3.2 Staw ramienny – biomechanika i funkcje

1. Anatomia stawu ramiennego i jego biomechanika

Staw ramienny jest jednym z najbardziej złożonych i ruchomych stawów w ciele człowieka, co sprawia, że jego biomechanika jest szczególnie interesująca. Jest to staw kulisty, który umożliwia ruchy w trzech płaszczyznach, co czyni go jednym z najbardziej mobilnych stawów. Jednak ta ogromna ruchomość odbywa się kosztem stabilności, co powoduje, że staw ramienny jest podatny na urazy.

1.1 Budowa stawu ramiennego

Staw ramienny składa się z dwóch głównych elementów kostnych:

• Główka kości ramiennej – kulista powierzchnia na końcu kości ramiennej, która wchodzi w kontakt z panewką łopatki.
• Panewka stawu ramiennego – płytka, stosunkowo płaska powierzchnia na łopatce, zwana wydrążeniem stawowym (glenoid), w którą wpasowuje się główka kości ramiennej.

Powierzchnie stawowe są pokryte chrząstką stawową, co pozwala na płynny ruch, zmniejszając tarcie. Dodatkowo, wokół panewki znajduje się obrąbek stawowy, który zwiększa głębokość panewki, poprawiając stabilność stawu.

1.2 Struktury stabilizujące staw

Ze względu na wyjątkową ruchomość stawu, stabilność mechaniczna jest głównie zapewniana przez mięśnie, więzadła oraz torebkę stawową, które działają wspólnie, aby utrzymać główkę kości ramiennej w kontakcie z panewką. Szczególną rolę odgrywa tutaj stożek rotatorów, czyli grupa mięśni, które odpowiadają za stabilizację główki kości ramiennej podczas ruchu.

1. Mięśnie stożka rotatorów: Składa się z czterech mięśni – nadgrzebieniowego, podgrzebieniowego, podłopatkowego i obłego mniejszego. Ich zadaniem jest nie tylko ruch stawu, ale także utrzymanie główki kości ramiennej w panewce podczas ruchu.
2. Więzadła: Więzadła barkowe (np. więzadło kruczo-ramienne) wspomagają stabilność pasywną, zapobiegając nadmiernym przesunięciom kości ramiennej w stosunku do panewki.
3. Torebka stawowa: Jest to elastyczna struktura otaczająca staw, która zapobiega przesadnemu rozsuwaniu się elementów stawu, jednocześnie umożliwiając znaczny zakres ruchu.

1.3 Funkcje biomechaniczne stawu ramiennego

Ruchomość stawu ramiennego można analizować w kontekście sześciu głównych typów ruchów: zginania, prostowania, odwodzenia, przywodzenia, rotacji wewnętrznej i zewnętrznej oraz obwodzenia (circumduction). Kombinacja tych ruchów pozwala na pełen zakres funkcji ręki, takich jak sięganie, podnoszenie przedmiotów czy manipulacja narzędziami.

Biomechanika stawu ramiennego opiera się na koordynacji między mięśniami, więzadłami i strukturami kostnymi. Przykładem tego jest mechanizm rytmu ramienno-łopatkowego, który polega na współdziałaniu ruchów stawu ramiennego i łopatki, aby umożliwić pełny zakres ruchów kończyny górnej. W szczególności, na każde 2 stopnie ruchu w stawie ramiennym, 1 stopień ruchu zachodzi w łopatce, co pozwala na płynny i skoordynowany ruch całego ramienia.