2. Przygotowanie narzędzi i materiałów jednorazowych

Zestawienie i kategoryzacja materiałów jednorazowych

• Materiały ochronne i osobiste (PPE)
  jednorazowe rękawice lateksowe/nie-lateksowe w rozmiarach S–XL, maski chirurgiczne (lub FFP2 w zależności od ryzyka aerozolu), fartuchy jednorazowe, osłony na buty, czepek jednorazowy, okulary ochronne lub przyłbica.

• Wyposażenie inwazyjne jednorazowe
  sterylne lancety/skalpele jednorazowe (jeżeli procedura dopuszcza), jednorazowe igły do poboru (jeśli wymagane), jednorazowe kubki do zbierania krwi (jeśli stosowane), jednorazowe pompki/smoczki próżniowe do baniek (jeśli konstrukcja narzędzia przewiduje jednorazowe elementy).

• Środki do oczyszczania i dezynfekcji skóry
  jednorazowe gaziki nasączone alkoholem/antyseptykiem (np. chlorheksydyna 0,5–2% lub PVP-jod zgodnie z rekomendacją lokalną), pojedynczo pakowane chusteczki dezynfekcyjne.

• Materiały opatrunkowe jednorazowe
  jałowe gaziki, opatrunki chłonne, plastry jałowe, paski przylepne, opaski elastyczne jednorazowe, jałowe kompresy do zabezpieczenia po zabiegu.

• Materiały pomocnicze i higieniczne
  jednorazowe prześcieradła, podkłady chłonne, ręczniki papierowe, jednorazowe miskownice/pojemniki na odpady płynne, woreczki do odpadów zakaźnych.

• Pojemniki i oznakowanie
  pojemnik na ostre (sztywny, opatrzony certyfikatem), opakowania na odpady zakaźne (worki z oznaczeniem), jednorazowe etykiety pacjenta (jeśli zbierane próbki/oznaczenia).

Wymogi jakościowe i kontrola przy przyjęciu towaru

• Sprawdzenie dokumentacji dostawy: protokół, numer partii (lot), data produkcji i termin ważności, świadectwa/zgodności (CE/ISO jeśli wymagane), karta charakterystyki środka chemicznego (SDS) dla preparatów dezynfekcyjnych.

• Kontrola opakowań: uszkodzone, nieszczelne lub napuchnięte opakowania jednorazowe należy odrzucić i oznakować jako „do reklamacji”. Nie używać produktów po upływie terminu ważności.

• Zasada FIFO: stosować zasadę "first in — first out" dla materiałów wielopakowanych; prowadzić dziennik przyjęć z datami i numerami partii.

• Rejestr reklamacji: błyskawicznie odnotować i zgłosić dostawę niezgodną, dołączać zdjęcie i opis do dokumentacji.

Warunki przechowywania i aseptyczne rozpakowywanie

• Przechowywanie: sucha, chłodna przestrzeń, zabezpieczona przed bezpośrednim światłem słonecznym; półki oznaczone, oddzielone strefami czystymi i brudnymi; opakowania chronić przed zgnieceniem.

• Temperatura i wilgotność: przestrzegać zaleceń producenta – większość jednorazowych artykułów medycznych przechowywać w temperaturze pokojowej (ok. 15–25°C) i umiarkowanej wilgotności.

• Aseptyczne rozpakowywanie: rozpakowywać materiały jednorazowe bezpośrednio przy stanowisku zabiegowym na czystej, dezynfekowanej powierzchni; minimalizować czas, w którym jałowe elementy narażone są na powietrze. Unikać odłożenia elementów na brudne lub tekstylne powierzchnie.

Ułożenie stanowiska i ergonomia materiałów jednorazowych

• Sekwencja rozkładania: ułożyć elementy w kolejności użycia — materiały przygotowaniowe (dezynfekcja), materiały inwazyjne (w oddzielnym, jasno oznakowanym polu), materiały opatrunkowe.

• Strefy dostępne jedną ręką: zapewnić logiczny układ tak, aby terapeuta mógł aseptycznie sięgnąć po kolejny element bez kontaminacji pola.

• Zapas awaryjny: mieć pod ręką zapasowe, jednorazowe rękawice i jałowe gaziki — minimum 1–2 sztuki dodatkowe na wypadek uszkodzenia lub potrzeby szybkiej zmiany.

