2.4. Odpowiedzialność za sterylność narzędzi: kiedy używać jednorazowych, kiedy sterylizować

4. Wybór narzędzi jednorazowych a wielokrotnego użytku

Wybór odpowiednich narzędzi do zabiegów bańkowania, zarówno suchego, jak i mokrego (hijama), jest kluczowym elementem bezpieczeństwa procedur. Decyzja o zastosowaniu narzędzi jednorazowych versus wielokrotnego użytku wymaga uwzględnienia rodzaju kontaktu z tkanką pacjenta, ryzyka zakażenia, praktyczności, kosztów oraz regulacji prawnych i standardów higienicznych obowiązujących w gabinecie.

Kryteria wyboru narzędzi

1. Rodzaj kontaktu z pacjentem

   • Narzędzia kontaktujące się tylko ze skórą nieuszkodzoną (np. bańki suche) mogą być używane wielokrotnie, pod warunkiem prawidłowego czyszczenia i dezynfekcji.
     Przykład praktyczny: silikonowa bańka do masażu powinna być po każdym użyciu myta w ciepłej wodzie z detergentem, następnie dezynfekowana alkoholem lub środkiem dezynfekującym zgodnym z normą PN-EN 14476.

   • Narzędzia kontaktujące się z krwią, płynami ustrojowymi lub uszkodzoną skórą (np. ostrza do mokrej hijama, igły do nakłucia) powinny być jednorazowe, ponieważ ryzyko przeniesienia zakażeń krwiopochodnych (HBV, HCV, HIV) jest wysokie.

2. Stopień inwazyjności procedury

   • Procedury nieinwazyjne (sucha bańka, masaż bańkami) dopuszczają stosowanie narzędzi wielokrotnego użytku.

   • Procedury inwazyjne (mokre bańki z nacięciem) wymagają narzędzi jednorazowych oraz ich bezpośredniej eliminacji po użyciu do odpowiednich pojemników na odpady medyczne kategorii B (odpady zakaźne).

3. Materiał narzędzia

   • Szkło: wymaga sterylizacji fizycznej (autoklaw) lub chemicznej, nadaje się do wielokrotnego użytku, jednak jest kruche, co wymaga ostrożności w przechowywaniu i czyszczeniu.

   • Silikon/plastik: często przeznaczone do wielokrotnego użytku w procedurach nieinwazyjnych; łatwo je dezynfekować, są elastyczne, ale z czasem mogą się mikroporyzować, co zwiększa ryzyko zakażenia.

   • Metal nierdzewny: igły, nożyczki do ostrzy — stosowane wyłącznie w mokrej hijamie powinny być jednorazowe lub poddane autoklawizacji w przypadku narzędzi wielokrotnego użytku.

4. Regulacje prawne i standardy higieniczne

   • Polska i europejska legislacja nakłada obowiązek stosowania wyłącznie sterylnych narzędzi inwazyjnych w kontaktach z krwią i tkanką podskórną.

   • Audyty wewnętrzne powinny uwzględniać rejestr narzędzi, protokoły sterylizacji, daty dezynfekcji oraz użycia narzędzi jednorazowych, aby możliwe było pełne śledzenie procedur w przypadku kontroli sanitarnej.

Procedury praktyczne i ćwiczenia

1. Ćwiczenie oceny ryzyka narzędzi

   • Kursanci otrzymują zestaw narzędzi do bańkowania (szklane, silikonowe, plastikowe, ostrza hijama, pompki manualne).

   • Zadanie: sklasyfikować każde narzędzie jako jednorazowe lub wielokrotnego użytku w zależności od typu zabiegu i kontaktu z tkanką.

   • Dyskusja: omówienie uzasadnienia wyboru oraz potencjalnych konsekwencji błędnej klasyfikacji.

2. Ćwiczenie dezynfekcji narzędzi wielokrotnego użytku

   • Kursanci praktykują mycie, dezynfekcję chemiczną i fizyczną narzędzi nieinwazyjnych, zgodnie z procedurami 2.4.2 i 2.4.3.

   • Ćwiczenie obejmuje sprawdzenie, czy narzędzie jest suche, czyste, bez uszkodzeń mikroskopowych (sprawdzenie porysowanej powierzchni silikonowej bańki).

3. Ćwiczenie planowania procedury z narzędziami jednorazowymi

   • Symulacja zabiegu mokrej hijama przy użyciu jednorazowych ostrzy i bańek: kursanci przygotowują stanowisko, zakładają rękawice, maski i okulary ochronne, układają pojemniki na odpady, dokumentują użycie narzędzi.

   • Podczas ćwiczenia prowadzą dokumentację zgodnie z 2.5: zaznaczają użycie jednorazowych narzędzi, daty, identyfikatory pacjenta, ryzyka i oczekiwane efekty.

4. Analiza przypadków klinicznych

   • Scenariusze: pacjent z alergią na lateks (rękawice jednorazowe), pacjent z małopłytkowością, pacjent w rehabilitacji pourazowej z uszkodzoną skórą.

   • Zadanie: kursanci dobierają odpowiednie narzędzia (jednorazowe lub sterylizowane), planują procedurę i opisują dokumentację ryzyka.

Wnioski praktyczne

• Narzędzia jednorazowe są niezastąpione w zabiegach inwazyjnych i kontaktujących się z płynami ustrojowymi, ograniczają ryzyko zakażeń krzyżowych i są obowiązkiem w standardach higieny klinicznej.

• Narzędzia wielokrotnego użytku wymagają ścisłej kontroli sterylizacji i odpowiedniego przechowywania; niewłaściwa dezynfekcja zwiększa ryzyko zakażeń i powikłań skórnych.

• Ćwiczenia praktyczne w zakresie wyboru, dezynfekcji i użycia narzędzi są kluczowe dla budowania świadomości higienicznej, bezpieczeństwa pacjenta oraz profesjonalizmu terapeuty.