Terapia bańkami próż ...

A. Zasady ogólne adaptacji protokołów

• Każdy pacjent ze współistniejącymi chorobami wymaga indywidualnej oceny ryzyka przed zastosowaniem technik bańkowania (suchego i mokrego) lub masażu bańkami.

• Przed zabiegiem należy zebrać pełny wywiad medyczny (choroby przewlekłe, leczenie farmakologiczne, alergie, przebyty przebieg zakażeń, historia krwawień, stan immunologiczny, ciąża, wiek).

• Tam, gdzie to konieczne, uzyskuje się konsultację lub pisemną zgodę lekarza prowadzącego — szczególnie przy chorobach o wysokim ryzyku powikłań (np. zaburzenia krzepnięcia, niestabilna choroba sercowo-naczyniowa, immunosupresja).

• Protokół terapii powinien zawierać zaplanowane modyfikacje techniki (siła ssania, czas trwania, ilość powtórzeń, odstępy między zabiegami) oraz monitoring parametrów pacjenta przed, w trakcie i po zabiegu.

• Wszystkie odstępstwa od standardowego protokołu i decyzje kliniczne muszą być dokumentowane (uzasadnienie kliniczne, zgoda pacjenta, konsultacja medyczna).

B. Check-lista przedzabiegowa dla pacjentów z chorobami współistniejącymi

• Potwierdzenie rozpoznania chorób przewlekłych i aktualnego stanu (kontrola ciśnienia, glikemia, objawy infekcji).

• Przegląd leków: szczególna uwaga na antykoagulanty (warfaryna, NOAC), leki przeciwpłytkowe, immunosupresanty, sterydy, leki hipotensyjne, insulina.

• Ocena ryzyka krwawienia i thrombocytopenii (wynik morfologii i INR/PTT jeśli wskazane).

• Ocena ryzyka zakażenia (objawy ogólne, stan skóry w miejscu zabiegu) i plan postępowania aseptycznego.

• Ustalenie wariantu techniki (sucha vs. mokra; jeśli mokra — czy uprawniony personel medyczny jest dostępny).

• Ustalenie planu postępowania w razie powikłań i numerów kontaktowych (lekarz konsultujący, SOR, ambulance).

• Uzyskanie świadomej zgody z zapisem dodatkowych ryzyk związanych z chorobami współistniejącymi.

C. Specyficzne modyfikacje i zasady dla wybranych grup chorobowych

1. Choroby układu krążenia (NT, choroba niedokrwienna serca, zastoinowa niewydolność serca)

   • Unikać intensywnego kortykalnego ssania w okolicach klatki piersiowej i okolicy sercowej.

   • Ograniczyć czas trwania i liczbę baniek; stosować niższe ciśnienie próżniowe.

   • Monitorowanie ciśnienia tętniczego i objawów duszności przed i po zabiegu.

   • Konsultacja kardiologiczna w przypadku niestabilności lub niejasnych objawów.

   • U pacjentów z niewydolnością serca unikać długich pozycji leżących bez wsparcia (ryzyko nasilenia duszności).

2. Pacjenci przyjmujący leki przeciwzakrzepowe i przeciwpłytkowe

   • Przed mokrą hijamą — bezwzględna konsultacja lekarska; często uzasadnione odroczenie zabiegu.

   • W suchej terapii: minimalizować uszkodzenia skóry, unikać dużych obszarów i intensywnego masowania baniek.

   • Przy podejrzeniu ryzyka krwotoku — sprawdzić aktualne wyniki INR/aptT/PLT; w razie nieprawidłowości skonsultować z lekarzem.

   • Dokumentować decyzję, konsultacje i informacje przekazane pacjentowi o ryzyku nasilonego krwawienia.

3. Cukrzyca (zwłaszcza nieuregulowana / z neuropatią)

   • Unikać zakładania baniek bezpośrednio na obszary z zaburzeniami czucia; zwiększone ryzyko urazu tkanek.

   • Zachować rygor aseptyczny; większe ryzyko zakażeń i wolniejsze gojenie.

   • U pacjentów z owrzodzeniami lub aktywną infekcją przeciwwskazanie do zabiegu w danym obszarze.

   • Monitorowanie glikemii i plan opieki postproceduralnej (instrukcja higieny, obserwacja zmian).

