Terapia bańkami próż ...

Załóż rękawice jednorazowe (nitrylowe lub winylowe) o odpowiedniej wytrzymałości; w sytuacjach dużego rozprysku dodatkowo stosuj okulary ochronne lub przyłbicę oraz fartuch ochronny.

Przygotuj pojemnik na odpady zakaźne (worki oznaczone jako odpady medyczne klasy B) oraz pojemnik na ostre przedmioty, jeśli w miejscu zdarzenia występuły przedmioty ostre.

Przygotuj zestaw do sprzątania: chłonne kompresy/ściereczki jednorazowe, środek do wstępnego usuwania zanieczyszczeń (np. neutralny detergent), wybrany preparat dezynfekcyjny o udokumentowanej skuteczności wobec wirusów przenoszonych krwią, instrukcję stosowania producenta, miarkę do rozcieńczania, czystą wodę do spłukania (jeśli wymagane).

Usuń widoczną krew i płyny ustrojowe przy pomocy chłonnych, jednorazowych materiałów (gazy, ściereczki). Zużyte materiały natychmiast umieść w worku na odpady zakaźne.

Nie rozcieraj zabrudzenia — pracuj od brzegów do środka, aby zapobiec rozprzestrzenianiu.

Po usunięciu widocznych resztek zastosuj detergent/wodę w celu mechanicznnego oczyszczenia powierzchni (usunięcie białka i osadów), a następnie wytrzyj do sucha lub pozostaw do odcieknięcia zgodnie z instrukcją środka czyszczącego.

Stosuj środki zarejestrowane i dopuszczone do użytku medycznego, o udokumentowanym działaniu bakteriobójczym i wirusobójczym wobec patogenów przenoszonych krwią. Zawsze stosuj się do instrukcji producenta (stężenie, czas działania, warunki użycia).

Przykłady praktyczne (ilustracyjne — sprawdź stężenie i zalecenia producenta):

• roztwór podchlorynu sodu 0,5% (stosowany powszechnie do dezynfekcji po kontaktach z krwią). Przy założeniu, że posiadasz domowy roztwór o stężeniu 5%: odmierzyć 1 część środka i 9 części wody, aby uzyskać 0,5% (np. 100 ml 5% + 900 ml wody = 1 l 0,5%). Roztwór przygotowuj świeży (najlepiej codziennie) i przechowuj przykryty.

• roztwór podchlorynu sodu 0,1% do rutynowej dezynfekcji powierzchni bez widocznej krwi (przy 5% roztworze: 1 część na 49 części wody).

• izopropanol lub etanol o stężeniu 70% do dezynfekcji małych, nieporowatych powierzchni i urządzeń niewrażliwych na alkohol (czas kontaktu zazwyczaj krótki — min. 30 s–1 min; zależnie od producenta).

• preparaty na bazie związków amoniowych lub nadtlenków o deklarowanym działaniu wirusobójczym — stosować zgodnie z kartą techniczną.

Unikaj mieszania różnych środków dezynfekcyjnych (np. chloru z preparatem zawierającym amoniaki) — może to powodować powstanie toksycznych gazów.

Po wstępnym oczyszczeniu i usunięciu widocznej krwi: nasącz jednorazową ściereczkę/kompres preparatem o odpowiednim stężeniu (np. 0,5% podchloryn sodu) i czyść powierzchnię, pracując od obszarów najmniej zabrudzonych do najbardziej zabrudzonych.

Pozostaw środek na powierzchni przez zalecany przez producenta czas kontaktu (dla 0,5% podchlorynu sodu zwykle ok. 5–10 minut; sprawdź etykietę).

Po upływie czasu kontaktu, jeśli instrukcja producenta wymaga spłukania, przetrzyj powierzchnię wodą i wytrzyj do sucha. Jeśli producent dopuszcza pozostawienie do wyschnięcia, nie spłukuj.

Oznacz miejsce jako „odkażone” w dokumentacji, zapisz użyty preparat, stężenie i godzinę dezynfekcji.

Małe zabrudzone tkaniny, które można prać: umieść je w zamkniętym worku, zabrakuj kontaktu z innymi materiałami, wypierz w temperaturze co najmniej 60°C z detergentem; w razie podejrzenia zakażenia patogenami przenoszonymi krwią rozważ wyższą temperaturę i program piorący z dodatkiem środka odkażającego zgodnego z instrukcją producenta.

Materiały porowate, których nie można skutecznie odkażać (np. części obicia fotela bez możliwości prania), najlepiej wymienić lub zabezpieczyć do czasu profesjonalnej dezynfekcji; w ostateczności powierzchnię oznacz jako wyłączoną z użytku i skonsultuj postępowanie z inspektorem higieny.

