6.2. Metody tworzenia próżni: ognisko, pompka manualna, próżnia elektryczna — bezpieczeństwo użycia

5. Ocena ciśnienia w zależności od rodzaju tkanki i wrażliwości pacjenta

Czynniki determinujące wybór siły podciśnienia

Grubość i typ tkanek: cienka skóra i mała warstwa tkanki podskórnej (np. okolica obojczyka, szyja, kostne przyczepy) wymagają niższego podciśnienia; obszary z grubą warstwą mięśniową lub poduszką tłuszczową (np. część boczna uda, grzbiet) mogą tolerować większe zasysanie.
Stan skóry i powięzi: skóra z atrofą, teleangiektazjami, naczyniakami, blizny, rozstępy lub zmiany pigmentacyjne są bardziej podatne na uszkodzenie — stosować znacznie mniejsze siły lub unikać aplikacji. Powięź zwłókniała może wymagać dłuższej ekspozycji przy umiarkowanym podciśnieniu, niekoniecznie większego.
Napięcie mięśniowe i tonus: mięśnie hiperaktywne, napięte (np. przy przewlekłym napięciu) reagują często silniejszym uniesieniem i bólem; tu preferować łagodniejszy start i stopniowe zwiększanie siły. Mięśnie z osłabionym tonusem (atrofia) wymagają ostrożności — nadmierne zasysanie może powodować siniaki i dyskomfort.
Wiek i elastyczność skóry: u osób starszych skóra jest cieńsza i mniej elastyczna — preferować niższe wartości i krótsze czasy. U dzieci i młodzieży zastosowanie wymaga dodatkowego ograniczenia siły lub całkowitego wyłączenia zabiegu (zgodnie z wytycznymi).
Unaczynienie i skłonność do krwawień: pacjenci na lekach przeciwzakrzepowych, z zaburzeniami krzepnięcia lub tendencją do pękających naczyń (np. łatwe siniaczenie) powinni mieć obniżone podciśnienie lub rezygnację z bańkowania mokrego; sucha terapia też wymaga ostrożności.
Neuropatia i zaburzenia czucia: u osób z obniżonym czuciem (cukrzyca z neuropatią, uszkodzenia nerwów) nie wolno polegać wyłącznie na subiektywnych odczuciach — stosować niskie wartości i częste kontrole skóry.
Wrażliwość psychiczna i bólowo-emocjonalna: lęk, niskie progi bólu czy wcześniejsze negatywne doświadczenia wpływają na tolerancję — warto zacząć łagodnie i użyć testu próbnego.

Metody oceny przed i w trakcie zabiegu

Wywiad i subiektywna ocena pacjenta: zapytaj o wcześniejsze doświadczenia z bańkami, aktualny odczuwany ból (skala 0–10), leki (antykoagulanty, NLPZ), choroby skóry, alergie. Ustal z pacjentem sygnał przerwania zabiegu.
Badanie palpacyjne: oceń grubość fałdu skórno-podskórnego, napięcie mięśniowe, obecność punktów spustowych i blizn. Prosty test: złap fałd skóry między palcami — obserwuj jego elastyczność i podatność.
Ocena przez test próby (test tolerancji): na niewielkim, nieistotnym functionalnie obszarze (np. boczna część przedramienia) wykonaj krótką aplikację przy minimalnym podciśnieniu (krótki „test 10–20 s” lub „delikatne zasysanie”). Obserwuj reakcję: kolor skóry, ból, mrowienie, nagły dyskomfort.
Obserwacja parametrów skórnych: w czasie zasysania obserwuj uniesienie skóry (stopień przyssania), barwę (różne odcienie mogą mówić o lokalnym przecieku krwi czy większej obrzękliwości) i szybkość powrotu do stanu wyjściowego po odbarczeniu.
Skala tolerancji i dokumentacja: zaproponuj pacjentowi prostą skalę tolerancji (0 brak uczucia; 1–3 komfort; 4–6 umiarkowany dyskomfort; 7–10 ból nie do zaakceptowania) i zapisuj wartości ustawień urządzenia wraz z reakcją.