4. Immunosupresja / choroby autoimmunologiczne

   • Preferować odroczenie mokrej hijamy; suchą terapię stosować ostrożnie z zachowaniem maksymalnej aseptyki.

   • Należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym w kwestii ryzyka infekcyjnego i decyzji o ewentualnej antybiotykoterapii profilaktycznej (rozważnie, na zalecenie lekarza).

   • Szczegółowa edukacja pacjenta w zakresie oznak zakażenia i konieczności wczesnego zgłaszania objawów.

5. Choroby hematologiczne (hemofilia, trombocytopenia, skazy krwotoczne)

   • Mokra hijama jest zwykle przeciwwskazana; każde działanie inwazyjne wymaga zgody oraz nadzoru specjalisty hematologa.

   • Jeśli sucha terapia — bardzo ostrożne podejście, minimalne ciśnienia, unikanie obszarów z cienką skórą.

   • W razie potrzeby uzyskanie dokumentu z zaleceniami od hematologa dotyczącego postępowania.

6. Przewlekłe choroby płuc (POChP, astma)

   • Unikać zakładania baniek na klatkę piersiową w przypadku zaostrzeń lub nasilonej duszności.

   • U pacjentów z przewlekłymi chorobami oddechowymi monitorować saturację i objawy oddechowe po zabiegu.

   • W razie współistnienia infekcji dróg oddechowych odroczyć zabieg.

7. Ciąża

   • Unikać mokrej hijamy. Sucha terapia powinna być stosowana jedynie po konsultacji z lekarzem prowadzącym ciążę i przy ograniczeniu procedur w obrębie brzucha i dolnej części pleców (w zależności od trymestru).

   • Modyfikacja techniki: łagodne ssanie, krótszy czas, unikać stymulacji punktów akupunkturowych uważanych za kontrindykowane w ciąży.

   • Wymagana świadoma zgoda pacjentki i dokumentacja konsultacji lekarskiej.

8. Osoby starsze (geriatria)

   • Uwaga na cienką, atrofowaną skórę i większe ryzyko siniaków/pęknięć naczyń; stosować niższe ciśnienie i skrócony czas zabiegu.

   • Ocena wielochorobowości i leków (polypharmacy), szczególnie leków przeciwkrzepliwych i hipotensyjnych.

   • Ustalenie opieki po zabiegu, monitoru bezpieczeństwa (np. ryzyko upadku po zawrotach głowy).

9. Dzieci i młodzież

   • Zabiegi wykonuje się jedynie przy wyraźnym wskazaniu, z minimalną intensywnością i wyłącznie przez wykwalifikowanych terapeutów z doświadczeniem w pracy z dziećmi.

   • Wymagana pisemna zgoda rodzica/prawnego opiekuna; pełna informacja o ryzyku.

   • Mokra hijama jest generalnie przeciwwskazana u małych dzieci.

D. Postępowanie w przypadku specyficznych powikłań u pacjentów z chorobami współistniejącymi

1. Podejrzenie zakażenia miejscowego po zabiegu

   • Natychmiast ocenić zakres zakażenia (zaczerwienienie, ból, wydzielina, gorączka).

   • U pacjentów immunosupresyjnych, cukrzycowych i z chorobami przewlekłymi — niska granica do pilnej konsultacji lekarskiej (kategoria B/A).

   • Zastosować tymczasowe środki aseptyczne i ubezpieczyć obszar; przekazać pacjenta do lekarza z dokumentacją i zdjęciami.

   • Dokumentować przebieg, leczenie i komunikację z pacjentem oraz konsultującym lekarzem.

2. Nasilone krwawienie / tworzenie się dużych krwiaków

   • Natychmiastowe podstawowe środki hemostatyczne.

   • U pacjentów na antykoagulantach — pilna konsultacja lekarska, możliwe badania krwi i hospitalizacja.

   • W przypadku znacznej utraty krwi lub objawów wstrząsu — wezwanie pogotowia (kategoria A).

   • Rejestracja zdarzenia jako niepożądane i analiza przyczyn źródłowych.

3. Zaburzenia neurologiczne (parestezje, osłabienie)

   • Szybka ocena neurologiczna; w razie utrzymujących się lub narastających objawów — pilne skierowanie do neurologa i diagnostyka obrazowa (np. MRI/CT w zależności od podejrzeń).

