8.4.4. Warsztat: tworzenie społecznych projektów terapeutycznych

8. Współpraca z lokalnymi społecznościami i ich zaangażowanie w projekt

I. Teoria zaangażowania społecznego

Znaczenie partnerstwa z lokalnymi społecznościami
- Społeczność lokalna to nie tylko grupa odbiorców, lecz aktywni współtwórcy programu. Ich udział zwiększa trafność działań, mobilizuje zasoby nieformalnej sieci wsparcia i wzmacnia poczucie sprawczości.
- Modele współpracy:
  - Model konsultacyjny – uzyskanie opinii przed planowaniem,
  - Model partnerski – wspólne planowanie i realizacja przez równe partnerstwo,
  - Model kooperacyjny – lokalni liderzy prowadzą działania przy wsparciu muzykoterapeutów.
Etapy angażowania społeczności
- Analiza interesariuszy: identyfikacja grup (rady osiedla, świetlice, organizacje senioralne, stowarzyszenia rodziców).
- Budowanie zaufania: pierwsze spotkania informacyjne, otwarta komunikacja i jasno określone korzyści.
- Wspólne planowanie: warsztaty diagnostyczne, podczas których mieszkańcy wskazują lokalne potrzeby i oczekiwania.
- Realizacja: mieszkańcy prowadzą fragmenty sesji, pozyskują instrumenty, przygotowują przestrzenie.
- Ewaluacja partycypacyjna: zapraszanie społeczności do oceny przebiegu i wyników, korekta działań.
Korzyści dla społeczności
- Wzrost poczucia wspólnoty i odpowiedzialności.
- Rozwijanie kompetencji (organizacyjnych, komunikacyjnych, muzycznych).
- Budowanie trwałych sieci wsparcia i samopomocy.
- Wzbogacenie oferty kulturalnej i terapeutycznej osiedla.

II. Ćwiczenia praktyczne

Ćwiczenie 1: Mapowanie interesariuszy

Cel: zidentyfikować wszystkich kluczowych partnerów lokalnych.
Zadanie: w grupach narysować mapę społeczności: wskazać instytucje (domy kultury, biblioteki, szkoły), organizacje pozarządowe, grupy nieformalne (seniorzy, młodzież). Oznaczyć, jaki potencjalny wkład może wnieść każda z nich (miejsce spotkań, wolontariat, promowanie projektu).
Omówienie: ocenić, które partnerstwa są priorytetowe i dlaczego.

Ćwiczenie 2: Spotkanie otwarte

Cel: przećwiczyć organizację i prowadzenie spotkania konsultacyjnego.
Zadanie: w parach jedna osoba gra muzykoterapeutę, druga przedstawiciela lokalnej organizacji. Muzykoterapeuta przygotowuje krótką prezentację założeń projektu, pyta partnera o potrzeby, obawy i propozycje. Po 20 minutach role się zmieniają.
Feedback: refleksja nad umiejętnością aktywnego słuchania, zadawania pytań otwartych i prezentowania idei w sposób zrozumiały.

Ćwiczenie 3: Warsztat diagnostyczny z mieszkańcami

Cel: wspólnie z lokalną społecznością określić priorytety terapeutyczne.
Zadanie: podzielić uczestników (warsztatowiczów) na małe grupy. Każda grupa otrzymuje zestaw kart z różnymi obszarami: integracja międzypokoleniowa, wsparcie młodzieży, przeciwdziałanie wykluczeniu osób starszych itp. Grupy dyskutują, które obszary są najważniejsze dla ich społeczności i dlaczego. Następnie umieszczają karty na „planszy priorytetów” według głosowania.
Omówienie: porównać priorytety między grupami, wyciągnąć wnioski i wypracować plan działań.

Ćwiczenie 4: Wspólna organizacja przestrzeni

Cel: zaangażować mieszkańców w przygotowanie miejsca sesji.
Zadanie: przygotować krótki projekt aranżacji sali – wybór układu krzeseł, ustawienie instrumentów, dekoracje od społeczności (plakaty, rysunki). Wykorzystać materiały recyklingowe przyniesione przez mieszkańców.
Omówienie: dyskusja nad znaczeniem estetycznego i funkcjonalnego przygotowania przestrzeni dla komfortu uczestników.

Ćwiczenie 5: Programowanie sesji prowadzonych przez mieszkańców

Cel: praktyczne włączenie społeczności w prowadzenie elementów zajęć.
Zadanie: w małych zespołach mieszkańcy (warsztatowicze) przygotowują krótką 5-minutową aktywność muzyczną – prostą piosenkę, rytmiczne koło, zabawę perkusyjną. Prezenterzy ćwiczą prowadzenie, potem wykonują akcję przed resztą grupy.
Feedback: ocena jasności instrukcji, entuzjazmu i umiejętności pracy z grupą.

Ćwiczenie 6: Harmonogram zaangażowania

Cel: zaplanować w czasie udział społeczności na różnych etapach projektu.
Zadanie: stworzyć oś czasu z zaznaczonymi momentami: rekrutacja partnerów, warsztaty diagnostyczne, przygotowanie przestrzeni, prowadzenie sesji, ewaluacja. Do każdego etapu przypisać odpowiedzialnych i formę zaangażowania (np. zebranie konsultacyjne, wolontariat, promocja wydarzenia).
Omówienie: ocena realności harmonogramu i rozłożenia wysiłku w czasie.

Ćwiczenie 7: Komunikacja i promocja w społeczności

Cel: opracować narzędzia informacyjne dla lokalnego odbiorcy.
Zadanie: w grupach przygotować: plakat zapraszający na spotkanie konsultacyjne, krótki tekst do lokalnego biuletynu, propozycję ogłoszenia w mediach społecznościowych. Uwzględnić prosty język, informacje o korzyściach i zachęcające wezwanie do współpracy.
Omówienie: dyskusja o tonie komunikacji, roli liderów opinii i skutecznych kanałach dotarcia.

Dzięki tej sekwencji ćwiczeń uczestnicy zdobędą niezbędne umiejętności zarówno w zakresie teoretycznego rozumienia roli społeczności lokalnej, jak i praktycznego prowadzenia angażujących, partycypacyjnych działań muzykoterapeutycznych.