Podmioty lecznicze

1. Działania lecznicze a zawody ochrony zdrowia

Działania lecznicze są pierwotne i naturalne, były i są wykonywane od setek tysięcy lat. Wynikają także z boskich praw i nakazów. Zostały także wtórnie zdefiniowane przez prawo.

Działania lecznicze i świadczenia zdrowotne mogą być wykonywane przez osoby wykonujące zawody medyczne i paramedyczne (o czym później) ale mogą być wykonywane także pozazawodowo i nieodpłatnie (lub za 'co łaska', w ramach napiwku, innej niezobowiązującej gratyfikacji ) w ramach wzajemnych działań członków rodziny, wąskiej grupy towarzyskiej ( nieformalnego Koła) lub szerszej grupy towarzystwa na rzecz jego członków ( Stowarzyszenie )

Zawody ochrony zdrowia są nowoczesną formą ustosunkowania relacji społecznych pomiędzy osobami wykonującymi działania lecznicze zawodowo, w sposób zorganizowany i publicznie.

1.1. Działalność lecznicza

Wg ustawy

z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej

(Dz. U. 2011 Nr 112 poz. 654)

Działalnością leczniczą jest

Art. 3. 1. Działalność lecznicza polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

Świadczenia te mogą być udzielane za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. 2. Działalność lecznicza może również polegać na:

1) promocji zdrowia lub 

2)realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii medycznych oraz metod leczenia. 2a. Czynności, o których mowa w ust. 2, mogą być wykonywane zaza pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.

Natomiast świadczeniem zdrowotnym jest wymieniona w definicjiach tej ustawy

świadczenie zdrowotne – działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania;

Jak widać zarówno definicja świadczenia zdrowotnego jak i działań leczniczych nie odnosi się do działalności zawodowej ale do działań sensu stricte, które można wykonywać w ramach zawodu, w ramach działań rodziców wobec dzieci lub działań pierwszej pomocy na ulicy przez osoby nie wykonujących zawodu medycznego i innych podobnych im działań.

Definicja działań leczniczych i świadczeń zdrowotnych nie odnosi się wyłącznie do działań medycznych, przez co można przyjąć, że świadczeniem zdrowotnym i działalnością leczniczą mogą być także działania paramedyczne. Warto jednak zwrócić uwagę, że działania inne-wspomagające działania paramedyczne nie są świadczeniem zdrowotnym, natomiast inne, bezpośrednio wspomagające działania medyczne są z definicji również świadczeniem zdrowotnym.

Na poparcie tej tezy należy spojrzeć do dyrektywy EU w sprawie zwolnień z podatku VAT

DYREKTYWA 2006/112/WE RADY

z dnia 28 listopada 2006 r.

w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej

TYTUŁ IX 

Zwolnienia

ROZDZIAŁ 2

Zwolnienia dotyczące określonych czynności wykonywanych w interesie publicznym

Artykuł 132

1. Państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje:

Reasumując dyrektywy EU zakładają iż świadczenia opieki medycznej mogą być prowadzone w ramach wykonywania zawodów i niezawodowo (nieodpłatnie). Inaczej nie było by potrzeby zwracania uwagę na zwolnienia z VAT działań zawodów. Przy czym dyrektywa że względu na nieodpłatność niezawodowego wykonywania świadczeń medycznych/zdrowotnych nie odnosi się dalej do nich w kwestii podatku VAT. Dyrektywa EU zakłada, że w ramach opieki medycznej (zdrowotnej) istnieją zawody medyczne i paramedyczne.

2. Podział zawodów opieki zdrowotnej

Na medyczne i paramedyczne

2.1. Podział ze względu na formalny poziom posiadanej wiedzy

1. Specjalistyczne
2. Średni personel ochrony zdrowia
   • Technik masażysta ( uregulowany medyczny )
   • Biomasazysta ( nieuregulowany medyczny )
   • Bioenergoterapeuta (nieuregulowany paramedyczny )
3. Niższy personel ochrony zdrowia

2.2. Podział zawodów medycznych i paramedycznych

Jak można zauważyć na liście średniego personelu ochrony zdrowia wymieniono zawody medyczne i paramedyczne, które bezpośrednio oddziaływują na ratowanie, przywracanie i zachowanie zdrowia. Na liście niższego personelu ochrony zdrowia istnieją zawody, które wykonują inne czynności bezpośrednio związane z działaniami medycznymi. 

