Podobieństwa i różnice podejść KIF oraz WHO

1. Różnice i podobieństwa

Podejście WHO zezwala na subiektywną ocenę funkcjonowania przez pacjenta. Jest to związane z faktem iż w definicji zdrowia zawarto odniesienie do subiektywnego dobrostanu pacjenta. W ramach podejścia KIF zaznacza się konieczność obiektywnej oceny analizowanych parametrów dotyczacych funkcjonowania. Różnice między subiektywnością a obiektywnością oceny funkcjonowania:

1. Definicja: 
   • Subiektywność: Ocena oparta na subiektywnych doświadczeniach, odczuciach i opinii danej osoby na temat swojego funkcjonowania.  
   • Obiektywność: Ocena oparta na zewnętrznych, mierzalnych danych i faktach, niezależnych od subiektywnych odczuć jednostki.
2. Źródło Informacji:
   • Subiektywność: Informacje pochodzące bezpośrednio od samej osoby, która ocenia swoje doświadczenia i funkcjonowanie.
   • Obiektywność: Informacje pozyskiwane z zewnętrznych źródeł, takich jak wyniki badań, obserwacje osób trzecich czy dane medyczne.
3. Charakterystyka ocen: 
   • Subiektywność: Oceny mogą być bardziej ukierunkowane na subiektywne odczucia i interpretacje jednostki, co może podlegać wpływom emocji i subiektywnego postrzegania.
   • Obiektywność: Oceny oparte są na faktach i obiektywnych miarach, co ma na celu wyeliminowanie wpływu indywidualnych opinii.
4. Przykłady ocen:
   • Subiektywność: Osoba oceniająca swoje zdolności fizyczne, poziom bólu lub wpływ choroby na codzienne życie.
   • Obiektywność: Wyniki badań diagnostycznych, obserwacje specjalistów, np. fizjoterapeuty czy lekarza.
5. Mierzone aspekty:
   • Subiektywność: Często dotyczy doznań psychicznych, emocji, samopoczucia i ogólnego dobrostanu z perspektywy jednostki.
   • Obiektywność: Skupia się na mierzalnych aspektach, takich jak parametry fizyczne, wyniki badań laboratoryjnych, poziom funkcji fizycznych.
6. Wiarygodność i powtarzalność:
   • Subiektywność: Oceny mogą być bardziej zmienną i zależną od określonych warunków, co wpływa na powtarzalność i obiektywność.
   • Obiektywność: Mierzone dane są bardziej jednoznaczne i powtarzalne, co zwiększa wiarygodność ocen.
7. Zastosowanie w terapii:
   • Subiektywność: Ważna w terapii, aby zrozumieć doświadczenia pacjenta i dostosować plan leczenia do jego indywidualnych potrzeb.
   • Obiektywność: Niezbędna do monitorowania postępów terapeutycznych i obiektywnego oceniania skuteczności interwencji.
8. Perspektywa:
   • Subiektywność: Oceny oparte na subiektywności są bardziej związane z perspektywą jednostki i jej subiektywnym doświadczeniem.
   • Obiektywność: Oceny oparte na obiektywności są bardziej neutralne i oparte na obiektywnych faktach.

W praktyce, zrównoważone podejście uwzględnia zarówno subiektywne, jak i obiektywne elementy, dostarczając kompleksowej oceny funkcjonowania jednostki. Subiektywne odczucia pacjenta mogą uzupełniać obiektywne dane, tworząc pełniejszy obraz sytuacji. Jest to o tyle istotne, iż wiele obiektywnych testów i  parametrów nie jest usystematyzowana i ujednolicona. Jest często także zależna od jakości sprzętu pomiarowego czy producenta. Z punktu widzenia prawa naturalnego, konstytucyjnego i ustawowego silniejszym dowodem jest ocena subiektywna pacjenta. O ile różnica między parametrami subiektywnymi a obiektywnymi jest nieznaczna co pozwala na przyjęcie wyższości parametrów subiektywnych nad obiektywnymi o tyle znaczne odstępstwo parametrów subiektywnych od obiektywnych zmusza do głębszych przemyśleń. Możliwe jest, iż pacjent nie jest dobrze zdiagnozowany i dobrano niewłaściwe testy pomiarowe oceny obiektywnych parametrów lub ograniczenia pacjenta wynikają z kilku chorób np. psychiczno-fizycznych lub aparatura pomiarowa jest uszkodzona lub pacjent symuluje, histeryzuje czy wyolbrzymia. Jedynie w ostatnim przypadku można przyjąć wyższość parametrów obiektywnych nad subiektywnymi. Niestety częstym błędem jest stawianie wyższości parametrów obiektywnych w każdym przypadku nie dowierzając pacjentowi lub zarzucając bezpodstawny kłam jego twierdzeniom. Jest to wyraz działań wynikających z nienawiści, braku tolerancji i chęci wyższości człowieka nad człowiekiem.

