2.6. Kości miednicy i kończyny dolnej

1. Budowa i funkcja miednicy

Miednica, będąca centralnym punktem łączącym tułów z kończynami dolnymi, odgrywa kluczową rolę w biomechanice człowieka. Zbudowana jest z dwóch kości biodrowych (os coxae), kości krzyżowej (os sacrum) oraz kości guzicznej (os coccygis). Każda z tych struktur ma swoje specyficzne funkcje oraz cechy anatomiczne, które umożliwiają stabilne połączenie szkieletu osiowego (kręgosłupa) z kończynami dolnymi. Miednica pełni również funkcję osłaniającą dla ważnych organów wewnętrznych, takich jak pęcherz moczowy czy narządy rozrodcze.

1. Kości biodrowe (ossa coxae)

Każda kość biodrowa składa się z trzech zrośniętych ze sobą kości: biodrowej (os ilium), łonowej (os pubis) oraz kulszowej (os ischii). Te trzy części łączą się w panewce stawu biodrowego, która tworzy powierzchnię stawową dla głowy kości udowej.

• Kość biodrowa to największa część miednicy, będąca miejscem przyczepu wielu mięśni brzucha oraz mięśni kończyny dolnej, takich jak mięśnie biodrowo-lędźwiowe, odpowiedzialne za zginanie stawu biodrowego.
• Kość łonowa pełni funkcję łączącą, tworząc spojenie łonowe (symphysis pubica), co umożliwia stabilne połączenie obu kości biodrowych.
• Kość kulszowa z kolei odpowiada za przenoszenie obciążeń podczas siedzenia oraz stanowi miejsce przyczepu mięśni kulszowo-goleniowych, odpowiedzialnych za prostowanie stawu biodrowego.

2. Stabilność i ruchomość miednicy

Funkcją miednicy jest nie tylko ochrona narządów wewnętrznych, ale także stabilizacja ciała podczas ruchu. Dwa stawy krzyżowo-biodrowe (articulationes sacroiliacae), łączące kość krzyżową z kośćmi biodrowymi, są kluczowe dla przenoszenia sił z tułowia na kończyny dolne. Te stawy, mimo że mają ograniczoną ruchomość, pełnią istotną rolę w amortyzacji podczas chodzenia i biegania, umożliwiając absorpcję wstrząsów i minimalizując obciążenia działające na kręgosłup.

Staw biodrowy (articulatio coxae), będący kulistym stawem pomiędzy panewką miednicy a głową kości udowej, jest jednym z najbardziej ruchomych stawów w ciele człowieka. Jego budowa pozwala na zginanie, prostowanie, odwodzenie, przywodzenie oraz ruchy obrotowe kończyny dolnej, co umożliwia wykonywanie złożonych czynności ruchowych, jak chód, bieganie, skakanie czy wchodzenie po schodach.

3. Biomechanika miednicy podczas ruchu

Miednica, pełniąc funkcję łącznika między kręgosłupem a kończynami dolnymi, bierze udział w przekazywaniu sił wynikających z obciążenia ciała. Dzięki odpowiedniemu ułożeniu kości biodrowych i krzyżowych, miednica stabilizuje tułów i przenosi ciężar ciała na kończyny dolne podczas chodzenia, biegania czy stania. W zależności od rodzaju aktywności, miednica może wykonywać ruchy pochylania do przodu (antewersja) lub do tyłu (retrowersja), co wpływa na ustawienie kręgosłupa i kończyn dolnych.

Stabilność miednicy jest również ściśle związana z pracą mięśni. Mięśnie biodrowo-lędźwiowe, pośladkowe, kulszowo-goleniowe oraz mięśnie dna miednicy odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowej postawy i zapobieganiu przeciążeniom stawów oraz kręgosłupa.