Na liście widnieją też zawody zgrupowane jako 'inne' co oznacza, że lista ta nie jest zamknięta. Ostatnimi czasy powstały takie nieuregulowane, medyczne zawody ochrony zdrowia jak 'trener personalny treningu medycznego' czy nieuregulowany, paramedyczny 'szaman'.

W randze ustawy nie istnieje definicja zawodu paramedycznego jest jednak w ustawie o działalności leczniczej definicja zawodu medycznego i jest to:

osoba wykonująca zawód medyczny – osobę uprawnioną na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osobę legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny;

Można by było przez to wyprowadzić definicje osoby wykonującej zawód parametryczny jako osobę legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie paramedycyny;

Należy zwrócić uwagę na rozróżnienie dwóch rodzajów osób wykonujących zawód medyczny:

1. Osobę uprawnioną na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych

2. Osobę legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub określonej dziedzinie medycyny

Ponieważ kwestie zdobywania fachowych kwalifikacji nie są licencjonowane, a słowo kwalifikacje nie jest zdefiniowane ustawowo, zatem nabycie kwalifikacji może odbywać się na różne sposoby w ramach nauki formalnej ale także nieformalnej. 

( Ponieważ kwestie posiadania naturalnego talentu lub daru od Boga również nie są uregulowane prawnie osoby wykonujące zawody paramedyczne często twierdzą, iż posiadają kwalifikacje do wykonywania świadczeń zdrowotnych dzięki naturalnemu talentowi lub darowi od Boga. )

W pojęciu kwalifikacje zawodowe (będącym elementem szerszego pojęcia kwalifikacji danej osoby) mieszczą się cechy osobowości pracownika, jego wykształcenie, doświadczenie zawodowe związane ze stażem pracy. Elementy te mogą wskazywać na praktyczne umiejętności pracownika niezbędne do prawidłowego wykonywania danej pracy.

Kwalifikacje zawodowe lub też kompetencje twarde – rozumiane są jako zestaw wiedzy i umiejętności wymaganych do realizacji składowych zadań zawodowych (w wybranej specjalności). Wynikają z określonych dokumentów (świadectw, dyplomów, zaświadczeń) i stwarzają domniemanie, że legitymujący się nimi człowiek ma odpowiednie kompetencje ( za Jerzy Unolt, Ekonomiczne problemy rynku pracy, Katowice 1999, s. 13. )

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej, kwalifikacje w zawodzie to zestawy oczekiwanych efektów kształcenia: wiedzy, umiejętności zawodowych oraz kompetencji personalnych i społecznych, pozwalające na samodzielne wykonywanie zadań zawodowych (za Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 grudnia 2016 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz.U. z 2016 r. poz. 2094).) Przy czym rozporządzenie odnosi się do kwalifikacji zawodowych szkolnictwa zawodowego a nie kwalifikacji zawodowych uzyskanych w innym toku kształcenia

3. Zawody uregulowane prawnie

Specjalistyczne:

Lekarz

Fizjoterapeuta

Pielęgniarka

Średni personel ochrony zdrowia

Technik masażysta

Niższy personel ochrony zdrowia

Salowa

Kierowca karetki

Rejestratorka medyczna

3.1. Minimum programowe a kompetencje zawodowe

To co jest w minimum należy w szczególności do kompetencji

3.2. Kwalifikacje a kompetencje a uprawnienia

Minimalne kwalifikacje do wykonywania zawodów uregulowanych prawnie są rozpisane w randze ustawy i rozporządzeń. Akty prawne te określają minimalny poziom wykształcenia, sposób powoływania szkół, kwestie akredytacji kierunków i ich nadzoru. Dzięki temu osoby wykonujące zawody regulowane prawnie uzyskują odpowiednie uprawnienia. W ramach rozwoju zawodowego osoba może w ramach kształcenia formalnego lub nieformalnego nabyć dodatkowe kwalifikacje, które będą również uprawniać do wykonywania czynności z nimi związanymi poza niezbędne ustawowe minimum.

W przypadku zawodów nieuregulowanych prawnie nie zdefiniowano ustawowo minimalnych kwalifikacji do ich wykonywania, w związku z czym osobą uprawnioną do wykonywania nieuregulowanego zawodu ochrony zdrowia jest osobą, która nabyła jakiekolwiek kwalifikacje w danej dziedzinie ochrony zdrowia i nie naraża nikogo na znaczny uszczerbek na zdrowiu.