1.1. W odniesieniu do dobrostanu

Definicja:

Dobrostan to kompleksowe odczucie satysfakcji z życia, obejmujące zarówno aspekty psychiczne, jak i fizyczne. To subiektywna ocena ogólnego stanu zadowolenia i szczęścia jednostki w relacji do jej życiowych doświadczeń.

Składniki dobrostanu:

1. Psychiczny komfort:
   • Subiektywność: Odczucia radości, zadowolenia, spokoju psychicznego.
   • Obiektywność: Wyrażają je wskaźniki takie jak poziom stresu, objawy depresji czy jakość snu.
2. Fizyczne samopoczucie:
   • Subiektywność: Odczucie sprawności fizycznej, brak dolegliwości bólowych.
   • Obiektywność: Parametry takie jak stan zdrowia, poziom aktywności fizycznej.
3. Zadowolenie z życia:
   1. Subiektywność: Satysfakcja z osiągnięć życiowych, spełnienie celów.
   2. Obiektywność: Oceniane na podstawie osiągnięć zawodowych, społecznych czy osobistych.
4. Jakość relacji społecznych:
   • Subiektywność: Satysfakcja z relacji rodzinnych, przyjaźni, miłości.
   • Obiektywność: Ocena relacji, wsparcie społeczne, jakość interakcji.

Dobrostan, będący głównie subiektywnym doświadczeniem jednostki, może być mierzony za pomocą różnych wskaźników, takich jak kwestionariusze oceny życia czy badania nad jakością życia. Jednocześnie, obiektywne dane, takie jak wskaźniki zdrowia, mogą być używane do oceny pewnych aspektów dobrostanu. Różnice między subiektywnością a obiektywnością w kontekście dobrostanu podkreślają znaczenie uwzględniania zarówno wewnętrznych odczuć jednostki, jak i zewnętrznych, obiektywnych danych w kompleksowej analizie jej dobrostanu.

1.2. W odniesieniu do potrzeb fizjologicznych niższych

Definicja:

Potrzeby fizjologiczne to podstawowe wymagania organizmu niezbędne do utrzymania życia i zachowania homeostazy. Są to fundamentalne potrzeby biologiczne, które muszą być zaspokojone, aby jednostka mogła funkcjonować prawidłowo.

Składniki Potrzeb Fizjologicznych:

1. Odżywianie:
   • Subiektywność: Odczucie głodu i sytości, satysfakcja z jedzenia.
   • Obiektywność: Zapotrzebowanie na kalorie, składniki odżywcze, badania laboratoryjne.
2. Picie:
   • Subiektywność: Odczucie pragnienia i zaspokojenia tego pragnienia.
   • Obiektywność: Nawodnienie organizmu, poziom elektrolitów we krwi.
3. Oddychanie:
   
• Subiektywność: Świadomość komfortu oddychania.
• Obiektywność: Częstość oddechów na minutę, poziom tlenu we krwi.
4. Sen:
   • Subiektywność: Odczucie satysfakcji z jakości snu, poczucie wypoczynku.
   • Obiektywność: Czas trwania snu, fazy snu, ewentualne zaburzenia snu.
5. Termoregulacja:
   • Subiektywność: Odczucie komfortu cieplnego.
   • Obiektywność: Temperatura ciała, reakcja na zmiany temperatury otoczenia.

