Drukuj ten rozdziałDrukuj ten rozdział

6.4. Czas trwania i dynamika zabiegu (statyczne vs. przesuwne/„sliding” cupping)

5. Wskazania i przeciwwskazania do stosowania metody przesuwnej (masażu przesuwnego bańką)

Wskazania — kiedy metoda przesuwna jest uzasadniona

  1. Napięcia i dysfunkcje mięśniowo-powięziowe

    • Umiarkowane do silnych napięć mięśniowych (np. okolica karkowo-barkowa, m. czworogłowy uda, łydki), kiedy celem jest mechaniczne „odklejenie” zrostów powięziowych i poprawa ślizgu tkanek.

  2. Linie napięciowe i pasma powięziowe

    • Przy zaburzeniach transmisji sił wzdłuż linii powięziowych (np. pasmo biodrowo-piszczelowe) metoda przesuwna pozwala na pracę wzdłuż przebiegu tkanek, mobilizację przyczepów i rozluźnienie ciągłości tensjonalnej.

  3. Ograniczony zakres ruchu związany z przykurczem tkanek miękkich

    • Gdy ograniczenie ROM wynika z ograniczeń tkanek miękkich (nie z uszkodzenia strukturalnego stawu) — przesuwne bańkowanie może poprawić elastyczność i ROM.

  4. Przyspieszenie regeneracji po wysiłku/sport

    • Krótkie, łagodne przesuwy mogą wspomagać drenaż, zmniejszać napięcie i przyspieszać powrót do sprawności po intensywnym wysiłku.

  5. Praca łączona z terapią mięśniową lub punktową

    • Po manualnym „release” lub terapii punktów spustowych przesuwne bańkowanie wzmacnia efekt uwolnienia i ułatwia ujednolicenie tonu tkanek na dłuższym odcinku.

  6. Praca nad bliznami — ostrożnie i adaptacyjnie

    • Po okresie dojrzewania blizny (zgodnie z protokołem rehabilitacyjnym) metoda przesuwna może poprawić ruchomość między skórą, tkanką podskórną i powięzią — wymaga to jednak zgody chirurga i ostrożnej adaptacji intensywności.

Racje terapeutyczne dla wskazań

  • masaż przesuwny łączy działanie mechaniczne (rozciąganie tkanek, ścinanie warstw powięzi) z efektami mikrokrążeniowymi (lokalny wzrost przepływu krwi i limfy), co przekłada się na zmniejszenie napięcia, poprawę elastyczności i drenaż metaboliczny.

  • praca wzdłuż włókien mięśniowych i linii powięziowych zwiększa efektywność rozluźniania niż pojedyncze, punktowe interwencje.

Przeciwwskazania absolutne — kiedy metoda przesuwna jest zabroniona

  1. Aktywna infekcja skóry lub tkanek (np. cellulitis, ropień) — ryzyko rozsiewu i pogłębienia infekcji.

  2. Świeże rany, otwarte blizny, świeże zeszycia chirurgiczne — ryzyko rozejścia rany i zakażenia.

  3. Zakrzepica żylna / podejrzenie zakrzepicy (DVT) — przesuwanie może spowodować oderwanie skrzepliny; bez badania dopplerowskiego i zgody lekarza metoda jest przeciwwskazana.

  4. Poważne zaburzenia krzepnięcia krwi lub brak zgody lekarza w przypadku terapii przeciwkrzepliwej — istotne ryzyko dużych wybroczyn; wymagana konsultacja medyczna.

  5. Nowotwór w fazie aktywnej (lokalny guz/nowotwór) w obrębie obszaru zabiegowego — przeciwwskazane manipulacje mechaniczne nad zmianą nowotworową.

  6. Stany wysiękowe w stawach lub ostre zapalenia stawów — masaż przesuwny nie jest wskazany w ostrych stanach zapalnych stawów.

  7. Niepewność diagnostyczna — przy niewyjaśnionych, gwałtownych objawach bólowych lub objawach neurologicznych (np. nagły niedowład, ostre parestezje) należy odroczyć terapię i skierować na diagnostykę.

Przeciwwskazania względne — wymagają adaptacji lub zgody lekarza

  1. Leki przeciwkrzepliwe, trombocytopenia, hemofilia

    • Nie zawsze absolutne, lecz wymagają zgody lekarza i stosowania niskiego podciśnienia oraz krótszych serii. Należy uprzedzić pacjenta o ryzyku siniaków.

  2. Żylaki — zwłaszcza na nogach

    • Unikać bezpośrednio nad żylakami; jeśli pracować — bardzo łagodne podciśnienie i krótkie przesuwy poza przebiegiem żylaków.

  3. Cienka, atroficzna lub bardzo wrażliwa skóra (osoby starsze)

    • Stosować niższe siły, większy poślizg i krótsze sesje.

  4. Ciąża

    • Unikać bezpośredniej pracy bańką na brzuchu i w okolicy krzyża w I trymestrze; w II i III trymestrze preferować delikatne techniki poza bezpośrednio zaleconymi strefami i po uzyskaniu zgody prowadzącego ginekologa.

  5. Neuropatie obwodowe, zaburzenia czucia

    • Pacjent może nie zgłaszać bólu; stosować bardzo łagodne parametry lub unikać obszaru.

