1.3.1. Muzykoterapia receptywna – definicja i zastosowanie

10. Muzykoterapia receptywna w terapii pacjentów z demencją – wpływ na funkcje poznawcze

1. Wprowadzenie do muzykoterapii receptywnej w leczeniu demencji

Muzykoterapia receptywna, w której pacjenci słuchają odpowiednio dobranej muzyki, jest skuteczną metodą wspomagającą terapię osób z demencją. Demencja prowadzi do stopniowego pogorszenia funkcji poznawczych, takich jak pamięć, koncentracja, orientacja w czasie i przestrzeni, oraz zdolność komunikacji. Muzyka, dzięki swojemu bezpośredniemu oddziaływaniu na emocje i pamięć, oferuje unikalne możliwości wsparcia terapeutycznego.

2. Wpływ muzykoterapii receptywnej na funkcje poznawcze u pacjentów z demencją

Muzykoterapia receptywna wpływa korzystnie na funkcje poznawcze pacjentów z demencją poprzez stymulację obszarów mózgu odpowiedzialnych za pamięć, emocje oraz orientację. Oto główne obszary, na które wpływa ta forma terapii:

2.1. Wzmocnienie pamięci długotrwałej

Muzyka może stymulować pamięć długotrwałą, przywołując wspomnienia związane z dawnymi przeżyciami.

• Dzięki muzyce znanej z przeszłości pacjenci mogą przypomnieć sobie sytuacje, emocje, a nawet osoby, które dawno zapomnieli.
• Wykorzystanie muzyki z okresów kluczowych w życiu pacjenta (np. młodość) ułatwia przypominanie sobie przeszłości, co wpływa na poprawę samopoczucia i większą integrację emocjonalną z otoczeniem.

2.2. Wsparcie orientacji i komunikacji

Muzykoterapia receptywna pomaga w poprawie orientacji czasowej i przestrzennej, co jest kluczowe w terapii demencji.

• Specjalnie dobrane utwory muzyczne mogą wspierać pacjenta w nawiązaniu kontaktu z rzeczywistością, np. poprzez słuchanie muzyki związanej z aktualnymi wydarzeniami lub sezonami roku.
• Muzyka pozwala także pacjentom na wyrażanie siebie, gdy komunikacja werbalna jest ograniczona, co pomaga w interakcjach z terapeutą i rodziną.

2.3. Poprawa koncentracji i uwagi

Dzięki regularnym sesjom muzykoterapii receptywnej możliwe jest stopniowe zwiększenie zdolności koncentracji i uwagi.

• Słuchanie muzyki może pomóc pacjentowi w skupieniu się na konkretnych dźwiękach, co wspomaga trening uwagi.
• Dzięki regularnym sesjom, pacjenci uczą się kierować uwagę na wybrany bodziec, co jest pomocne w codziennym funkcjonowaniu.

3. Praktyczne aspekty stosowania muzykoterapii receptywnej u pacjentów z demencją

Terapia muzyką wymaga starannego doboru utworów, które odpowiadają preferencjom oraz stanowi emocjonalnemu pacjenta. Muzyka powinna być dostosowana do stopnia zaawansowania demencji, aby nie wywoływać negatywnych reakcji.

3.1. Personalizacja muzyki

Ważne jest, aby dobierać muzykę zgodnie z osobistymi preferencjami pacjenta, co zwiększa efektywność terapii.

• Personalizacja repertuaru, obejmująca ulubione gatunki, piosenki oraz wykonawców z młodości pacjenta, wspomaga przypominanie i zapewnia pozytywne emocje.
• Muzyka powinna być również dostosowana do stanu emocjonalnego pacjenta w danym dniu, aby wprowadzić go w stan spokoju i relaksacji.

3.2. Użycie prostych struktur muzycznych

Pacjenci z zaawansowaną demencją mogą lepiej reagować na muzykę o prostych strukturach, która nie jest zbyt intensywna.

• Muzyka o przewidywalnym rytmie i niskiej intensywności pomaga w uniknięciu potencjalnego przeciążenia bodźcami.
• Proste melodie lub powtarzalne dźwięki mogą ułatwić pacjentowi koncentrację oraz wprowadzić stan spokoju.

3.3. Przykłady typów muzyki stosowanej w terapii

W muzykoterapii receptywnej dla osób z demencją często stosuje się konkretne gatunki muzyczne i typy utworów:

• Muzyka klasyczna, w szczególności kompozycje o łagodnym tempie, może działać uspokajająco.
• Muzyka folkowa, ludowa lub kościelna, jeśli pacjent miał z nią kontakt w przeszłości, może być szczególnie skuteczna, ponieważ często wywołuje wspomnienia związane z dzieciństwem lub życiem religijnym.

4. Badania nad skutecznością muzykoterapii receptywnej w terapii demencji

Wiele badań naukowych potwierdza korzyści muzykoterapii receptywnej dla pacjentów z demencją, szczególnie w zakresie poprawy ich funkcji poznawczych i jakości życia.

4.1. Badania nad wpływem muzyki na pamięć

W badaniach nad terapią muzyką wykazano, że pacjenci z demencją lepiej pamiętają przeszłe wydarzenia i wspomnienia związane z konkretnymi utworami muzycznymi.

• Dzięki sesjom muzykoterapeutycznym pacjenci częściej nawiązują kontakt z przeszłością, co wpływa pozytywnie na ich poczucie tożsamości.

4.2. Badania nad poprawą nastroju i redukcją lęku

Muzykoterapia receptywna pomaga także w obniżeniu poziomu lęku oraz poprawie ogólnego nastroju pacjentów.

• W badaniach wykazano, że pacjenci po sesjach muzykoterapii mają lepszy nastrój oraz wykazują niższy poziom agresji i irytacji, co może pozytywnie wpływać na ich relacje z opiekunami i rodziną.

4.3. Badania nad efektem na codzienne funkcjonowanie pacjentów

Muzyka ma również pozytywny wpływ na zdolności pacjentów do wykonywania codziennych czynności.

• Badania wskazują, że pacjenci po regularnych sesjach muzykoterapii mogą łatwiej radzić sobie z podstawowymi czynnościami dnia codziennego, co wpływa na ich samodzielność i komfort życia.

5. Wnioski i przyszłość muzykoterapii receptywnej w leczeniu demencji

Muzykoterapia receptywna jest cennym narzędziem wspomagającym terapię osób z demencją, wpływając korzystnie na ich funkcje poznawcze, emocjonalne i społeczne. Dzięki starannemu doborowi utworów oraz personalizacji sesji, możliwe jest osiągnięcie poprawy w zakresie pamięci, orientacji i komunikacji, co prowadzi do podniesienia jakości życia pacjentów i ich rodzin.