Potrzeby fizjologiczne są głównie związane z zachowaniami podstawowymi dla utrzymania życia. Ich subiektywna ocena przez jednostkę związana jest z jej percepcją komfortu i zaspokojenia. Obiektywne miary tych potrzeb, takie jak badania medyczne czy monitorowanie parametrów życiowych, pozwalają na ocenę ich rzeczywistego zaspokojenia i wpływu na funkcjonowanie organizmu. Subiektywność i obiektywność w tym kontekście mają zwykle zbieżne cele, zaspokajając podstawowe wymagania życiowe jednostki.

1.3. W odniesieniu do potrzeb fizjologicznych wyższych

Definicja:

Potrzeby fizjologiczne wyższe to bardziej złożone wymagania jednostki, wykraczające poza podstawowe potrzeby utrzymania życia. Te potrzeby obejmują dążenia do rozwoju, samorealizacji i osiągnięcia pełnego potencjału jednostki.

Składniki Potrzeb Fizjologicznych Wyższych:

1. Rozwój Emocjonalny:
   • Subiektywność: Poczucie satysfakcji z radzenia sobie z emocjami, osiągnięcia równowagi emocjonalnej.
   • Obiektywność: Możliwe badania psychometryczne oceniające poziom stresu, skali emocji.
2. Samorealizacja:
   • Subiektywność: Realizacja własnych celów życiowych, satysfakcja z osiągnięć.
   • Obiektywność: Osiągnięcia związane z karierą, edukacją, projekty życiowe.
3. Aktywność twórcza:
   • Subiektywność: Satysfakcja z twórczej ekspresji, doświadczenie flow. 
   • Obiektywność: Ocena dzieł twórczych, np. sztuka, literatura.
4. Samopoczucie Psychospołeczne:
   • Subiektywność: Zadowolenie z relacji społecznych, poczucie przynależności.
   • Obiektywność: Jakość relacji społecznych, wskaźniki wsparcia społecznego.
5. Rozwój duchowy:
   1. Subiektywność: Doświadczanie duchowości, dążenie do rozwoju duchowego.
   2. Obiektywność: Udział w praktykach duchowych, np. medytacja, uczestnictwo w wydarzeniach religijnych.

Potrzeby fizjologiczne wyższe są związane z dążeniem do pełnego rozwoju jednostki, zarówno na płaszczyźnie psychicznej, emocjonalnej, jak i społecznej. Ich subiektywna ocena obejmuje poczucie spełnienia i harmonii w życiu. Obiektywność w tym kontekście to analiza osiągnięć jednostki w obszarach związanych z jej rozwojem i samorealizacją, często oparta na obserwacji zewnętrznej, osiągnięciach edukacyjnych czy zawodowych. Subiektywność i obiektywność wspólnie wpływają na zaspokojenie potrzeb fizjologicznych wyższych, kształtując pełniejsze doświadczenie życiowe jednostki.

1.4. W odniesienia do godności

Definicja:

Godność to głębokie i subiektywne poczucie własnej wartości oraz szacunku dla samego siebie. Obejmuje poczucie godności jako istoty ludzkiej, niezależnie od osiągnięć czy sytuacji życiowej.

Składniki Godności:

1. Samoszacunek:
   • Subiektywność: Poczucie własnej wartości, akceptacji siebie. 
   • Obiektywność: Ocena podejścia do siebie, poziomu asertywności.
2. Szacunek własnego ciała:
   • Subiektywność: Pozytywne podejście do swojego ciała, akceptacja wyglądu.
   • Obiektywność: Wpływ postrzegania ciała na wykazywane zachowania, relacje społeczne.
3. Autonomia i niezależność:
   • Subiektywność: Dążenie do samodzielności, podejmowanie decyzji. 
   • Obiektywność: Stopień niezależności w codziennym życiu, samodzielność.
4. Szanowanie granic osobistych:
   • Subiektywność: Oczekiwanie szacunku w relacjach, utrzymanie granic.
   •  Obiektywność: Analiza interakcji społecznych pod kątem szacunku dla granic.
5. Poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego:
   •  Subiektywność: Odczucie bezpieczeństwa w relacjach emocjonalnych. 
   • Obiektywność: Obserwacja relacji, zabezpieczeń w środowisku.

