6.4. Rehabilitacja po urazach w obrębie kończyn górnych
8. Regeneracja nerwów i tkanek miękkich
Bez przywrócenia prawidłowej regeneracji nerwów i tkanek miękkich każde kolejne ćwiczenie będzie tylko powierzchowną poprawą – ból i dysfunkcja będą się nasilać, bo nieuwolnione zrosty, blizny i uszkodzone włókna nerwowe blokują prawdziwą mobilność i siłę.
-
Neurobiologia uszkodzeń i regeneracji nerwów
– Po urazie (np. ucisku nerwu łokciowego w kanale Guyona czy przeciążeniowym uszkodzeniu nerwu promieniowego) dochodzi do degeneracji aksonalnej (Wallerowskiej), a następnie do odrostu aksonów w czasie 1–3 mm dziennie. Bez odpowiedniej stymulacji ruchowej i manualnej proces ten jest chaotyczny, pojawiają się neuromy i bóle neuropatyczne.
– Czynniki wzrostu (NGF, BDNF) oraz komórki Schwanna muszą zostać aktywowane poprzez mechanostymulację – tylko wtedy wypustki nerwowe odnajdą właściwe ścieżki i połączenia. -
Mechanizmy gojenia tkanek miękkich i tkanki łącznej
– Włóknienie tkanek miękkich (mięśnie, powięź, więzadła) po urazie przebiega etapami: zapalenie – proliferacja fibroblastów – remodelowanie kolagenu. Nadmierna synteza kolagenu typu III skutkuje zrostami i utratą poślizgu międzywarstwowego.
– Aby przywrócić elastyczność, konieczna jest kontrolowana mechanostymulacja i techniki tkanek miękkich, które rozbijają adhezje i zwiększają perfuzję. -
Zasady skutecznej regeneracji nerwów i tkanek miękkich
-
Wczesna mobilizacja: od 3–5 dnia po urazie wprowadź delikatne ruchy bierne i unikanie długiego unieruchomienia.
-
Manualne techniki tkanek miękkich: masaż poprzeczny, mobilizacja powięziowa (myofascial release) i techniki energii mięśniowej (MET) – stosować co najmniej 3 razy w tygodniu.
-
Neurodynamiczne techniki ślizgów i mobilizacji: po ustąpieniu ostrego bólu wprowadź łagodne neurodynamiczne slajdy i tensory, by przywrócić przesuwalność nerwów.
-
Stymulacja czynnościowa: neuromobilizacje wspomagane ruchem czynno-biernym (AAROM) i elektroneurostymulacja (TENS, NMES) – uruchamia receptory i komórki Schwanna.
-
-
Praktyczne ćwiczenia i procedury
Ćwiczenie / Technika | Cel | Parametry |
---|---|---|
Masaż poprzeczny ścięgnowy | Rozbijanie zrostów w ścięgnach | 2–3 minuty na grupę, nacisk kierunkowy poprzeczny |
Mobilizacja powięziowa ręki i przedramienia | Uwalnianie powięzi międzywarstwowej | 5–7 minut lekkiego docisku i ślizgu |
Neurodynamiczne slajdy nerwu pośrodkowego | Poprawa ślizgu nerwu w kanale nadgarstka | 3×10 powtórzeń: prostuj łokieć i odchylaj głowę |
Technika energii mięśniowej (MET) dla zginaczy nadgarstka | Rozciągnięcie przykurczonych grup mięśniowych | Izometria 5 s + pogłębienie ruchem biernym 10 s, 3× |
Elektroneurostymulacja NMES | Pobudzenie rekrutacji jednostek motorycznych | 2 sesje tygodniowo, 20 min, częstotliwość 35 Hz |
Ćwiczenia AAROM z oporem lekkim | Integracja ruchu nerwowo-mięśniowego | 3×12 zginanie/prostowanie łokcia z taśmą oporową |
-
Program regeneracji na 4 tygodnie
-
Tydzień 1: Masaż poprzeczny i MET co 3 dni; delikatne AAROM codziennie; neurodynamiczne slajdy od dnia 5.
-
Tydzień 2: Dodaj mobilizację powięziową 2× w tygodniu; NMES (2×20 min); AAROM z lekkim oporem co drugi dzień.
-
Tydzień 3: Zwiększ MET do 4 serii, mobilizacja powięzi codziennie; neurodynamiczne techniki urozmaicone rotacjami; NMES 3×.
-
Tydzień 4: Integracja z funkcjonalnymi ćwiczeniami chwytno-przenoszącymi (kettlebell 2 kg), 3×12; kontrolowane rozciąganie dynamiczne 3×10; NMES podtrzymująco 2×
-
Monitorowanie i adaptacja
-
Test powięziowy (Fascial Distortion Model) co tydzień: subiektywna ocena poślizgu tkanek (0–10), cel ≥7/10.
-
Neurologiczny test ślizgu nerwowego: pomiar objawów bólowych przy neurodynamicznych slajdach – cel <3/10.
-
Funkcjonalny test chwytu i zakresu ruchu: dynamometr chwytu + goniometr łokcia; cel: przyrost siły o 15% i zwiększenie zakresu o 10° w 4 tygodnie.
-
Wyzwanie: Natychmiast włącz dziś masaż poprzeczny oraz MET dla przedramienia, wykonaj neurodynamiczne slajdy i AAROM z taśmą. Zaplanuj NMES na jutro. Zapisz odczucia bólu i poślizgu tkanek przed i po – bez taryfy ulgowej!