  6. Blizny po radioterapii / skóry po RT

    • Zwiększona wrażliwość i ryzyko uszkodzeń — skonsultować z ośrodkiem prowadzącym.

  7. Dzieci

    • Dawkowanie i intensywność znacząco zredukować; wymagana zgoda rodzica/prawnego opiekuna i dostosowanie do wieku.

Modyfikacje techniczne zależnie od przeciwwskazań

  • Zmniejszenie siły podciśnienia — preferować minimalne zassanie, więcej poślizgu.

  • Skrócenie długości i czasu przesuwu — krótsze serie z więcej przerwami.

  • Zmiana typu bańki — silikonowe / miękkie bańki przy wrażliwej skórze, plastikowe z regulatorami w warunkach wymagających kontroli.

  • Kombinacja z innymi technikami — np. najpierw delikatny manualny release, potem niskie próżnie; lub zamiast przesuwów — statyczne krótkie aplikacje w bezpieczniejszych rejonach.

Ocena i zgoda przed zabiegiem

  • zawsze zbadaj obszar palpacyjnie i w wywiadzie (leki, choroby przewlekłe, zabiegi chirurgiczne).

  • zdobądź świadomą zgodę pacjenta: wyjaśnij cele, możliwe odczucia (ciągnięcie, ucisk), ryzyka (siniaki) i alternatywy.

  • jeśli wątpliwości co do krzepliwości, zasięgnij opinii lekarza lub poproś o wyniki badań (INR, APTT) — zgodnie z lokalnymi procedurami.

Monitorowanie podczas aplikacji i kryteria przerwania

  • komunikuj się z pacjentem na bieżąco (skala bólu 0–10), obserwuj skórę (szybkie pojawienie się dużych wybroczyn, pęcherzy, znaczny obrzęk = przerwij).

  • przerwij zabieg natychmiast przy pojawieniu się: silnego, narastającego bólu, parestezji, zawrotów głowy, objawów ogólnych (nudności, bladość), obfitych krwawień czy podejrzenia DVT.

  • po zabiegu oceń obszar palpacyjnie, zanotuj zmiany skórne i subiektywne odczucia pacjenta.

Dokumentacja i instrukcja po zabiegu

  • zanotuj: wskazanie, typ i wielkość bańki, orientacyjne natężenie podciśnienia (opisowe), liczba i długość przejść, obserwacje skórne, zgoda pacjenta, zalecenia po zabiegu (np. unikanie gorących kąpieli 24 h, zastosowanie łagodnego chłodzenia miejscowego przy dużym zaczerwienieniu).

  • zalecenia dla pacjenta: odpoczynek, picie wody, obserwacja miejsca zabiegowego, kontakt w razie niepokojących objawów.

Krótki przykład

Pacjentka 45 lat, przewlekłe napięcie m. czworobocznego (ból „karku” po pracy biurowej), bez leków przeciwkrzepliwych, bez objawów neurologicznych.

  • Decyzja: zastosować technikę przesuwnej bańki dla rozluźnienia linii od okolicy przyczepu karkowego ku barkowi.

  • Parametry: bańka silikonowa/plastikowa, niskie → umiarkowane podciśnienie, 6–8 przejść wzdłuż włókien mięśniowych tempo 3–4 cm/s, przerwy między seriami.

  • Obserwacja: pacjentka zgłasza przyjemne „ciągnięcie”, na skórze lekkie zaczerwienienie bez wybroczyn. Po sesji palpacyjnie mniejsze napięcie i subiektywna ulga. Zapisano parametry i zalecenia: unikać intensywnego wysiłku 24 h, zgłosić się w razie silnego bólu lub nadmiernych siniaków.

Krótkie ćwiczenie praktyczne (20–25 minut)

Cel: rozpoznawanie wskazań/przeciwwskazań i praktyczna adaptacja parametrów.

  1. Część A — rozpoznawanie (5–7 min)

    • W parach: terapeuta otrzymuje kartę z krótkim przypadkiem klinicznym (np. starszy pacjent na warfarynie, pacjent z przewlekłym napięciem karku, osoba po 6 tyg. od operacji kolana). Zadanie: określić czy metoda przesuwna jest wskazana, względnie wskazana czy przeciwwskazana. Uzasadnić decyzję.

  2. Część B — praktyka (12–15 min)

    • Na modelu wykonaj 2-minutowe testowe przesuwy przy niskim podciśnieniu, następnie 1 serię 6 przejść umiarkowanym podciśnieniem (wybrany bezpieczny obszar, np. boczna część uda). Zwróć uwagę na tempo, kontakt ze skórą i wypytywanie modela o komfort. Na koniec wykonaj jedno krótkie zwiększenie próżni (1–2 przejścia) i natychmiast zredukuj.

  3. Ewaluacja (3 min)

    • Omówcie: co zauważyliście (reakcja skóry, odczucia modela), jakie parametry zastosowaliście i co byście zmienili przy przeciwwskazaniach z karty.

W ćwiczeniu kładźcie nacisk na bezpieczną komunikację, dokumentowanie i adaptację parametrów — umiejętność odróżnienia wskazań od przeciwwskazań jest kluczowa dla bezpiecznej klinicznej praktyki.