Godność jest głęboko związana z subiektywnym odczuciem wartości własnej osoby. Subiektywna ocena obejmuje pozytywne odczucia i przekonania dotyczące siebie. Jednocześnie obiektywność w kontekście godności może obejmować analizę relacji społecznych, wpływu zachowań na samoocenę oraz ocenę warunków, w jakich jednostka rozwija swoją niezależność i autonomię. Współdziałanie subiektywności i obiektywności wpływa na doświadczenie godności, stanowiąc istotny element dobrze zintegrowanego i satysfakcjonującego życia.

1.5. W odniesieniu do wolności myśli

Definicja:

Wolność myśli to zdolność do swobodnego formułowania, przetwarzania i wyrażania własnych przekonań, idei oraz myśli. Obejmuje autonomię intelektualną, niezależność w kształtowaniu poglądów oraz swobodę w poszukiwaniu i analizie informacji.

Składniki wolności myśli:

1. Autonomia intelektualna:
   • Subiektywność: Poczucie swobody w kształtowaniu własnych przekonań. 
   • Obiektywność: Analiza stopnia niezależności intelektualnej w kontekście wpływu środowiska.
2. Poszukiwanie wiedzy:
   • Subiektywność: Chęć i motywacja do zdobywania nowej wiedzy.
   • Obiektywność: Obserwacja działań związanych z poszerzaniem horyzontów intelektualnych.
3. Otwartość na różnorodność poglądów:
   •  Subiektywność: Akceptacja i tolerancja dla różnorodnych opinii. 
   • Obiektywność: Zachowania w sytuacjach konfrontacji z odmiennymi poglądami. 
4. Wolność wyrażania:
   •  Subiektywność: Poczucie swobody w wyrażaniu swoich myśli i opinii.
   • Obiektywność: Analiza otoczenia pod kątem możliwości swobodnego wyrażania się.
5. Kreatywność myślowa:
   • Subiektywność: Świadomość własnej kreatywności myślowej.
   • Obiektywność: Obserwacja działań twórczych i innowacyjnych.

Wolność myśli jest ściśle związana z indywidualnymi przekonaniami i wartościami jednostki. Subiektywna ocena obejmuje poczucie swobody intelektualnej, zdolności wyrażania siebie oraz radość z poszukiwania wiedzy. Obiektywność w tym kontekście to analiza, w jaki sposób jednostka radzi sobie z różnorodnymi poglądami, jak skutecznie wyraża swoje myśli oraz jakie są efektywność i otwartość na nowe idee. Wolność myśli wpływa na rozwój intelektualny jednostki, a jednocześnie jest istotnym składnikiem harmonijnego funkcjonowania w społeczeństwie, wymagając równowagi między swobodą myślową a szacunkiem dla innych opinii.

1.6. W odniesieniu do indywidualnych celów życiowych

Definicja:

Indywidualność celów życiowych to unikalne i personalizowane cele, marzenia i dążenia, które kształtują życie jednostki. Obejmuje aspiracje związane z różnymi sferami życia, takimi jak kariera, życie osobiste, rozwój duchowy czy zaangażowanie społeczne.

Składniki indywidualności celów życiowych:

1. Różnorodność celów:
   •  Subiektywność: Rozmaite cele związane z karierą, związkami, rozwijaniem umiejętności, podróżami itp.
   • Obiektywność: Obserwacja różnorodności postaw i planów związanych z różnymi dziedzinami życia.
2. Znaczenie celów:
   • Subiektywność: Przypisywanie ważności określonym celom z perspektywy własnych wartości.
   • Obiektywność: Analiza, jakie cele są uznawane za kluczowe w życiu jednostki, w porównaniu do ogólnych norm społecznych.
3. Samorealizacja:
   • Subiektywność: Dążenie do rozwoju i osiągnięcia pełni potencjału.
   • Obiektywność: Obserwacja podejmowanych działań w kierunku samorozwoju oraz osiągnięć.
4. Elastyczność celów:
   • Subiektywność: Gotowość do dostosowywania celów do zmieniających się warunków życiowych.
   • Obiektywność: Obserwacja adaptacji celów do nowych okoliczności.
5. Długoterminowe perspektywy:
• Subiektywność: Planowanie celów na przyszłość, nawet w długim horyzoncie czasowym.
• Obiektywność: Analiza długoterminowego podejścia do planowania życiowych celów.