 W przypadku zaistniałej szkody w wyniku winy osoba wykonująca regulowany czy nieregulowany zawód ochrony zdrowia ma w obowiązku zadość uczynić. Za winę uznaje się zarówno bezpośrednie spowodowanie krzywdy, ale także bezpośrednią krzywdę wynikającą z braku działań lub bezpośrednią krzywdę wynikającą z błędnych działań. Częściowe zadośćuczynienie należy również spełnić w przypadku pośredniej szkody będącej nieuniknionym następstwem pierwotnej bezpośredniej szkody. W przypadku pośredniej szkody, której ozna było jednak uniknąć kierując się myśleniem zdrowo-rozsądkowym i ogólnym pojęciem o świecie zadośćuczynienie nie przynależy

Kwalifikacje do wykonywania działań leczniczych (zawodowych i niezawodowych) można zdobyć poprzez:

• Ukończenie szkoły wyższej
• Ukończenie szkolenia specjalizacyjnego
• Ukończenie studiów podyplomowych
• Ukończenie szkoły średniej
• Ukończenie kursu
• Samokształcenie kierowane
• Samodoskonalenie się
• Talent naturalny
• Dar od Boga

3.3. Możliwe formy wykonywania zawodów medycznych

Indywidualne praktyki:

W miejscu wezwania

W gabinecie

Grupowe praktyki:

W miejscu wezwania

W gabinecie

Podmioty lecznicze z zarejestrowanym zakładem leczniczym zatrudniające osoby w ramach:

Umowy o pracę

Umowy cywilno-prawne ( powołanie, zlecenie,)

Wolontariat

W formie umów: o pracę, zlecenia, menadżerskiej, powołania, wolontariatu w podmiocie leczniczym, praktyce grupowej, praktyce indywidualnej.

Należy pamiętać, że wykonywanie zawodów medycznych nie jest jedyną formą wykonywania świadczeń zdrowotnych i działań leczniczych. Świadczenia te można  wykonywać niezawodowo w ramach działań rodziny, wąskiego kręgu towarzyskiego ( koła ) lub towarzystwa ( stowarzyszenie ) nieodpłatnie na rzecz członków stowarzyszenia.

4. Podmioty lecznicze

Art 2. 10) świadczenie zdrowotne – działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania;

Art. 3. 1. Działalność lecznicza polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

Świadczenia te mogą być udzielane za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. 2. Działalność lecznicza może również polegać na:

1) promocji zdrowia lub 2)

realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii medycznych oraz metod leczenia. 2a. Czynności, o których mowa w ust. 2, mogą być wykonywane za

pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.

Art. 4. 1. Podmiotami leczniczymi są:

1) przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221 i 641) we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej,

5) fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest wykonywanie zadań w zakresie ochrony zdrowia i których statut dopuszcza prowadzenie działalności leczniczej,

5a) posiadające osobowość prawną jednostki organizacyjne stowarzyszeń, o których mowa w pkt 5,

6) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania,

– w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą

Art. 16. 1. Działalność lecznicza jest działalnością regulowaną w rozumieniu

ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. 

1a. Nie stanowi działalności regulowanej w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców działalność lecznicza: 1) podmiotów leczniczych w formie jednostki budżetowej; 1a) podmiotów leczniczych w formie jednostki wojskowej;

2) wykonywana jako: a) działalność pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2023 r. poz. 571), chyba że zachodzą przesłanki określone w art. 9 ust. 1 tej ustawy,

b) działalność charytatywno-opiekuńcza, jeżeli przepisy odrębne przewidują prowadzenie takiej działalności.

Art. 17. 1. Podmiot leczniczy jest obowiązany spełniać następujące warunki:

1)

posiadać pomieszczenia lub urządzenia, odpowiadające wymaganiom określonym w art. 22;

2) używać i utrzymywać wyroby medyczne, wyposażenie wyrobów medycznych, wyroby medyczne do diagnostyki in vitro, wyposażenie wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro, aktywne wyroby medyczne do implantacji oraz systemy lub zestawy zabiegowe zgodnie z wymaganiami ustawy z dnia 7 kwietnia 2022 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. poz. 974);

3) zapewniać udzielanie świadczeń zdrowotnych wyłącznie przez osoby wykonujące zawód medyczny oraz spełniające wymagania zdrowotne określone w odrębnych przepisach;

4) zawrzeć w zakresie określonym w art. 25 ust. 1 umowę ubezpieczenia: a) odpowiedzialności cywilnej.

