Pilates jako odpowiedź na potrzeby zdrowotne społeczeństwa

3. Siedzący tryb życia i jego wpływ na układ ruchu

Siedzący tryb życia, który stał się powszechny w wielu współczesnych społeczeństwach, wywiera poważny wpływ na układ ruchu, zarówno w krótkoterminowej, jak i długoterminowej perspektywie. Jego skutki obejmują szereg negatywnych zmian w strukturze i funkcji ciała, prowadząc do osłabienia mięśni, zaburzeń posturalnych, a także do przewlekłych bólów i urazów. Zrozumienie tych wpływów jest kluczowe, aby opracować odpowiednie strategie prewencyjne i rehabilitacyjne, w tym metody takie jak pilates.

1. Zmiany w postawie ciała

Siedzący tryb życia sprzyja nieprawidłowym zmianom w postawie ciała, zwłaszcza w obrębie kręgosłupa, miednicy i stawów. W wyniku długotrwałego siedzenia dochodzi do następujących zmian:

• Zgarbiona postawa: Długie godziny spędzane w pozycji siedzącej prowadzą do zwiększonego zaokrąglenia pleców (tzw. kifoza piersiowa) oraz spłaszczenia naturalnej krzywizny odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa. Wiąże się to z osłabieniem mięśni stabilizujących postawę, w tym mięśni grzbietu, brzucha i szyi.
• Zwiększone lordozy lędźwiowej: Wiele osób siedzących w niewłaściwej postawie ma tendencję do nadmiernego wypychania miednicy do przodu, co skutkuje nadmiernym wygięciem odcinka lędźwiowego kręgosłupa (hiperlordozą). To z kolei powoduje przeciążenie dolnych odcinków kręgosłupa, co może prowadzić do przewlekłych bólów pleców.
• Zaburzenie równowagi mięśniowej: W wyniku siedzenia dochodzi do osłabienia mięśni posturalnych, zwłaszcza prostowników pleców, mięśni brzucha oraz mięśni pośladków. Jednocześnie mięśnie zginaczy biodra, takie jak mięsień biodrowo-lędźwiowy, ulegają nadmiernemu skróceniu, co może prowadzić do ich przykurczu.

2. Problemy ze stawami

Wielogodzinne siedzenie wpływa również negatywnie na stawy, szczególnie te, które są odpowiedzialne za poruszanie się w obrębie dolnych partii ciała:

• Stawy biodrowe: W wyniku ciągłego zgięcia w stawach biodrowych podczas siedzenia dochodzi do osłabienia mięśni pośladkowych i wzrostu napięcia w mięśniach zginaczy. To zjawisko sprzyja rozwojowi przykurczy w obrębie stawu biodrowego, co ogranicza zakres jego ruchu i prowadzi do zwiększonego ryzyka urazów przy nagłych ruchach.
• Stawy kolanowe i skokowe: Długotrwałe siedzenie wpływa na stawy dolnej części ciała, zmieniając ich biomechanikę. Zmniejsza się aktywność mięśni nóg, a stawy kolanowe i skokowe stają się mniej stabilne, co prowadzi do zaburzeń równowagi oraz zwiększa ryzyko urazów, takich jak skręcenia czy zwichnięcia.

3. Osłabienie mięśniowe

Siedzenie przez długie godziny w jednej pozycji prowadzi do ogólnego osłabienia mięśni, szczególnie tych, które odpowiadają za stabilność postawy i utrzymanie prawidłowej równowagi ciała. Do najistotniejszych konsekwencji osłabienia mięśniowego należy:

• Osłabienie mięśni głębokich tułowia (core): Mięśnie te, w tym mięśnie brzucha, grzbietu i dna miednicy, odpowiadają za stabilność i wsparcie kręgosłupa. Ich osłabienie powoduje, że kręgosłup staje się bardziej podatny na przeciążenia i uszkodzenia.
• Zaburzenia w pracy mięśni pośladkowych i udowych: Pośladki, które są głównymi mięśniami odpowiedzialnymi za stabilizację miednicy i prawidłową postawę, ulegają osłabieniu w wyniku siedzącego trybu życia. To z kolei prowadzi do nadmiernego obciążenia innych części ciała, zwłaszcza stawów biodrowych, kolanowych i dolnej części pleców.

4. Zwiększone ryzyko bólów pleców

Siedzący tryb życia jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju bólów pleców, szczególnie w dolnej części kręgosłupa. Długotrwałe siedzenie w niewłaściwej postawie prowadzi do:

• Zwiększonego nacisku na dyski międzykręgowe: Siedzenie przez dłuższy czas powoduje, że krążki międzykręgowe w odcinku lędźwiowym kręgosłupa są obciążone w sposób niezdrowy, co zwiększa ryzyko ich wypuklenia (tzw. przepuklina krążka) lub zwyrodnienia.
• Skrócenie mięśni i więzadeł: W wyniku ciągłego siedzenia dochodzi do skrócenia mięśni, ścięgien i więzadeł w obrębie dolnej części pleców, co powoduje ograniczenie ruchomości kręgosłupa oraz ból w okolicach lędźwiowych.

5. Wpływ na krążenie krwi

Siedzący tryb życia prowadzi także do zaburzeń w układzie krążenia, zwłaszcza w obrębie kończyn dolnych:

• Zastój krwi w nogach: Długotrwałe siedzenie w jednej pozycji utrudnia prawidłowy przepływ krwi, zwłaszcza w nogach, co prowadzi do zastojów krwi i obrzęków. Zjawisko to może sprzyjać rozwojowi żylaków i innych problemów z krążeniem.

6. Prewencja i korekcja poprzez pilates

Pilates, jako metoda ruchowa oparta na świadomości ciała, oddechu oraz precyzyjnych ćwiczeniach, stanowi skuteczną formę przeciwdziałania negatywnym skutkom siedzącego trybu życia. Regularna praktyka pilatesu może pomóc w:

• Wzmocnieniu mięśni głębokich tułowia (core), co poprawia stabilność kręgosłupa i zmniejsza ryzyko bólów pleców.
• Utrzymaniu prawidłowej postawy poprzez wzmacnianie mięśni prostowników grzbietu i brzucha, co pozwala na utrzymanie naturalnych krzywizn kręgosłupa.
• Poprawie elastyczności poprzez rozciąganie mięśni zginaczy bioder i innych mięśni skróconych wskutek długotrwałego siedzenia.
• Zwiększeniu zakresu ruchu w stawach, zwłaszcza w obrębie bioder, kolan i kręgosłupa, co zapobiega ich sztywności i ograniczeniom w ruchu.

Zatem pilates stanowi doskonałą metodę rehabilitacyjną i profilaktyczną, mającą na celu korekcję postawy i przywrócenie prawidłowej biomechaniki ciała w wyniku negatywnych skutków siedzącego trybu życia.