Terapia bańkami próż ...

Co zbieramy — elementy niezbędne do kompletnej historii chorób przewlekłych i aktualnych dolegliwości

• Lista rozpoznań przewlekłych (dokładne nazwy chorób, data postawienia rozpoznania, stopień kontroli/chroniczność): nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, choroba niedokrwienna serca, udar, choroby nerek, choroby wątroby, choroby hematologiczne, choroby autoimmunologiczne, nowotwory, zaburzenia psychiczne (depresja, lęki, zaburzenia konwersyjne), przewlekłe choroby układu oddechowego (POChP, astma).

• Aktualne dolegliwości: szczegółowy opis każdego aktualnego problemu — lokalizacja, charakter, natężenie, czas trwania, częstość występowania, czynniki wywołujące i łagodzące, współistniejące objawy (np. gorączka, drętwienie, osłabienie).

• Przebieg czasowy i dynamika: kiedy objaw się pojawił, czy jest stały czy nawracający, czy narasta, czy ustępuje samoistnie; epizody ostre vs. przewlekłe zaostrzenia.

• Historia leczenia dotychczasowego: jakie terapie były stosowane (farmakologiczne, zabiegowe, rehabilitacja, terapia manualna, akupunktura, bańki) i jakie były ich efekty; historia hospitalizacji i zabiegów operacyjnych związanych z problemem.

• Współistniejące objawy systemowe: utrata masy ciała, nocne poty, gorączka, osłabienie, objawy neurologiczne (zaburzenia chodu, niedowłady), objawy kardiologiczne (duszność, bóle w klatce), objawy sugerujące infekcję.

• Funkcjonalność i wpływ na codzienne życie: ograniczenia w pracy, sporcie, czynnościach domowych; godziny bólu; wpływ na sen i nastrój.

• Historia wcześniejszych urazów i powikłań: szczególnie w obszarze planowanego zabiegu (np. wcześniejsze złamania, blizny, miejsca po oparzeniach).

• Czynniki ryzyka: palenie, alkohol, choroby zawodowe, ekspozycje (np. czynniki zakaźne, długotrwałe obciążenia mechaniczne).

• Aktualne wyniki badań istotnych klinicznie (jeżeli dostępne): wyniki morfologii, glukozy/HbA1c, funkcji nerek, parametrów krzepnięcia (INR, APTT, liczba płytek), wyniki obrazowe (RTG, USG, MRI) — zwłaszcza gdy wpływają na decyzję o technice bańkowania.

Jak pytać — konkretny repertuar pytań z naciskiem diagnostycznym

• „Jak długo trwa ten problem? Czy pojawił się nagle czy stopniowo?”

• „Czy objaw jest stały, czy przychodzi w napadach? Jak często?”

• „Jaki to rodzaj dolegliwości — kłujący, rwący, piekący, tępy, promieniujący?”

• „Czy coś nasila objaw (ruch, kaszel, pozycja), a co go łagodzi (odpoczynek, leki, ciepło)?”

• „Czy był Pan/Pani wcześniej leczony(a) z tego powodu — co pomagało, co nie?”

• „Czy miała Pani/Pan kiedyś podobny epizod? Jak skończył się wtedy?”

• „Czy występują objawy ogólnoustrojowe — gorączka, nocne poty, utrata masy ciała?”

• „Czy pracuje Pan/Pani fizycznie lub uprawia sport — jakie obciążenia występują?”

Znaczenie poszczególnych rozpoznań dla planowania bańkowania

• Choroby układu krążenia (NS, choroba wieńcowa, niewydolność) — zwiększona ostrożność przy obszarach klatki piersiowej i przy stosowaniu intensywnych technik przesuwających; konieczność konsultacji kardiologicznej przy niestabilności.

• Zaburzenia krzepnięcia / leki przeciwzakrzepowe — istotne ograniczenie lub wyłączenie mokrej hijamy; modyfikacja techniki suchej (mniejszy stopień próżni, krótszy czas); rozważenie badań laboratoryjnych (PLT, INR).

