1.3.2. Muzykoterapia aktywna – definicja i zastosowanie

1. Ekspresja emocji przez grę na instrumentach – korzyści psychologiczne

1. Wprowadzenie do muzykoterapii aktywnej i jej rola w ekspresji emocji

Muzykoterapia aktywna różni się od muzykoterapii receptywnej, ponieważ skupia się na czynnej roli pacjenta, który uczestniczy w procesie poprzez tworzenie dźwięków lub muzyki. Jednym z głównych narzędzi terapeutycznych w tej formie terapii jest gra na instrumentach, która umożliwia wyrażenie emocji w bezpieczny i kreatywny sposób. Ta forma ekspresji może mieć znaczące korzyści psychologiczne, które pomagają w lepszym zrozumieniu oraz zarządzaniu emocjami.

2. Rola gry na instrumentach w wyrażaniu emocji

2.1. Bezpieczny kanał wyrażania trudnych emocji

Gra na instrumentach w muzykoterapii aktywnej oferuje pacjentom możliwość wyrażenia emocji, które mogą być trudne do przekazania słowami, takich jak gniew, frustracja, lęk czy smutek.

• Instrumenty perkusyjne, na przykład bębny, mogą być używane do uwalniania nagromadzonego napięcia emocjonalnego, pozwalając pacjentom na intensywne, a jednocześnie kontrolowane wyrażanie agresji lub frustracji.
• Instrumenty melodyczne, jak fortepian lub gitara, mogą natomiast pomóc w wyrażaniu bardziej złożonych uczuć, takich jak tęsknota, melancholia czy radość, poprzez różnorodne tonacje i dynamikę gry.

2.2. Ułatwienie introspekcji i refleksji

Podczas gry na instrumentach pacjenci mogą skupić się na swoich emocjach i przeżyciach, co ułatwia refleksję nad ich źródłem i intensywnością.

• Proces tworzenia dźwięków skłania do pogłębionej introspekcji, umożliwiając pacjentom lepsze zrozumienie swoich stanów emocjonalnych.
• Dzięki powtarzającym się rytmom lub określonym sekwencjom muzycznym, pacjenci mogą zauważyć, jak ich nastrój zmienia się podczas sesji, co wspomaga rozwój samoświadomości emocjonalnej.

3. Korzyści psychologiczne wynikające z ekspresji emocji poprzez grę na instrumentach

3.1. Redukcja stresu i napięcia emocjonalnego

Gra na instrumentach może pomóc w redukcji stresu, szczególnie poprzez fizyczne zaangażowanie i intensywne wyrażenie emocji.

• Badania pokazują, że aktywne uczestnictwo w tworzeniu muzyki obniża poziom kortyzolu, hormonu stresu, co wpływa na ogólne zmniejszenie napięcia emocjonalnego.
• Skupienie się na grze odciąga uwagę pacjentów od codziennych zmartwień, dając im chwilę wytchnienia i odprężenia.

3.2. Poprawa nastroju i wzrost poczucia kontroli

Ekspresja emocji przez grę na instrumentach może prowadzić do poprawy nastroju poprzez uwalnianie endorfin oraz wzrost poczucia kontroli nad swoimi uczuciami.

• Gra na instrumentach stwarza poczucie sprawczości i kontroli, ponieważ pacjent może sam decydować o intensywności i tonacji, co pomaga w zarządzaniu emocjami.
• Regularne sesje gry pomagają w budowaniu pewności siebie, szczególnie u osób z problemami emocjonalnymi, co pozytywnie wpływa na ogólne samopoczucie i redukcję objawów depresyjnych.

3.3. Wzmacnianie komunikacji i relacji społecznych

W muzykoterapii aktywnej gra na instrumentach może być także formą komunikacji, szczególnie w przypadku osób, które mają trudności w wyrażaniu emocji słowami.

• Wspólne granie na instrumentach w grupie lub z terapeutą umożliwia wymianę emocji bez potrzeby werbalnego opisywania ich, co wspiera budowanie relacji i zrozumienia między uczestnikami.
• Proces ten stwarza przestrzeń do dzielenia się przeżyciami w sposób autentyczny i bezpieczny, co wzmacnia poczucie przynależności i wsparcia społecznego.

4. Praktyczne techniki muzykoterapii aktywnej z wykorzystaniem instrumentów

4.1. Improwizacja jako sposób na spontaniczną ekspresję

Improwizacja to jedna z technik stosowanych w muzykoterapii aktywnej, która pozwala pacjentom na spontaniczne wyrażanie emocji, bez narzuconych zasad czy struktury.

• Terapeuta może zachęcić pacjenta do improwizowania na wybranym instrumencie, co umożliwia swobodne wyrażanie wewnętrznych stanów emocjonalnych.
• Improwizacja daje także możliwość eksperymentowania z dźwiękami i odkrywania nowych sposobów radzenia sobie z emocjami.

4.2. Gra w odpowiedzi na zadane emocje

W tej technice terapeuta może poprosić pacjenta o grę na instrumencie w odpowiedzi na określony stan emocjonalny, na przykład „radość” lub „smutek”.

• Pacjenci mogą wybierać instrumenty i sposoby gry, które najlepiej oddają ich sposób postrzegania danej emocji, co wspomaga rozwój umiejętności rozpoznawania i rozumienia własnych emocji.
• Dzięki temu pacjenci uczą się, jak różne dźwięki i rytmy mogą wpływać na ich stan psychiczny i jak świadomie wykorzystać muzykę w codziennym życiu.

4.3. Praca nad rytmem i harmonią jako narzędzie integracji emocji

Terapeuta może wprowadzać elementy rytmu i harmonii, które mają na celu uporządkowanie oraz integrację emocji.

• Rytmiczne uderzanie w instrumenty perkusyjne może pomóc w stabilizowaniu nastroju i wprowadzeniu stanu harmonii wewnętrznej.
• Harmonia dźwięków może wspierać równoważenie emocji oraz wprowadzać pacjentów w stan odprężenia i spokoju.

5. Podsumowanie korzyści psychologicznych płynących z muzykoterapii aktywnej

Gra na instrumentach w muzykoterapii aktywnej jest skutecznym sposobem na wyrażenie i przetworzenie emocji, oferując jednocześnie liczne korzyści psychologiczne. Dzięki tej formie terapii pacjenci mogą lepiej zrozumieć, kontrolować i komunikować swoje uczucia, co prowadzi do poprawy nastroju, redukcji stresu i wzmocnienia relacji społecznych.