• Oznakowanie jednorazowych instrumentów inwazyjnych: nieotwarte opakowanie trzymać przed użytkownikiem, otwierać w sposób kontrolowany; wszelkie otwarte instrumenty traktować jako niejałowe po określonym czasie (zgodnie z polityką placówki).

Postępowanie z materiałami po użyciu (organizacja odpadów jednorazowych)

• Segregacja u źródła: ostre w pojemniku na ostre; materiały nasączone krwią do worka na odpady zakaźne; pozostałe jednorazówki do odpadów medycznych zgodnie z lokalnymi przepisami.

• Bezpieczne zamknięcie: pojemnik na ostre musi być zamykany i przechowywany poza zasięgiem pacjentów i osób nieuprawnionych; worki z odpadami zakaźnymi szczelnie zamknięte i oznaczone.

• Transport i utylizacja: organizować zgodnie z przepisami lokalnymi — najczęściej odbiór przez wyspecjalizowaną firmę utylizującą odpady medyczne.

Dokumentacja i checklisty przygotowania

• Gotowa lista kontrolna (checklist): lista „Zestaw przed zabiegiem” zawierająca pozycje do odhaczenia (np. rękawice, jałowe gaziki ×5, skalpel jednorazowy ×1, opaska elastyczna ×1, worki na odpady ×1). Każde użycie wpisywać w karcie zabiegu.

• Rejestr partii materiałów: dla materiałów inwazyjnych i opatrunków zapisywać numer partii, aby w razie potrzeby móc prześledzić wykorzystanie oraz szybko wycofać wadliwy towar.

Zarządzanie ryzykiem i sytuacje awaryjne

• Awaryjne braki: procedura „braku materiału” — np. jeśli skończą się jałowe gaziki, usunąć pacjenta z pola zabiegowego do strefy bezpiecznej i uzupełnić zapasy przed kontynuacją.

• Uszkodzone opakowanie: nie używać — przekazać do reklamacji i zastąpić element innym z datą ważności.

• Postępowanie z podejrzanym materiałem: jeśli podejrzewa się, że materiał jednorazowy był wcześniej użyty lub zanieczyszczony, traktować jako skażony i zutylizować.

Wymagania prawne i zgodność z normami

• Zgodność z lokalnymi przepisami: używać wyrobów medycznych dopuszczonych na rynek (oznaczenia CE, instrukcje producenta) i stosować się do wytycznych sanitarnych obowiązujących w kraju.

• Karty charakterystyki i instrukcje producenta: mieć dostęp, znać przeciwwskazania do stosowania danego materiału (np. alergie na lateks).

---

Krótki przykład (zestaw jednorazowy na jedną sesję hijama — orientacyjnie)

• rękawice jednorazowe: 2 pary (jedna para do przygotowania, druga do procedury)

• maska chirurgiczna: 1 szt. (zmiana jeśli wilgotna)

• jednorazowe prześcieradło: 1 szt.

• jałowe gaziki 5×5 cm: 10 szt.

• skalpel jednorazowy (jeśli przewidziany w danej procedurze pod nadzorem medycznym): 1 szt. w opakowaniu sterylnym

• plaster jałowy: 2 szt.

• pojemnik na ostre (jeśli użyto skalpela) — pusty, gotowy do zamknięcia

• worek na odpady zakaźne: 1 szt.

• chusteczki dezynfekcyjne: 3–5 szt.

Przed wejściem pacjenta sprawdzić kompletność według checklisty i oznaczyć numer partii krytycznych elementów (skalpel, opatrunki).

---

Krótkie ćwiczenie praktyczne (kontrola jakości zestawu w 5 minut)

1. Cel: szybko ocenić kompletność i stan zestawu jednorazowego.

2. Czas: 5 minut.

3. Kroki:

   • weź gotowy zestaw z magazynu; sprawdź trzy rzeczy: termin ważności, integralność opakowań, numer partii;

   • odtwórz checklistę i odhacz pozycje; jeśli brakuje elementu, zanotuj i uzupełnij;

   • jeśli znajdziesz uszkodzone opakowanie, zapisz je w rejestrze reklamacji (zdjęcie + opis) i pobierz zamiennik;

   • podpisz kartę kontroli (imię, data, godzina).

4. Ocena: instruktor ocenia kompletność i prawidłowo wypełnioną dokumentację oraz czas wykonania.

Ćwiczenie rozwija refleks kontrolny, uczy szybkiego reagowania na braki i utrwala znaczenie numerów partii oraz terminów ważności — kluczowe elementy bezpieczeństwa pacjenta.