• Cukrzyca — opóźnione gojenie, ryzyko infekcji; ostrożność przy mokrych procedurach, dokładna kontrola aseptyki i edukacja pacjenta.

• Choroby autoimmunologiczne / immunosupresja — zwiększone ryzyko zakażeń, ostrożność w zabiegach inwazyjnych; rozważenie konsultacji medycznej.

• Nowotwory — unikanie stosowania bańek w obszarze aktywnego procesu nowotworowego lub w miejscach z przerzutami; konsultacja onkologiczna.

• Przewlekłe choroby skóry (egzema, łuszczyca) — unikanie obszarów aktywnie zmienionych, preferowanie suchych, delikatnych technik.

• Obrzęk limfatyczny / żylaki / zakrzepica — przeciwwskazania względne/bez względne; należy dokładnie zdiagnozować i skonsultować (ryzyko pęknięcia żylaki, przemieszczanie skrzepliny).

• Ciąża — unikać niektórych obszarów i technik; mokra hijama jest generalnie przeciwwskazana; wymagana zgoda ginekologa w wątpliwych przypadkach.

• Choroby neurologiczne — ostrożność przy obszarach z zaburzeniami czucia; ryzyko uszkodzeń niewykrytych przez pacjenta.

Interpretacja i priorytetyzacja informacji — jak przekuć historię w decyzję terapeutyczną

1. Ocena bezpieczeństwa: Czy istnieje jakiekolwiek rozpoznanie, które bezwzględnie wyklucza daną technikę (np. aktywne zaburzenie krzepnięcia → unikać hijamy)?

2. Modyfikacja techniki: Dostosowanie siły próżni, czasu ekspozycji, liczby baniek, wyboru suchych vs mokrych procedur oraz miejsc aplikacji.

3. Potrzeba konsultacji: Wskazanie przypadków wymagających opinii lekarskiej lub specjalistycznej (hematologia, kardiologia, onkologia, ginekologia).

4. Planowanie monitoringu: Ustalenie częstotliwości kontroli, konieczności badań dodatkowych przed zabiegiem (np. morfologia/INR).

5. Edukacja pacjenta i zgoda: Omówienie ryzyka wynikającego z chorób przewlekłych i określenie, czy pacjent rozumie konieczność modyfikacji terapii.

Dokumentowanie: co powinno znaleźć się w karcie na podstawie historii chorób przewlekłych

• Nazwy schorzeń z datami rozpoznania.

• Krótka ocena kontroli choroby (np. „cukrzyca typu 2, HbA1c 7,8% — kontrola umiarkowana”).

• Lista aktualnych dolegliwości z symbolem czasu trwania i natężenia.

• Wskazane modyfikacje planu zabiegowego i logiczne uzasadnienie (np. „sucha technika; zmniejszona próżnia; brak mokrej hijamy z powodu ASA 75 mg/dobę — zwiększone ryzyko krwawienia”).

• Wykaz zaleceń dotyczących konsultacji i badań przedzabiegowych.

Przykład kliniczny (ilustracja zastosowania historii chorób przewlekłych w planowaniu zabiegu)

Pacjent: mężczyzna lat 58.
Główna dolegliwość: przewlekły ból lędźwiowy od 3 lat, zaostrzenia co 2–3 tygodnie.
Choroby przewlekłe: nadciśnienie tętnicze (od 10 lat, kontrolowane amlodipiną), cukrzyca typu 2 (od 8 lat, HbA1c 7,9%), przebyte leczenie z powodu zawału 5 lat temu, w wywiadzie migotanie przedsionków — przyjmujący dabigatran (NOAC).
Historia leczenia: fizjoterapia z częściową poprawą, PRN NLPZ, brak poprawy po iniekcjach sterydowych.
Aktualne dolegliwości dodatkowe: parestezje w promieniowaniu do lewej kończyny raz na kilka dni, brak gorączki.

