiegu.”

D. Pozabiegowe instrukcje i zarządzanie oczekiwaniami

  • „Oczekiwane natychmiastowe efekty to zmniejszenie napięcia i subiektywna ulga; pełny efekt funkcjonalny może wymagać kilku sesji.”

  • „Jeśli pojawi się nasilone krwawienie, gorączka lub niepokojące reakcje skórne, proszę natychmiast skontaktować się z nami lub udać na izbę przyjęć.”

Sytuacje trudne — algorytmy postępowania (praktyczne)

1. Pacjent żąda zabiegu mimo przeciwwskazań (np. jest na NOAC)

  1. Uprzejmie, stanowczo wyjaśnij przeciwwskazanie i ryzyko.

  2. Zaproponuj alternatywę mniej inwazyjną lub odroczenie.

  3. Jeżeli pacjent nalega — udokumentuj odmowę i skieruj do lekarza.

  4. Zaoferuj pomoc w kontakcie/skierowaniu do specjalisty.

2. Pacjent składa skargę/zarzut o błąd

  1. Zachowaj spokój; wysłuchaj bez przerywania.

  2. Udokumentuj szczegóły, zaoferuj natychmiastową ocenę stanu pacjenta.

  3. Poinformuj o procedurze formalnego zgłoszenia skargi i dalszym postępowaniu.

  4. Poinformuj przełożonego/mentora i uruchom procedurę rejestracji zdarzenia.

3. Pacjent ujawnia informacje wrażliwe (trauma, przemoc)

  1. Postępuj wg lokalnych regulacji — zapewnij bezpieczeństwo pacjenta.

  2. Zapewnij empatię i prywatność; zaproponuj odpowiednie skierowanie (psychoterapia, psychiatra, pomoc społeczna).

  3. Jeśli istnieje obowiązek prawny zgłoszenia (np. przemoc wobec dzieci), wykonaj go zgodnie z procedurami i dokumentacją.

Ocena postawy — rubryka do OSCE / superwizji

Kryteria oceniane (przykładowa skala 0–4)

  1. Uprzejmość i otwarcie rozmowy (0–4)

  2. Jasność przekazu o ryzyku i korzyściach (0–4)

  3. Empatyczne reagowanie na emocje pacjenta (0–4)

  4. Utrzymanie granic i profesjonalizmu (0–4)

  5. Zdolność do odmowy/Skierowania przy przeciwwskazaniu (0–4)

  6. Dokumentacja rozmowy i zgody (0–4)

  7. Współpraca z zespołem; przekazanie informacji (0–4)

Minimalne wymaganie zaliczenia: suma ≥ 24/28 oraz brak punktów 0 w kryteriach bezpieczeństwa (np. zgoda, przeciwwskazania).

Checklista etyczna do użycia przy każdej procedurze (skrótowa)

  • Uzyskałem/am świadomą zgodę pacjenta (pisemnie).

  • Omówiłem/am możliwe alternatywy i ograniczenia terapii.

  • Sprawdziłem/am leki pacjenta pod kątem przeciwwskazań.

  • Zapewniłem/am prywatność i wygodę pacjenta.

  • Zarejestrowałem/am rozmowę i parametry w dokumentacji.

  • Poinformowałem/am o możliwych powikłaniach i instrukcjach pozabiegowych.

  • Zaproponowałem/am plan kontynuacji i/lub skierowanie jeśli konieczne.

Nauczanie postawy — metody i aktywności kursowe

  1. Warsztaty z symulacją komunikacyjną — role-playing trudnych rozmów (odmowa, skarga, lęk pacjenta).

  2. Stacje OSCE dedykowane „miękkim umiejętnościom” (empathetic communication, obtaining informed consent, handling complaints).

  3. Analiza przypadków i dyskusje etyczne — grupowe case reviews z moderatorem.

  4. Superwizja i feedback 360° — ocena od mentora, pacjenta-standina i rówieśników.

  5. Dziennik refleksyjny — kursant raz w tygodniu opisuje wyzwania etyczne i sposób ich rozwiązania; mentor komentuje.

Remediacja i rozwój — plan dla kursanta z deficytami postawy

  1. Identyfikacja obszarów do poprawy (na podstawie OSCE, feedbacku).

  2. Indywidualny plan rozwoju: 4 sesje coachingowe + 4 sesje symulacyjne w ciągu 8 tygodni.

  3. Ponowna ocena przez niezależnego assessora.

  4. Wymóg notowania i przedstawienia 3 zadań refleksyjnych przed ponowną oceną.

KPI i metryki zachowań etycznych (do monitoringu praktyki)

  • % pacjentów potwierdzających, że otrzymali jasne informacje przed zabiegiem (ankieta satysfakcji).

  • Liczba skarg formalnych na 1000 zabiegów.

  • % przypadków, w których dokumentacja zgody była kompletna.

  • Liczba skierowań do lekarza w stosunku do liczby zabiegów (monitorowanie prawidłowości skierowań).

Rekomendowane polityki i procedury do wprowadzenia w szkole/placówce

  • Polityka zgody świadomej (formularze, procedura omawiania ryzyka).

  • Kodeks postępowania zawodowego (przykładowy dokument do podpisu nowego pracownika).

  • Procedura postępowania ze skargą i rejestru zdarzeń niepożądanych.

  • Standard komunikacji międzyprofesjonalnej (SBAR — Situation, Background, Assessment, Recommendation) do przekazywania informacji lekarzom.

  • Procedura wrażliwości kulturowej — lista pytań i zasad dotycząca praktyk takich jak hijama.


Poprzedni
Następny