Indywidualność celów życiowych wyraża się w jednostkowych aspiracjach, marzeniach i dążeniach, co jest istotnym elementem subiektywnej oceny. Jednostka decyduje, które cele są dla niej kluczowe, co przekłada się na jej poczucie sensu i spełnienia. Obiektywność w tym kontekście polega na obserwacji, w jaki sposób jednostka realizuje swoje cele, czy podejmuje konkretne kroki w kierunku ich osiągnięcia oraz jakie zmiany wprowadza w przypadku ewolucji swoich priorytetów życiowych. Indywidualność celów życiowych wpływa na motywację, satysfakcję i ogólne dobrostan jednostki, a jednocześnie stanowi unikalny wkład w różnorodność celów społeczeństwa.

1.7. W odniesieniu do wiary

Podobieństwa związane z oceną subiektywną i obiektywną

1. Wpływ na jakość życia:
   • Podobieństwo: Zarówno subiektywna, jak i obiektywna ocena ICF uwzględniają wpływ duchowości i wiary na ogólną jakość życia pacjenta.
   •  Różnica: Subiektywna ocena skupia się na indywidualnych doświadczeniach duchowych, podczas gdy ocena obiektywna może badać zewnętrzne czynniki, takie jak uczestnictwo w praktykach religijnych.
2. Wartości i cel życiowy:
   • Podobieństwo: Obydwie oceny biorą pod uwagę, w jaki sposób duchowość i wiara odzwierciedlają wartości i cele życiowe pacjenta. 
   • Różnica: Subiektywna ocena koncentruje się na osobistych przekonaniach i doświadczeniach duchowych, podczas gdy ocena obiektywna może analizować zewnętrzne wskaźniki, takie jak aktywność w wspólnocie religijnej.
3. Wsparcie Społeczne i Duchowe:
   • Podobieństwo: Zarówno subiektywna, jak i obiektywna ocena ICF mogą uwzględniać wsparcie społeczne i duchowe jako istotne czynniki wpływające na zdrowie.
   • Różnice:  Subiektywna ocena pozwala na bardziej głębokie zrozumienie, jak duchowość wpływa na wsparcie społeczne na poziomie jednostkowym, podczas gdy ocena obiektywna może analizować struktury społeczne i instytucjonalne.
4. Adaptacja do Zmiany:
   • Podobieństwo: Obydwie oceny mogą uwzględniać, w jaki sposób duchowość i wiara wspierają pacjenta w adaptacji do zmian i trudności.
   • Różnica: Subiektywna ocena pozwala na lepsze zrozumienie, jak jednostka samodzielnie radzi sobie z wyzwaniami duchowymi, podczas gdy ocena obiektywna może skupić się na zewnętrznych wskaźnikach adaptacji.

Różnice subiektywnej i obiektywnej oceny ICF w aspekcie duchowości i wiary:

1. Perspektywa oceniającego:
   • Subiektywna: Bazuje na osobistych doświadczeniach, przekonaniach i odczuciach pacjenta związanych z duchowością i wiarą.
   • Obiektywna: Obejmuje zewnętrzne obserwacje, dane statystyczne i informacje od osób trzecich dotyczące wyrażania duchowości i wiary.
2. Indywidualizacja vs. Ogólne trendy:
   •  Subiektywna: Skupia się na indywidualnych przeżyciach duchowych i wiernych przekonaniach.
   • Obiektywna: Może analizować ogólne tendencje społeczne, struktury religijne i instytucjonalne.
3. Różnorodność doświadczeń:
   • Subiektywna: Umożliwia uwzględnienie różnorodności doświadczeń duchowych pacjentów.
   • Obiektywna: Może skoncentrować się na powszechnych praktykach religijnych, pomijając indywidualne różnice.
4. Skomplikowane elementy duchowości:
   