Interpretacja i decyzja terapeutyczna:

• Ze względu na przyjmowanie dabigatranu mokra hijama i inwazyjne techniki są przeciwwskazane bez konsultacji z lekarzem prowadzącym i bez planu odstawienia (jeśli to w ogóle wskazane).

• Możliwy jest suchy cupping z ograniczeniem siły próżni i krótszym czasem ekspozycji, unikanie obszarów bezpośrednio nad dużymi naczyniami powierzchownymi oraz unikanie technik przesuwanych przy jednoczesnym stosowaniu intensywnego rozciągania.

• Zalecenie: uzyskanie aktualnych badań krzepnięcia i konsultacja kardiologiczna w sprawie bezpiecznego sposobu prowadzenia procedur; poinformowanie pacjenta o zwiększonym ryzyku siniaków i dłuższym czasie gojenia ze względu na cukrzycę.

Ćwiczenie praktyczne dla kursantów (role-play + zadanie dokumentacyjne)

Cel ćwiczenia: nauczyć się zbierać kompletną historię chorób przewlekłych i aktualnych dolegliwości oraz przekształcać ją w bezpieczny plan zabiegowy.

Czas: 25–30 minut (15 min wywiad, 10 min dokumentacja i omówienie).

Scenariusz (do rozdania osobom odgrywającym pacjenta):
Pacjentka lat 45, od 2 lat ból i napięcie w okolicy łopatek, okresowe bóle głowy, atopowe zapalenie skóry w remisji; przyjmuje warfarynę z powodu protezy zastawki serca (INR ostatnie 2 tyg. 2,4), przyjmuje również suplementy ziołowe (ginkgo biloba). Praca siedząca 8 godzin/dzień, aktywność fizyczna: spacer 3×/tydzień. Oczekiwanie: złagodzenie napięcia i poprawa jakości snu.

Zadania dla kursanta (prowadzącego wywiad):

1. Przeprowadzić 15-minutowy, ukierunkowany wywiad, zbierając wymienione elementy (koncentracja na leku przeciwzakrzepowym i suplemencie).

2. Zidentyfikować co najmniej trzy czynniki ryzyka wpływające na plan bańkowania.

3. Zaproponować konkretną modyfikację techniki i uzasadnić ją klinicznie.

4. Wypełnić wzór wpisu w karcie pacjenta (szablon dostarczony przez instruktora): rozpoznania, ryzyka, rekomendacje badań, plan zabiegowy, zgoda.

Ocena (rubryka):

• Kompleksowość zebranych danych (0–4 pkt)

• Umiejętność identyfikacji ryzyk i zastosowania modyfikacji (0–4 pkt)

• Jakość dokumentacji (jasność, kompletność) (0–4 pkt)

• Komunikacja z pacjentem (jasność, empatia, edukacja) (0–4 pkt)

Przykładowe idealne rozwiązanie (co powinno być zawarte w dokumentacji po ćwiczeniu):

• „Pacjentka 45 l.; główna dolegliwość: napięcie i ból między łopatkami od 2 lat; choroby przewlekłe: proteza zastawki serca — terapia antykoagulacyjna warfaryną; INR 2,4 (ostatni pomiar 2 tyg. temu); AZS w remisji; przyjmuje ginkgo biloba (możliwy efekt antykoagulacyjny). Ryzyko: zwiększone ryzyko krwawień i siniaków. Plan: wstrzymanie mokrej hijamy; rozważenie suchego bańkowania przy minimalnej próżni, krótszym czasie ekspozycji; skonsultować z kardiologiem/hematologiem decydującym o ewentualnym bezpiecznym odroczeniu antykoagulantu; zalecenie wykonania aktualnego INR przed zabiegiem (<7 dni). Pacjentka poinformowana i wyraziła zgodę na proponowane postępowanie. Podpis: ...”