8.4.4. Warsztat: tworzenie społecznych projektów terapeutycznych

1. Podstawy planowania społecznych inicjatyw z wykorzystaniem muzykoterapii

1. Fundamenty teoretyczne

• Cel społeczny i terapeutyczny: każda inicjatywa wymaga równoległego zdefiniowania korzyści społecznych (np. wzrost integracji, zmniejszenie izolacji) i terapeutycznych (np. redukcja lęku, wzmocnienie poczucia własnej wartości). Te dwa wymiary muszą współgrać, by projekt miał realne oddziaływanie i uzyskał wsparcie interesariuszy.

• Modele zaangażowania: stosowanie modelu „od dołu” (oddolne pomysły lokalnej społeczności) oraz „od góry” (wsparcie instytucji, grantodawców). Integracja obu podejść zwiększa trwałość działań i poczucie sprawczości uczestników.

• Etyka i dostępność: uwzględnienie zasady równego dostępu – eliminacja barier ekonomicznych, językowych, kulturowych. Zasada „muzyka dla wszystkich” wymaga wyboru instrumentów prostych i wszechobecnych, lokacji otwartych i powszechnie dostępnych.

2. Etapy planowania

1. Analiza potrzeb społeczności

   • Spotkania z przedstawicielami grup docelowych (warsztat fokusowy): pytania o wyzwania, preferencje muzyczne, oczekiwane wyniki.

   • Ankieta lokalna (papierowa lub online) o sposobach spędzania czasu wolnego, poziomie integracji i trudnościach psychospołecznych.

2. Formułowanie celów SMART

   • S – Konkretny: „Zorganizować kwartalne sesje wspólnego grania dla seniorów i młodzieży szkolnej w świetlicy miejskiej.”

   • M – Mierzalny: liczyć liczbę uczestników, ankiet oceniających poziom poczucia wspólnoty przed i po.

   • A – Atrakcyjny: angażować lokalne zespoły, media społecznościowe.

   • R – Realistyczny: wykorzystać instrumentarium dostępne w budżecie (bębny, tamburyny, dzwonki).

   • T – Terminowy: cykl pięciu sesji w ciągu pięciu miesięcy.

3. Dobór zespołu

   • Facylitatorzy: muzykoterapeuta(tka) plus wolontariusze z lokalnych szkół muzycznych.

   • Partnerzy: ośrodki kultury, organizacje pozarządowe, samorząd.

4. Konstrukcja programu sesji

   • Struktura każdej sesji: powitanie (5 min), rozgrzewka wokalno-ruchowa (10 min), główna część muzyczna – improwizacja i praca w małych grupach (50 min), podsumowanie i refleksja (15 min).

   • Zasada progresji: stopniowe wprowadzanie bardziej skomplikowanych rytmów i melodii, by uczestnicy czuli rozwój umiejętności.

5. Logistyka

   • Miejsce: przestrzeń dostosowana do akustyki i akcesoriów (krzesła w kręgu, stoliki na instrumenty).

   • Sprzęt: podstawowe instrumenty rytmiczne, przenośny zestaw nagłośnieniowy, materiały papierowe (nuty, karty słówek).

6. Komunikacja i rekrutacja

   • Plakaty w regionie, ogłoszenia w lokalnych mediach, prezentacja podczas zebrań rad osiedlowych.

   • Partnerstwo ze szkołami i domami kultury zapewnia dostęp do grup docelowych.

7. Budżetowanie

   • Zestawienie kosztów instrumentów (ewentualny wynajem), wynagrodzeń prowadzących, materiałów promocyjnych, ubezpieczenia działalności.

   • Poszukiwanie dotacji: programy ministerialne, fundacje społeczne, crowdfunding lokalny.

3. Praktyczne ćwiczenia warsztatowe dla planistów

• Ćwiczenie „Mapa interesariuszy”

  • Uczestnicy rysują na dużym plakacie sieć kluczowych podmiotów (szkoły, NGO, seniorzy, media). Każdy dodaje notatkę z propozycją roli i oczekiwań względem projektu.

• Ćwiczenie „Planowanie budżetu w grupach”

  • Podział na trzy zespoły: instrumenty, koszty personelu, koszty logistyczne. Każdy zespół opracowuje szczegółowe zestawienie na 5 sesji. Następnie porównują spostrzeżenia i negocjują budżet całości.

• Ćwiczenie „Scenariusz minisesji”

  • Każdy zespół tworzy scenariusz 30-minutowej sesji z określonym celem terapeutycznym (np. budowanie poczucia własnej wartości, redukcja lęku). Prezentacja i omówienie różnic: struktura, dobór utworów, formy ekspresji muzycznej.

• Ćwiczenie „Symulacja rekrutacji”

  • Role play: jedni uczestnicy wcielają się w seniorów, inni w młodzież, jeszcze inni w wolontariuszy. Zespół koordynacyjny przygotowuje krótką prezentację projektu, zbiera pytania i wnioski.

• Ćwiczenie „Etyczne dylematy”

  • Kazus: ograniczony budżet a duże zainteresowanie osób z niepełnosprawnościami. Dyskusja nad priorytetami, zasadami równego dostępu i włączania grup marginalizowanych.

4. Podsumowanie etapu planowania
Dokumentacja:

• Protokół zespołu z decyzjami odnośnie celów, budżetu i harmonogramu.

• Schemat organizacyjny – rolopis i odpowiedzialności.

• Plan promocji – lista kanałów, terminy publikacji i osoby odpowiedzialne.

Realizacja zgodnie z tymi fundamentami zapewnia, że społeczna inicjatywa muzykoterapeutyczna będzie trwała, inkluzywna oraz skuteczna w osiąganiu zarówno celów integracyjnych, jak i terapeutycznych.