Wzorce Funkcjonalne ...

Rehabilitacja funkcjonalna po operacjach sportowych powinna odtwarzać naturalne wzorce ruchowe specyficzne dla danej dyscypliny, jednocześnie respektując fazę gojenia tkanek. Klasyczne protokoły pooperacyjne (zazwyczaj oparte na ruchach izolowanych) bywają niewystarczające, ponieważ nie uwzględniają integracji mięsni, powięzi i nerwów w dynamicznych, wielopłaszczyznowych ruchach – a to właśnie te połączenia determinują powrót do pełnej sprawności.

1. Etap I: Ochrona i wczesna aktywacja

• Fizjologia: Bezpośrednio po zabiegu dominuje stan zapalny i tworzenie się tkanki ziarninowej; ruchy powinny być minimalne, kontrolowane, by nie uszkodzić świeżo tworzonej blizny.

• Ćwiczenia:

  1. Izometryczne przytrzymania mięśni wokół operowanego stawu (np. napinanie czworogłowego uda przy opartym kolanie, 5 s napięcia, 10 powt.).

  2. Delikatne ruchy bierne w bezpiecznym zakresie (prowadzone przez fizjoterapeutę) – ruch kolana w zgięciu i wyproście do 30–40°.

2. Etap II: Integracja segmentarna

• Fizjologia: Tworzenie i ukierunkowanie kolagenu wzdłuż linii naprężeń, poprawa ruchomości między tkankami.

• Ćwiczenia:

  1. Ruchy aktywno-bierne z oporem gumy o niskiej oporności – np. przyciąganie pięty do pośladka w pozycji przodem do linki, 3×15.

  2. Łagodna praca w tzw. „zamkniętym łańcuchu kinematycznym”: np. półprzysiady przy ścianie na operowanej nodze, do 45° zgięcia, 3×8.

3. Etap III: Wzorce wielostawowe i propriocepcja

• Fizjologia: Odbudowa odruchów nerwowo-mięśniowych, integracja nerwowo-mięśniowych pętli stabilizacyjnych i ruchowych.

• Ćwiczenia:

  1. Stanie płasko-na-płasko: przenoszenie ciężaru na operowaną kończynę, powolne uniesienie zdrowej nogi, 3×30 s.

  2. Przejścia przód-tył na niestabilnej powierzchni (poduszka sensomotoryczna), z kontrolowaną prędkością, 3×10 m.

4. Etap IV: Ruchy dynamiczne i siłowe

• Fizjologia: Adaptacja tkanek do sił eksplozywnych i wielokierunkowych, przywrócenie zdolności amortyzacji.

• Ćwiczenia:

  1. Drobne skoki w miejscu z miękkim lądowaniem na operowanej nodze, kolano w lekkim ugięciu, 3×15 powt.

  2. Przeskoki boczne z przymusowym utrzymaniem kontroli lądowania (np. na foam roller), 3×8 na stronę.

5. Etap V: Specyfika dyscypliny

• Fizjologia: Ruchy funkcjonalne muszą odwzorowywać sytuacje boiskowe, tor biegowy, zmianę kierunku, przyjęcia obciążenia.

• Ćwiczenia:

  1. Piłka nożna: przyjęcie podania i natychmiastowe przyspieszenie na jedną nogę; lądowanie i szybkie wybicie, 3×8.

  2. Koszykówka: skoki po rzucie, z piłką pod pachą, lądowanie w półprzysiadzie, 3×6.

  3. Tenis: szybkie przejścia z przodu na tył w linii końcowej kortu, zmiana kierunku, 3×10 m.

6. Kontrola progresji i bezpieczeństwo

• Ból ≤ 3/10 podczas i po ćwiczeniach

• Dokumentacja zakresu ruchu i jakości lądowań w video-analizie

• Stopniowe zwiększanie intensywności: od ruchów kontrolowanych po eksplozywne

Tylko konsekwentne przejście przez te etapy, z uwzględnieniem adaptacji tkankowych i specyfiki ruchowej sportu, pozwoli na odzyskanie pełnej funkcjonalności bez ryzyka nawrotu urazu.