Art. 21. 1. Świadczenia zdrowotne mogą być udzielane również w ramach

wolontariatu, na zasadach określonych w porozumieniu, o którym mowa w art. 44 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, zawartym z wolontariuszem. 2. Do wolontariatu stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 24 kwietnia

2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. 3. Studenci zdobywający kwalifikacje do wykonywania zawodu medycznego

oraz doktoranci mogą brać udział w udzielaniu świadczeń zdrowotnych w ramach kształcenia w uczelni medycznej lub innej uczelni prowadzącej kształcenie w zakresie nauk medycznych lub nauk o zdrowiu, pod bezpośrednim nadzorem osób wykonujących zawód medyczny właściwy ze względu na treści kształcenia.

Art. 23. 1. Sprawy dotyczące sposobu i warunków udzielania świadczeń

zdrowotnych przez podmiot wykonujący działalność leczniczą, nieuregulowane w ustawie lub statucie, określa regulamin organizacyjny ustalony przez kierownika.

Art. 24. 1. W regulaminie organizacyjnym podmiotu wykonującego

działalność leczniczą określa się w szczególności: 1)

firmę albo nazwę podmiotu;

2) cele i zadania podmiotu; 3)

strukturę organizacyjną zakładu leczniczego;

4) rodzaj działalności leczniczej oraz zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych;

5) miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych – w przypadku udzielania świadczeń zdrowotnych za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, miejscem udzielania świadczeń jest miejsce przebywania osób wykonujących zawód medyczny udzielających tych świadczeń;

2023-11-14©Kancelaria Sejmu s. 24/110 6)

przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych, z zapewnieniem właściwej dostępności i jakości tych świadczeń w jednostkach lub komórkach organizacyjnych zakładu leczniczego;

7) organizację i zadania poszczególnych jednostek lub komórek organizacyjnych zakładu leczniczego oraz warunki współdziałania tych jednostek lub komórek dla zapewnienia sprawnego i efektywnego funkcjonowania podmiotu pod względem diagnostyczno-leczniczym, pielęgnacyjnym, rehabilitacyjnym i administracyjno-gospodarczym;

8) warunki współdziałania z innymi podmiotami wykonującymi działalność leczniczą w zakresie zapewnienia prawidłowości diagnostyki, leczenia, pielęgnacji i rehabilitacji pacjentów oraz ciągłości przebiegu procesu udzielania świadczeń zdrowotnych;

9) wysokość opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej ustalonej w sposób określony w art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta;

10) organizację procesu udzielania świadczeń zdrowotnych w przypadku pobierania opłat;

11) wysokość opłaty za przechowywanie zwłok pacjenta przez okres dłuższy niż 72 godziny od osób lub instytucji uprawnionych do pochowania zwłok na podstawie ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1947 oraz z 2022 r. poz. 2705) oraz od podmiotów, na zlecenie których przechowuje się zwłoki w związku z toczącym się postępowaniem karnym;

12) wysokość opłat za świadczenia zdrowotne, które mogą być, zgodnie z przepisami ustawy lub przepisami odrębnymi, udzielane za częściową albo całkowitą odpłatnością;

13) sposób kierowania jednostkami lub komórkami organizacyjnymi zakładu leczniczego.

Art. 46. 1. Odpowiedzialność za zarządzanie podmiotem leczniczym

niebędącym przedsiębiorcą ponosi kierownik. 2. Kierownikiem podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą może być

osoba, która: 1)

posiada wykształcenie wyższe; 2) 3)

posiada wiedzę i doświadczenie dające rękojmię prawidłowego wykonywania obowiązków kierownika;

posiada co najmniej pięcioletni staż pracy na stanowisku kierowniczym albo ukończone studia podyplomowe na kierunku zarządzanie i co najmniej trzyletni staż pracy;

4) nie została prawomocnie skazana za przestępstwo popełnione umyślnie. 3. W przypadku podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami

podmiot tworzący nawiązuje z kierownikiem stosunek pracy na podstawie powołania lub umowy o pracę albo zawiera z nim umowę cywilnoprawną.