Zasady praktyczne doboru siły podciśnienia (proceduralne wytyczne)

Zasada „od najmniejszego do wystarczającego”: zaczynaj od najniższych możliwych ustawień, które produkuje urządzenie lub manualne założenie bańki, i dopiero przy dobrej tolerancji zwiększaj w małych krokach.
Dostosowanie w trakcie zabiegu: zmniejsz podciśnienie przy nagłym wzroście bólu, przy pojawieniu się pękniętych naczyń, nadmiernego zaczerwienienia lub parestezji.
Czas ekspozycji a siła: większe podciśnienie zazwyczaj łączy się z krótszym czasem aplikacji; przy umiarkowanym zasysaniu można wydłużyć czas. Zawsze stosuj relację siła ↔ czas (np. silne zasysanie → krótki czas).
Strefy szczególnej ostrożności: okolica krtani, przednia szyja, doły pachowe, okolicy nad kośćmi gnykową/łopatkową — najmniejsze wartości.
Uwaga na kontraindikacje: jeśli w wywiadzie są silne przeciwwskazania (antykoagulanty, czynna infekcja skórna, świeże rany), odradza się stosowanie silnych podciśnień lub całkowicie rezygnuje z zabiegu.

Komunikacja i zgoda pacjenta

Informowanie o możliwych efektach: poinformuj pacjenta o możliwości powstania siniaków, odczuć ciągnięcia czy przejściowego zasinienia. Omów z nim plan zwiększania siły i uzyskaj potwierdzenie zgody na test.
Ustalenie sygnału bezpieczeństwa: pacjent powinien mieć prosty, ustalony gest lub słowo (np. „stop”), które natychmiast zatrzyma procedurę.

Dokumentacja i audyt kliniczny

W dokumentacji zabiegu zapisuj: wyjściowe ustawienia podciśnienia (niskie/umiarkowane/wysokie lub wartość wskazana przez urządzenie), obszary aplikacji, wynik testu próby, reakcje pacjenta (VAS), czas ekspozycji oraz wszystkie korekty w trakcie zabiegu. Taka praktyka ułatwia analizę tolerancji u kolejnych sesji i pozwala tworzyć indywidualne profile terapeutyczne.

Krótki przykład

Pacjent z napięciem mięśniowo-powięziowym w odcinku piersiowym (silny, ale miejscowy ból 5/10). Po wywiadzie i palpacji terapeuta stwierdza umiarkowaną warstwę mięśniową i brak blizn. Przeprowadza test próby na przedramieniu: 15 s niskiego zasysania → brak objawów. Wybiera tryb statyczny o niskim podciśnieniu, aplikuje bańki na grzbiecie i obserwuje przez 30–60 s. Pacjent zgłasza lekkie ciągnięcie 3/10 — kontynuuje przez zaplanowany czas, po czym odbarcza bańki. Dokumentuje ustawienia i odczucia.

Krótkie ćwiczenie praktyczne (warsztat)

Cel: praktyczna nauka oceny tolerancji tkanek i stopniowania siły.

Pary ćwiczących: osoba A (pacjent), B (terapeuta), C (obserwator). Przygotujcie dwie różne strefy ciała: np. przedramię (cienka skóra) i udo boczne (grubsza tkanka).
Etap 1 — palpacja: terapeuta ocenia fałd skórno-podskórny i napięcie mięśniowe, opisuje obserwacje obserwatorowi.
Etap 2 — test próby: na każdym obszarze wykonajcie krótką aplikację niskiego podciśnienia (10–20 s). Notujcie reakcję pacjenta (skala 0–10), wygląd skóry i ewentualne objawy.
Etap 3 — stopniowanie: na obszarze z lepszą tolerancją spróbujcie zwiększyć podciśnienie w dwóch krokach, obserwując i pytając pacjenta po każdym kroku. Zatrzymajcie się, gdy odczucie przekroczy 4/10.
Etap 4 — omówienie: obserwator zapisuje jakie ustawienia (opisowo: niskie/umiarkowane) pasowały do której tkanki i dlaczego. Omówcie różnice między obszarami i decyzje terapeuty.

Ćwiczenie wzmacnia umiejętność czytania tkanek, komunikacji z pacjentem i bezpiecznego stopniowania siły podciśnienia.