5.4. Diagnostyka wg TCM (tradycyjnej medycyny chińskiej): punktów meridianowych przydatnych dla bańkowania

7. Planowanie terapii w ujęciu energetyczno-funkcjonalnym

Zasady ogólne i cele terapeutyczne

Planowanie terapii w ujęciu energetyczno-funkcjonalnym oznacza łączenie diagnozy TCM (wzorców energetycznych takich jak niedobór Qi/krwi, wilgoć, gorąco, stagnacja Qi, niedobór Yin/Yang) z oceną funkcjonalną pacjenta (bólem, zakresem ruchu, funkcją układów: trawiennego, oddechowego, ruchowego). Celem jest dobór interwencji, które:

adresują pierwotny wzorzec TCM i jednocześnie poprawiają funkcję (np. redukcja bólu, poprawa ROM, lepsze trawienie),
są bezpieczne w kontekście stanu medycznego pacjenta,
możliwie mierzalne — plan oparty na celach krótkoterminowych i długoterminowych.

Struktura planu terapeutycznego (krok po kroku)

1. Sprecyzowanie diagnozy wielopoziomowej

Diagnoza TCM: zapisz dominujący wzorzec i wzorce wtórne (np. „niedobór Śledziony z wilgocią; element stagnacji Wątroby”).
Diagnoza funkcjonalna: kluczowe problemy funkcjonalne (np. ból lędźwiowy ograniczający zgięcie do 40°, zaburzenia trawienia: wzdęcia po posiłkach).
Czerwone flagi / przeciwwskazania: czy są, czy nie — jeśli tak: skierowanie do lekarza i modyfikacja planu.

2. Cele terapii

Krótkoterminowe (1–2 tyg.): zmniejszenie ostrego bólu o X na skali VAS, poprawa rozmachem ruchu o Y stopni, redukcja wzdęć po posiłku.
Średnio-/długoterminowe (4–12 tyg.): wzmocnienie Śledziony (obiektywnie: mniejsze objawy trawienne), przywrócenie funkcji (np. powrót do aktywności sportowej), redukcja nawrotów.

Cele sformułowane jasno i mierzalnie ułatwiają ocenę skuteczności.

3. Dobór strategii terapeutycznych (warstwowanie interwencji)

Dla każdego wzorca TCM przyporządkowujemy konkretne, sprawdzone interwencje — które jednocześnie wpływają na funkcję:

Tonizacja i wspieranie (niedobór Qi/Śledziony):
- akupunktura: ST36, SP3, CV12, SP6 (jeśli nie w ciąży),
- moxa na ST36/CV12 (jeśli wskazana i bez gorączki),
- bańkowanie: delikatne, krótkie sesje przesuwne na linii żołądkowej; unikać intensywnego bańkowania mokrego,
- techniki manualne: lekkie techniki mięśniowe, praca z powięzią w celu poprawy krążenia i usunięcia restrykcji,
- edukacja dietetyczna: ciepłe, lekkostrawne posiłki, unikanie zimnych/surowych potraw i nadmiaru nabiału.
Usuwanie wilgoci / damp (wilgoć, damp-heat):
- akupunktura: SP9, ST44, ST36 (funkcja trawienna),
- bańkowanie: krótkie aplikacje, unikać silnego ssania; preferować aplikacje obwodowe niż na błony śluzowe,
- dieta: ograniczenie słodyczy, tłustych potraw; wprowadzenie herbat łagodnie osuszających (np. imbir w małych ilościach — w zależności od obrazu),
- aktywność fizyczna: umiarkowany wysiłek (spalanie stagnacji i poprawa transportu płynów).
Poruszanie stagnacji Qi / stagnacja Krwi:
- akupunktura: LV3, LI4, ruchome techniki igłowania lub elektroakupunktura w razie potrzeby,
- bańkowanie: bardziej dynamiczne aplikacje na obszarach bolesnych, techniki „sliding” wzdłuż mięśni i powięzi,
- terapia manualna: release punktów spustowych, techniki głębokie (zgodnie z tolerancją i przeciwwskazaniami),
- praca psychofizyczna: techniki oddechowe, redukcja stresu (stagnacja Wątroby często związana ze stresem).

4. Harmonogram i częstotliwość zabiegów

Faza początkowa (intensywna): 1–3 sesje tygodniowo przez 2–4 tygodnie — zależnie od ostrości dolegliwości.
Faza modyfikacji: 1 sesja/tydzień przez 4–8 tygodni — monitorowanie i dostosowanie.
Faza utrzymania: sesje co 2–6 tygodni lub według stanu pacjenta.

Dostosować do dostępności pacjenta, reakcji terapeutycznej i ryzyka powikłań.

5. Kryteria oceny skuteczności

Skale subiektywne: VAS, skala funkcjonalna (np. Oswestry dla bólu lędźwiowego), skala trawienia (częstość i nasilenie wzdęć).
Testy funkcjonalne: ROM, testy siły, testy wydolności.
Obiektywy z TCM: zmiana obrazu języka (mniej nalotu, ustąpienie „wysp”), poprawa pulsu.
Czas oceny: po 2–4 sesjach (krótkoterminowa), po 8–12 sesjach (średnioterminowa).

