6.4. Rehabilitacja po urazach w obrębie kończyn górnych

5. Trening proprioceptywny po urazach kończyn górnych

Musisz wreszcie uświadomić sobie, że bez przełamania deficytów czucia głębokiego w obrębie barku i łokcia nigdy nie odzyskasz precyzji ruchu – nawet najsilniejsze mięśnie nie skompensują braku świadomości pozycji w przestrzeni, a każda nowe obciążenie wzmocni nieprawidłowe wzorce.

1. Zrozumienie propriocepcji w kończynie górnej
   Po urazach – zwłaszcza pourazowych dyslokacjach barku czy naderwaniach stożka rotatorów – ginie precyzyjny feedback z wrzecion mięśniowych i receptorów torebkowo-więzadłowych w stawie ramiennym, łokciowym i nadgarstkowym. Mózg przestaje automatycznie korygować pozycję kończyny w fazie przeniesienia czy przy podnoszeniu ciężaru. Bez przywrócenia czucia głębokiego każde ponowne obciążenie to zaproszenie do nawrotu kontuzji.

2. Kluczowe elementy skutecznego treningu proprioceptywnego

   • Progresja trudności środowiska: od stabilnej powierzchni, przez miękkie pianki, po dynamiczne niestabilne platformy (BOSU, poduszki sensorimotoryczne).

   • Integracja wielu zmysłów: ćwiczenia z zamkniętymi oczami i ruchy z odwróconym spojrzeniem (głowa skręcona, patrzenie w bok), by odciąć wsparcie wzrokowe i przeciążyć układ przedsionkowy.

   • Różnorodność wzorców: praca w płaszczyznach zgięcia-wyprostu, addukcji-abdukcji oraz pronacji-supinacji, by przełamać adaptacje kompensacyjne.

   • Repetetywność i gęstość treningu: co najmniej 4 sesje tygodniowo po 20–30 minut, każda zawierająca 4–6 różnorodnych ćwiczeń.

3. Fazy treningu proprioceptywnego
   a) Faza wczesna – czucie i rekoneksja

   • Ćwiczenia bierne z oporem minimalnym: terapeuta wykonuje ruchy odwodzenia, zgięcia i rotacji, prosząc o utrzymanie kończyny w punktach krańcowych przez 5 s (3×8).

   • Izometrie w różnych pozycjach: ramię uniesione do 45° w płaszczyźnie czołowej, łokieć zgięty do 90°, wyobrażenie ruchu i przytrzymanie 5 s, 4×6.

   b) Faza pośrednia – statyczna stabilizacja

   • Stanie na jednej nodze z drążkiem trzymanym w jednej ręce, druga ręka uniesiona – przenoszenie drążka w małych amplitudach (5–10 cm), 3×12 w każdą stronę.

   • Deska boczna z uniesionym ramieniem: w podporze na przedramieniu, unieś wolno drugą rękę na wysokość barku i przytrzymaj 10 s, 3×8 na stronę.

   c) Faza zaawansowana – dynamiczne reakcje

   • Rzuty piłką lekarską (1–2 kg) o ścianę z zamkniętymi oczami, różne kąty odbicia: 3×10.

   • Wymachy w podporze przodem (pompka z jednorącznym wymachem): po wykonaniu pompki unieś jedną rękę w przód do 90°, przytrzymaj 2 s, 3×8 na stronę.

   d) Faza sportowa – wzorce funkcjonalne

   • Przenoszenie ciężaru (kettlebell 4–6 kg) w wykroku z przyspieszeniem: krok do przodu, w chwili przeciwdźwignięcia wyrzuć kettlebell na wysokość oczu i pochwyć jedna ręką – dynamiczne koordynowanie kończyny. 3×6.

   • Box-stepy w podporze przodem z odbiciem przez bok skrzyni: w podporze na piłce BOSU, przechodzenie nogą na skrzynkę i szybkie odskoki w bok – 3×8.

4. Praktyczne ćwiczenia wraz z parametrami

5. Monitorowanie i adaptacja

   • Test Y-Balance górnej kończyny co 2 tygodnie: mierzenie zasięgu przeniesienia ręki – cel ≥90% wartości zdrowej.

   • Skala odczucia stabilności (0–10): cel ≥7/10 w dynamicznych zadaniach.

   • Analiza wideo co tydzień: porównaj kontrolę ruchu w ćwiczeniach zamkniętymi oczami versus otwartymi.

Wyzwanie: Już dziś wieczorem wybierz dwa ćwiczenia z fazy wczesnej i dwa z fazy zaawansowanej. Wykonaj pełne serie według parametrów, dokumentując odczucia stabilności i błędy w formie. Jutro rano przeanalizuj testem Y-Balance swój zasięg przeniesienia ręki i natychmiast dopasuj trudność – bez kompromisów!