   • Dokumentacja czasu wystąpienia i powiązania z procedurą.

4. Reakcje alergiczne / anafilaktyczne

   • Natychmiastowe postępowanie ratunkowe zgodne z algorytmami ACLS/PRN (adrenalina, tlen, zabezpieczenie drożności dróg oddechowych).

   • U każdego pacjenta z objawami alergicznymi dokumentacja alergenów, leków i materiałów użytych podczas zabiegu.

   • Po ustąpieniu ostrej reakcji — pilna konsultacja alergologiczna.

E. Schemat komunikacji i współpracy interdyscyplinarnej

• Zdefiniować lokalne ścieżki eskalacji: listę kontaktów do lekarzy POZ, dermatologa, chirurga, hematologa, kardiologa oraz placówek SOR.

• Wprowadzić standardowy formularz kliniczny do przekazywania informacji (zwięzłe podsumowanie, zdjęcia, pilność).

• Ustalić procedury potwierdzające: terapeuta dokumentuje wysłanie skierowania, konsultant potwierdza odbiór i formę odpowiedzi (pisemna/telefoniczna).

• Rola mentora/superwizora: w trudniejszych przypadkach terapeuta ma obowiązek przedyskutować przypadek z wyżej wykwalifikowanym kolegą lub lekarzem prowadzącym.

F. Dokumentacja i zgody

• W karcie pacjenta zapisać: rozpoznanie chorób współistniejących, ocenę ryzyka, informacje o konsultacjach, otrzymane zalecenia oraz świadomą zgodę pacjenta na modyfikowany plan terapii.

• Dla zabiegów mokrych — dodatkowe, szczegółowe formularze zgody, z wyszczególnieniem ryzyka powikłań u pacjentów z chorobami współistniejącymi.

• Zabezpieczenie zgodności z RODO przy przekazywaniu dokumentacji elektronicznej i zdjęć (szyfrowane kanały, minimalizacja danych).

G. Procedury follow-up i monitorowania efektów

• Ustalić harmonogram wizyt kontrolnych: natychmiastowa kontrola (24–48 h) dla pacjentów z wysokim ryzykiem powikłań; kolejna kontrola po 7–14 dniach (w zależności od stanu).

• Wprowadzić system zgłaszania i śledzenia powikłań — rejestr zdarzeń niepożądanych powiązanych z chorobami współistniejącymi.

• Wypełnianie formularza adverse event z analizą RCA (root cause analysis) w przypadku poważnych powikłań.

H. Ustalenia organizacyjne i szkoleniowe

• Personel powinien przejść szkolenia z zakresu: rozpoznawania „red flags”, zasad kierowania pacjentów, postępowania w nagłych powikłaniach oraz specyfiki leczenia pacjentów z konkretnymi chorobami.

• Przyjmować politykę współpracy z lokalnymi placówkami medycznymi — umowy o szybkie konsultacje (np. telefoniczne) i możliwość rejestracji pacjenta bezpośrednio z rekomendacją terapeuty.

• Regularne symulacje zdarzeń kryzysowych (ćwiczenia BLS/algorytmy krwotoczne) z uwzględnieniem pacjentów z chorobami współistniejącymi.

I. Metryki jakości i audyt

• Monitorować: liczbę skierowań do lekarzy, czas reakcji konsultanta, liczbę powikłań u pacjentów z chorobami współistniejącymi, odsetek przypadków wymagających hospitalizacji oraz zgodność dokumentacji z protokołem.

• Prowadzić kwartalne przeglądy przypadków z udziałem zespołu interdyscyplinarnego i aktualizować protokoły w oparciu o wyniki audytów i najnowsze wytyczne.

J. Wzory dokumentów i narzędzia pomocnicze (do wdrożenia)

• Standardowy formularz skierowania/konsultacji (krótkie podsumowanie + pilność).

• Szablon zgody pacjenta rozszerzonej o informacje dotyczące chorób współistniejących.

• Check-lista przedzabiegowa dostępna w formie papierowej i elektronicznej.

• Formularz raportu powikłania / adverse event z miejscem na RCA.

• Instrukcja postępowania „krok po kroku” w wybranych scenariuszach (krwotok, zakażenie, reakcja alergiczna).