6. Modyfikacja planu i bezpieczeństwo

Jeśli po 2–4 sesjach brak poprawy lub pogorszenie → ponowna ocena (możliwe skierowanie do lekarza, badania dodatkowe).
Przy pojawieniu się czerwonych flag (gorączka, krwawienia, objawy neurologiczne) — natychmiastowe przerwanie i skierowanie.
Przeciwwskazania: antykoagulanty → unikać mokrej hijama i silnego bańkowania; ciąża → unikać niektórych punktów i technik; aktywne zakażenia → odłożyć nieinwazyjne procedury do czasu kontroli.

Integracja z bańkowaniem i terapią manualną — praktyczne zasady do planu

Zawsze planuj bańkowanie tak, żeby współgrało z igłowaniem/terapią manualną. Na przykład: jeśli planujesz igłowanie ST36 i bańkowanie na tej linii, decyduj kolejność (zwykle najpierw igłowanie, potem delikatne bańkowanie w celach przepływowych; ale można też odwrotnie zależnie od celów).
Przy wzorcu wilgoci preferuj krótkie, przesuwne techniki bańkowania; przy stagnacji możesz zastosować dłuższe, miejscowe sesje.
Dokumentuj każdą sesję: technika, czas, odczucia pacjenta i obserwacje TCM (język/puls).

Przykład szczegółowego planu terapeutycznego (case study)

Pacjentka, lat 38: przewlekłe wzdęcia, nieregularne stolce, język z białawym nalotem i czerwonymi wyspami; puls miękki, wolny; dolegliwości od 6 miesięcy, bez gorączki, wyniki krwi w normie.

Diagnoza: Niedobór Śledziony z elementem wilgoci i śladowym damp-heat. Funkcjonalnie: zaburzenia trawienia, umiarkowane zmęczenie.

Cele:

T1 (2 tyg.): zmniejszyć wzdęcia o 50% (subiektywnie), poprawić regularność wypróżnień.
T2 (8 tyg.): poprawić tolerancję pokarmów, zwiększyć energię dzienną.

Interwencje:

Akupunktura: ST36 (tonizacja), SP3 (wzmocnienie Śledziony), CV12 (regulacja żołądka), SP9 (usuwa wilgoć), raz w tygodniu przez 6 tygodni.
Bańkowanie: przesuwne, delikatne na linii żołądkowej (3 minuty), po stronie tylnej kręgosłupa krótkie statyczne przy BL20/BL21 (2–3 minuty), raz w tygodniu w pierwszym miesiącu.
Dieta: usunąć surowe/zimne posiłki, ograniczyć mleko i słodycze; małe, regularne posiłki; zalecenie herbaty z imbirem rano (jeśli brak elementu gorąca).
Ćwiczenia: codzienny marsz 20–30 min; techniki oddechowe 10 min wieczorem.
Edukacja: zapisywanie dziennika żywieniowego i objawów.

Monitorowanie:

Ocena po 2 sesjach: wywiad + pomiar zmian języka.
Jeżeli brak poprawy: zwiększyć częstotliwość akupunktury do 2x/tydzień przez 2 tygodnie lub skierować na badania gastroenterologiczne.

Ćwiczenie praktyczne dla kursantów — planowanie terapii (60–75 min)

Cel: umiejętność tworzenia kompletnego planu łączącego diagnozę TCM i ocenę funkcjonalną.

Materiały:

3 wydrukowane karty pacjenta (różne wzorce: niedobór Śledziony z wilgocią; stagnacja Wątroby; damp-heat w jamie ustnej),
formularz planu terapeutycznego (szablon z sekcjami: diagnoza, cele, interwencje, harmonogram, kryteria oceny, skierowanie).

Przebieg ćwiczenia:

Indywidualna analiza (15 min): przeczytaj kartę pacjenta, ustal diagnozę TCM i problemy funkcjonalne.
Opracowanie planu (25–30 min): wypełnij formularz planu terapeutycznego. Określ punkty, techniki bańkowania, częstotliwość, dietę, ćwiczenia domowe oraz kryteria oceny.
Weryfikacja w parach (10–15 min): przedstaw partnerowi swój plan, otrzymaj informację zwrotną — sprawdź bezpieczeństwo i realność.
Omówienie grupowe (15 min): kilka grup prezentuje swoje plany; instruktor wskazuje mocne strony i elementy do poprawy.

Kryteria oceny ćwiczenia:

Czy diagnoza łączy TCM i obserwację funkcjonalną?
Czy cele są mierzalne i realistyczne?
Czy interwencje są adekwatne dla wzorca i bezpieczne (uwzględnienie przeciwwskazań)?
Czy istnieje plan monitorowania i kryteria skierowania?

Uwagi końcowe dotyczące bezpieczeństwa i etyki (krótkie przypomnienie)

Plan terapeutyczny musi być dokumentowany i omawiany z pacjentem — zgoda pacjenta oraz edukacja w zakresie oczekiwanych efektów i możliwych reakcji po zabiegu.
Przy planowaniu uwzględniaj prawo i zakres praktyki (np. mokra hijama wymaga uprawnień medycznych w wielu jurysdykcjach).
W razie wątpliwości co do przyczyny objawów (np. możliwe zmiany organiczne), skieruj pacjenta do lekarza i zachowaj ostrożność w stosowaniu inwazyjnych technik.