Usuwając krew z podłogi, użyj chłonnych materiałów jednorazowych, a następnie zastosuj środek dezynfekcyjny rozprowadzony mopem jednorazowym lub mopem do dezynfekcji (po uprzednim spłukaniu luźnych zanieczyszczeń).

Zastosuj odpowiedni roztwór i pozostaw czas kontaktu zgodnie z instrukcją. Unikaj rozprzestrzeniania skażenia przez używanie ruchów zamiatających; pracuj od brzegów do centrum plamy.

Przed dezynfekcją wyłącz i, o ile to możliwe, odłącz urządzenie. Używaj preparatów dopuszczonych do powierzchni elektronicznych (zwłaszcza niezwilżających nadmiernie obwodów). Jeśli używasz alkoholu 70%, stosuj go oszczędnie i przetrzyj wyłącznie zewnętrzne powierzchnie; unikaj wlewania płynów do otworów.

Po dezynfekcji pozwól urządzeniu wyschnąć przed ponownym podłączeniem.

W przypadku dużego wycieku krwi lub skażenia trudno dostępnych elementów (np. szczeliny między tapicerką), rozważ wyłączenie pomieszczenia z użytkowania i wezwanie wyspecjalizowanej firmy sprzątającej lub inspektora higieny.

Jeśli istnieje ryzyko zakażenia wirusami przenoszonymi krwią u pacjenta (potwierdzone lub podejrzenie), dokumentuj zdarzenie i konsultuj się z lokalnymi wytycznymi epidemiologicznymi w zakresie dalszego postępowania.

Zanieczyszczone materiały jednorazowe umieszczaj natychmiast do worka na odpady zakaźne i szczelnie zamykaj zgodnie z procedurami gabinetu.

Zużyte rękawice i fartuchy umieszczaj w worku na odpady; po ich usunięciu umyj ręce zgodnie z zasadami mycia rąk i zastosuj środek do dezynfekcji rąk.

Każde zdarzenie kontaktu z krwią powinno zostać odnotowane: data, godzina, osoba wykonująca zabieg, zastosowane środki, stężenia i czasy kontaktu, opis incydentu oraz ewentualne działania dodatkowe (np. wyłączenie pomieszczenia, powiadomienie pacjenta).

Wpisy te służą do audytu i ciągłego doskonalenia procedur oraz jako dowód zgodności z obowiązującymi przepisami.

Błąd: użycie tylko alkoholu do usuwania gęstej krwi na dużej powierzchni → zamiast tego najpierw usunąć zabrudzenie, potem zastosować roztwór chlorku lub inny skuteczny środek o deklarowanym działaniu wirusobójczym.

Błąd: mieszanie środków dezynfekcyjnych → nigdy nie łącz różnych preparatów bez wyraźnej instrukcji producenta.

Błąd: nieuwzględnienie czasu kontaktu → zawsze przestrzegaj minimalnego czasu działania środka podanego przez producenta.

Ćwiczenie 1 — „Symulacja plamy krwi”: przygotuj stanowisko z użyciem sztucznej krwi. Zadanie kursanta: w pełnym wyposażeniu ochronnym usunąć zabrudzenie (usuwanie widocznych zanieczyszczeń, oczyszczanie detergentem, dezynfekcja środkiem 0,5% podchlorynu sodu), odnotować użyte stężenia i czas kontaktu oraz zutylizować odpady. Czas trwania ćwiczenia: 20–30 minut. Ocena: poprawność kolejności czynności, przestrzeganie czasu kontaktu, poprawność utylizacji.

Ćwiczenie 2 — „Wybór środka”: grupowe zadanie polegające na analizie trzech scenariuszy (mała plama na blacie, rozległe skażenie podłogi, plama na tkaninie obiciowej). Grupy wybierają najlepszy środek i sposób postępowania, uzasadniają wybór i prezentują SOP (procedurę operacyjną). Czas: 40 minut + omówienie.

Ćwiczenie 3 — „Szybka reakcja”: ćwiczenie w formie konkurencji: jeden kursant rozlewa sztuczną krew, pozostali mają 5 minut na zabezpieczenie miejsca, przygotowanie PPE, zebranie materiałów i rozpoczęcie wstępnego oczyszczenia. Po zakończeniu zespół ocenia przestrzeganie zasad aseptyki i bezpieczeństwa.

Ćwiczenie 4 — „Dokumentacja zdarzenia”: uczestnicy wypełniają wzór formularza dokumentującego incydent z krwią (co się stało, kto, jakie środki, o której godzinie, jakie dalsze zalecenia). Prowadzący udziela informacji zwrotnej na temat kompletności i czytelności zapisu.

Wprowadź okresowe testy umiejętności (np. kwartalne ćwiczenia „plama krwi”) oraz coroczne szkolenia przypominające.

Prowadź audyty zapisów dezynfekcji, monitoruj dostępność i ważność środków dezynfekcyjnych oraz kompletność wyposażenia ochronnego.