   • Subiektywna: Pozwala na uwzględnienie subtelnych i złożonych aspektów duchowości, które są trudne do uchwycenia obiektywnie.
   • Obiektywna: Może przesłaniać bardziej mierzalne i łatwiejsze do analizy dane, ale może pomijać głębsze, subiektywne doświadczenia duchowe.
5. Skutki kliniczne:
   • Subiektywna: Może dostarczyć informacji istotnych dla prowadzenia spersonalizowanej terapii, uwzględniającej aspekty duchowe i wierny kontekst pacjenta.
   •  Obiektywna: Pomaga w identyfikacji trendów społecznych i szeroko zakrojonych problemów zdrowotnych związanych z duchowością.
6. Wykorzystanie danych:
   • Subiektywna: Wymaga subiektywnej interpretacji i zrozumienia kontekstu życiowego pacjenta.
   • Obiektywna: Pozwala na analizę danych na poziomie zbiorczym, ułatwiając badania naukowe i analizy epidemiologiczne.
7. Zaangażowanie w praktyki duchowe:
   • Subiektywna:*Skupia się na osobistym doświadczeniu pacjenta w praktykach duchowych, uwzględniając jego subiektywne odczucia i zaangażowanie.
   • Obiektywna: Może koncentrować się na zewnętrznych aspektach praktyk duchowych, takich jak uczestnictwo w obrzędach religijnych czy grupowych modlitwach, które są mierzalne i obserwowalne.
8. Wpływ na jakość życia:
   • Subiektywna: Pomaga zrozumieć, jak duchowość i wiara wpływają na subiektywne doświadczenie jakości życia pacjenta.
   • Obiektywna: Pozwala na analizę statystyczną wpływu praktyk duchowych na aspekty życia społecznego, emocjonalnego czy fizycznego.
9. Rola społeczna wspólnoty religijnej:
   • Subiektywna: Koncentruje się na indywidualnym zaangażowaniu w społeczność religijną, uwzględniając subiektywne korzyści i wyzwania związane z uczestnictwem.
   • Obiektywna: Może badać związki między uczestnictwem w społecznościach religijnych a wsparciem społecznym, co może być mierzone i analizowane obiektywnie.
10. Znaczenie duchowości dla celów terapeutycznych:
    • Subiektywna: Pomaga zidentyfikować, jak duchowość pacjenta jest istotna dla jego celów terapeutycznych i samopoczucia.
    • Obiektywna: Ułatwia analizę statystyczną wpływu praktyk duchowych na cele terapeutyczne pacjentów.
11. Etyczne dylematy w opiece duchowej:
    • Subiektywna: Skupia się na osobistych przekonaniach i wartościach pacjenta związanych z etycznymi aspektami opieki duchowej.
    • Obiektywna: Może obejmować ocenę przestrzegania norm etycznych w ramach praktyk duchowych, takich jak poufność czy szacunek dla autonomii pacjenta.
12. Znaczenie duchowości dla radzenia sobie z chorobą:
    • Subiektywna: Pomaga zrozumieć, jak duchowość wpływa na radzenie sobie pacjenta z chorobą na poziomie subiektywnym.
    • Obiektywna: Może obejmować badanie statystyczne skuteczności praktyk duchowych w kontekście radzenia sobie z chorobą, wykorzystując obiektywne wskaźniki zdrowia.
13. Wpływ duchowości na współpracę z zespołem zdrowia:
    • Subiektywna: Koncentruje się na subiektywnym odczuciu pacjenta dotyczącym wpływu duchowości na relacje z zespołem zdrowia.
    •  Obiektywna: Analizuje obiektywne dane związane z komunikacją i współpracą pacjenta z zespołem zdrowia w kontekście praktyk duchowych.
14. Podejście interdyscyplinarne w opiece duchowej:
    • Subiektywna: Ocenia, jak pacjent postrzega interakcje między różnymi obszarami opieki duchowej.
    • Obiektywna: Analizuje efektywność interdyscyplinarnego podejścia do opieki duchowej, biorąc pod uwagę wymiar obiektywny, np. wyniki terapeutyczne.
15. Akceptacja i tolerancja wyznań religijnych:
    • Subiektywna: Koncentruje się na subiektywnym odczuciu pacjenta dotyczącym akceptacji i tolerancji względem jego wyznania religijnego.
    • Obiektywna: Może obejmować badanie obiektywnego podejścia opieki duchowej do różnorodności wyznań religijnych, wykorzystując konkretne wskaźniki postaw i działań.

Zarówno podejścia subiektywne, jak i obiektywne są istotne dla pełnego zrozumienia roli duchowości i wiary w kontekście zdrowia. Różnice między nimi pozwalają uwzględnić zarówno indywidualne doświadczenia, jak i obiektywne parametry oceny, tworząc kompleksową perspektywę.